VOV4.Jarai - Kiăng pơhlôm tơlơi pơđ^ kyar mơng djop djuai ania [ia\ kual tơnap tap, Ping gah hăng Kơnuk kơna ta hmâo pơdo\ng lu hơdră bruă anăp nao pơhro\ trun rin rơpa, pơđ^ tui tơlơi hơd^p mơda mơnuih [ôn sang pơke\ hăng pơhlôm tơlơi dưi ană mơnuih, yua kơ tơlơi pơđ^ kyar abih bang mơng ană mơnuih, amăng anun đing nao pơđ^ kyar bơwih [ong – mơnuih mơnam kual djuai ania [ia\ do#, pơhlôm brơi kơ neh wa djuai ania [ia\ dưi pơđ^ kyar abih bang, dưi ]ơkă mă hơdôm bôh than bơwih [ong – mơnuih mơnam mơng lo\n ia.

Sa amăng hơdôm hơdră bruă pơdah tơlơi lăng ba mơng Ping gah, Kơnuk kơna hăng neh wa djuai ania [ia\ [un rin [ơi Việt Nam le\ tơlơi pơsit 134 djru lo\n ngă đang hmua, lo\n do#, sang do# hăng ia jrao kơ neh wa djuai ania [ia\ [un rin, tơlơi hơd^p mơda tơnap tap dưi ngă tui hơdôm thun rơgao. Mơng hơdră bruă anai lu sang ano# hmâo laih tơlơi gal hrưn đ^ amăng tơlơi hơd^p mơda.

Amăng hơdôm thun rơgao, sa dua kual mơnuih [ôn sang do# kual neh wa djuai ania [ia\ kơ[ah lo\n ngă đang hmua, đa [u hmâo lo\n, [u hmâo sang pioh do# dong, yua kơ lu bôh than ba truh.

Tui hăng mrô ju\ yap truh blan 9 thun anai, ơi Hà Ngọc Chiến – Khua Khul wai lăng djuai ania mơng Khua pơ ala mơnuih [ôn sang brơi thâo:

“{ing ta do# hmâo truh kơ 58.123 bôh sang ano# kơ[ah lo\n do#, 330.578 bôh sang ano# kơ[ah lo\n ngă đang hmua, 96.256 bôh sang ano# kiăng ]an prăk pioh pơđ^ kyar bruă bơwih [ong huă, 313.219 bôh sang ano# kơ[ah ia yua”.

Kiăng djru gum, plai [ia\ tơnap tap kơ neh wa, Ping gah, Kơnuk kơna ta hmâo laih hơdră bruă djru lo\n dron kơ neh wa. Tơhnal yôm phăn amăng pơsir tơlơi anai le\ lơ 20-7-2004, Khua dêh ]ar ta hmâo Tơlơi pơsit mrô 134, hăng bôh yôm phun le\ djru lo\n ngă đang hmua, lo\n do#, sang do# hăng ia yua kơ sang ano# neh wa djuai ania [ia\ [un rin, tơlơi hơd^p mơda tơnap tap.

Yua kơ tơhnal lăng djơ\ hăng kiăng hloh mơng tơlơi pơsit anai, hơdôm anih anom hmâo ta` ]râo ba hơdôm gơnong bruă, hơdôm gưl ta` pơphun ngă tui.

Hơdôm tơring ]ar kah hăng Thánh Hoá, Cao Bằng, Lạng Sơn, Phú Thọ… djơ\ hăng mrô lu hăng pơhlôm wot mrô, ano# klă sang do# djop hơdôm tơhnal pơkă 3 mơta khop le\: atur khăng khop, pơnăng khăng hăng bơbung khăng.

Sa dua bôh tơring ]ar kah hăng Tuyên Quang, Quảng Nam… jao kơ gơnong bruă gơgrong gah tơlơi anai kơsem min to\ng ten hơdră đơ đam lo\n pơdo\ng sang, djơ\ hăng tơlơi kiăng yua hăng phiăn juăt mơng neh wa.

Lu tơring ]ar hmâo ngă tui klă laih bruă ngă bơkơnar ngăn drăp rim thun kiăng pơgo#p hrom, sa dua bôh tơring ]ar do# mă yua dong ngăn drăp, iâu pơhrui hơdôm ngăn rơnoh pơkon hăng pơtrut pơsur mơnuih mơnam djru dong prăk kak, hrơi bruă, gơnam pioh man pơdo\ng… kiăng pơdo\ng sang do# kơ hơdôm bôh sang ano# [un rin, kah hăng Tuyên Quang, Nghệ An, Thừa Thiên -Huế, Daknông, Gialai, [udah sa dua bôh tơring ]ar hmâo ngă tui klă Tơlơi pơsit mrô 03 mơng Ding jum đang hmua hăng pơđ^ kyar [ôn sang dêh ]ar kơ hyu mă kyâu pioh djru pơdo\ng sang do# kơ neh wa djuai ania [ia\ [un rin, tơlơi hơd^p mơda tơnap tap.

Lăp đing nao le\, bruă pơsir lo\n do# kơ hơdôm bôh sang ano# dưi hmâo hơdôm bôh tơring ]ar pok pơhai hăng lu jơlan gah, hơdră bruă lu mơta hăng pơ]eh phrâo.

Sa dua bôh tơring ]ar hmâo lo\n kom pioh hmâo pơkă laih hơdôm kual mơnuih [ôn sang do# phrâo, pơke\ hăng tơlơi pơkă kual sui thun mơng tơring ]ar.

Anai le\ hơdôm kual mơnuih [ôn sang do# hiam, dưi kơtưn đ^ anom mă yua gêh gal gah jơlan nao rai, apui lơtr^k, ia yua…

Sa dua bôh tơring ]ar pơsur adơi ayong, neh wa kơnung djuai gum djru, djru brơi lo\n pơdo\ng sang do# kơ mơnuih do# [un rin anun phun `u ngă giong tơhnal pơkă.

Tơlơi pơsit mrô 134 hmâo ngă gal brơi laih kơ hơdôm tơring ]ar hmâo anih anom ngă tui bruă pơhrua nao hrom hơdôm jơlan hơdră pơkă anun hrom hăng sa anih anom, kiăng ngă tui ba glăi bôh tơhnal hơdôm ring bruă dưi tuh pơplai, ăt kah hăng tơlơi pơ]eh phrâo, hur har mơng mơnuih [ôn sang.

Yua anun, dưi ngă tui pran pô amăng mơnuih mơnam hăng ngă klă jơlan gah mơng Tơlơi pơsit 134 le\ “Mơnuih [on sang ngă mă pô, Kơnuk kơna djru hăng mơnuih mơnam gum djru”.

Pơhlôm lo\n do# lo\n ngă đang hmua kơ neh wa djuai ania [ia\ [u djơ\ tơlơi dưi pơsit ha mơguah ]ơtlăm ôh mơ\, do# khom hluai tui bruă dưi ngă hăng ano# pha ra mơng rim anih anom. Hrom hăng anun, kiăng pơpha ngăn rơnoh ngă tui.

Hrom hăng anun kiăng lăi pơhing pơtrut pơsur neh wa djuai ania [ia\ pơplih tơlơi pơmin, gum hrom hăng Kơnuk kơna pok pơhai Tơlơi pơsit anai 1 hơdră ba glăi bôh tơhnal hloh.

Tui hăng Nai prin tha Hà Việt Quân, Khua wai lăng bruă gum hrom jar kơmar, Jơnum min Djuai ania:

“{ing gơmơi glăk rơkâo amra djru đ^ truh 100 klăk prăk kơ sa bôh sang ano# kơ[ah lo\n ngă đang hmua, mơng 50% hăng lu hloh, amăng anun Kơnuk kơna amra djru năng ai `u 22 klăk 500 rơbâo prăk, do# glăi amra dưi ]an mơng ngăn rơnoh gah hơdră bruă, thun blan brơi ]an đ^ truh kơ 10 thun, hăng kơmlai kơnong kơ sa mơkrah bơhmu hăng kơmlai brơi ]an hăng sang ano# [un rin.

{ing gơmơi ăt ba tơbiă mơn hơdôm jơlan gah pơsir kiăng mơnuih [ôn sang [u dưi pơpha lo\n ngă đang hmua dong tah le\ amra pơplih bruă mă.

{ing gơmơi pơplih phun than mơng hơdră bruă djru hơdai nao hơdră bruă tuh pơplai, lăng neh wa kual djuai ania [ia\ do# le\ bơnah pơđ^ kyar mơng đơ đam lo\n ia”.

Khă do# mơn sa dua mrô do# gun, samơ\ hơdră bruă djru lo\n ngă đang hmua, lo\n do#, sang do# hăng ia yua kơ hơdôm bôh sang ano# neh wa djuai ania [ia\ [un rin, tơlơi hơd^p mơda tơnap tap tui Tơlơi pơsit 134 mơng Khua dêh ]ar ta` mut amăng tơlơi hơd^p mơda, djru ngă pơplih [o# mơta plơi pla kual neh wa djop djuai ania [ia\.

Tui hăng tơlơi pơsit mơng lu mơnuih juăt bruă, anai le\ sa hơdră bruă djơ\ hăng pran jua mơnuih [ôn sang, ba glăi hơdôm nua yôm sit nik kơ neh wa djop djuai ania [ia\ amăng bruă pơhro\ trun rin rơpa, djru djă pioh hơđong, pơhlôm mơnuih mơnam, pơjing rai tơlơi djơ\ hrom amăng kual neh wa djop djuai ania [ia\.

Pơsit mơng ơi Vũ Hồng Thanh, Khua Jơnum min bơwih [ong mơng Khua pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar:

“Anai le\ tơlơi kiăng pơsit phun pioh pơjing bruă mă kơ mơnuih [ôn sang anun kah mơng dưi pơhro\ trun [un rin kơja\p.

Pơ\ anăp anai, khom abih pran jua đing nao hơdră pơtrun truh thun 2025, pơhlôm lo\n do#, lo\n ngă đang hmua, ia yua kơ mơnuih [ôn sang”./.

            Thu Hoà VOV4: Pô ]ih – Siu H’ Prăk: Pô pơblang