VOV4.Jarai-Ding jum ia jrao phrâo pơphun Jơnum bơkơtoai kơ tơlơi ngă sat mơng mơ`um tơpai, [iêr, pơsir hăng pơjrao tơlơi măt tơpai hlong ba truh tơlơi ruă kraih yua mơng tơpai hơmâo jrao Methanol lu đơi.

{ơi mông bơkơtoai boh thâo phrâo, lu tơlơi pơgôp hiăp lăi pơthâo, bruă wai lăng pơkra ming tơpai, s^ mơdrô tơpai djơh hăng anai do\ tơdu.

Biă mă `u lơ\m [ing mơnuih kơhnâo kơhnăk gah bruă ia jrao laih anun Khul pơgang mơnuih [on sang blơi yua lăi, tơpai arăng lu\k mă kôn Methanol mơng ia [lăng kiăng jing rai tơpai lu biă mă, samơ\ khoa moa pơ ala gah Ding jum wai lăng bruă s^ mơdrô lăi aka [uh ôh tơlơi anun.

{ơi anăp kơ tơlơi arăng mơ`um tơpai măt hlong ruă kraih yua mơ`um djơ\ tơpai hơmâo lu ia kôn Methanol, jai hrơi lu tui ră anai, ơi Nguyễn Phú Cường, Khoa anom wai lăng boh thâo ia rơgơi, gah Ding jum wai lăng bruă tuh tia hăng s^ mơdrô lăi le\, hơdôm [ing măt,ruă mơ`um tơpai anun yua mơ`um lu rơgao hơnong đơi, ia Methanol đôm glăi amăng drơi jăn rơgao hơnong pơkă mơn.

Yua dah amăng ia tơpai djơ\ hơnong hai, ăt hơmâo mơn Methanol tui hăng ano\ pơkă. Ơi Nguyễn Phú Cường lăi pơtong:

‘’{u hơmâo ôh tơpai lu\k mă mơng ia jrao Methanol, [u hơmâo pô hlơi lu\k ôh yua dah Methanol yôm biă mă, khom blơi mơng dêh ]ar ta] rơngiao. Methanol jing tơpai mơng ia jrao kơnuk kơna đô] wai lăng. Hơdôm anom bruă s^ mơdrô blơi Methanol khom pơhaih kah dưi blơi’’.

Sa ]ô mơnuih ruă  yua tơpai ngă đih pơ sang ia jrao prong Bạch Mai

Khă hnun, lu khoa moa mơnuih kơhnâo kơhnăk gah bruă ia jrao brơi thâo, boh tơhnal sem lăng, mă drah [ing mơnuih măt kraih yua mơ`um tơpai hrơi blan phrâo anai [uh, hơnong ia Methanol amăng drah gơ`u lu rơgao hơnong đơi hơdôm pluh, hơdôm rơtuh, tăp năng hơdôm rơbâo wơ\t mơtam hăng ano\ pơkă.

Tơlơi anai brơi [uh, tơpai anun arăng lu\k mơng ia jrao Methanol pioh yua kơ bruă măi mok đô]. Hơdôm djuai tơpai anai arăng s^ mơdrô noa rơgêh biă mă, anun năng ai `u tơpai blơi mơng anih arăng lu\k pơkra mơng ta] rơngiao s^ dop ba rai amăng dêh ]ar ta.

Djơ\ hrom hăng sa tơlơi pơmin anun, ơi Nguyễn Mạnh Hùng, Kơ-iăng Khoa khul pơgang mơnuih [on sang blơi yua gơnam s^ mơdrô lăi:

‘’Bruă mă yua ia jrao Methanol pioh yua gah bruă măi mok mơ\ lu\k jing tơpai, [u djơ\ lăi ră anai đô] ôh hơmâo. Rơgao mơng anai hơdôm thun laih, lu tơlơi pơhing amăng bro#, tivi pôr laih mơn, kah hăng [ơi tơring ]ar Nghệ An, arăng s^ mơdrô ia tơpai tuh pơdong lui amăng kơthung tơnô, kơthung phi, s^ mơdrô tui hluai kiăng, Methanol blơi le\ mơng dêh ]ar Kha]’’.

    -Tơpai [u thâo rơđah phun tơdu\ Gơnong bruă ia jrao Hà Nội [uh h^

Tơlơi lăp bơngơ\t biă mă ră anai, anom bruă hơmâo tơlơi dưi mơng lu tơring ]ar aka sem lăng tong ten ôh bruă lu\k pơkra ia tơpai mơng jrao Methanol, ăt kah hăng aka [u wai lăng klă hơdră hơtu\k riă tơpai mơng djop sang ano\ mơnuih [on sang s^ mơdrô. Ơi Nguyễn Văn Việt, Khoa Khul wai lăng tơpai, [iêr, ia mơ`um Việt Nam lăi le\:

‘’Kâo pơmin phun `u ba truh ngă măt tơpai tơl ruă kraih mơng tơpai Methanol jai hrơi lu le\, yua arăng s^ tơpai lu\k mơng ia jrao Methanol laih anun [ing ta khom hơmâo hơdră wai lăng klă yơh tơlơi anai.

Rơwang  hrơi kom hlâo, kâo nao jơnum pơ tơring ]ar Ninh Bình, sa amăng hơdôm boh tơring ]ar ba ako\ hlâo kơ bruă riă tơpai tui hơdră đưm amăng dêh ]ar ta. Tơring ]ar hơmâo lăi pơthâo hơmâo 2.500 boh anih pơkra tơpai do\ riă kah hăng đưm samơ\ phrâo ngă hră tu\ yap brơi 6 boh anom đô]. Djơ\ biă, bruă wai lăng tơnă tơpai hăng lu\k tơpai amăng mơnuih [on sang ră anai hơmâo tơlơi biă mă’’.

Tui hăng ơi Nguyễn Viết Tiến, Kơ-iăng khoa ding jum ia jrao lăi, hlâo adih, bruă lu\k pơkra kôn Methanol pioh mă yua amăng bruă măi mok, tuh tia pơkra pơjing, khom dưm nao ia jrao Xanhmethylen hrom amăng anun, kiăng hơmâo ia mơtah, đah mơng thâo krăn ia mơtah `u pha ra hăng ia tơpai lăk, ia ko#, arăng juăt tơnă đưm adih.

Samơ\ ră anai, bruă anai [u ngă dong tah, anun yơh amu` biă, arăng pơhmao mă, ba ia Methanol lu\k ia hăng [lăng kiăng pơjing rai tơpai laih anun s^ mơdrô hăng tơpai hiam pơko\n lu\k pu\k, `u lăi:

‘’Ră anai, kôn mă yua gah măi mok Methanol, arăng lu\k pơjing ia [lit, wekni, samơ\  mă yua kôn anai [u djơ\ hơdră anun yơh `u măt, djai mơnuih. Bruă wai lăng tơlơi anai le\ yua Ding jum gah bruă tuh tia pơkra pơjing hăng S^ mơdrô pô wai lăng’’.

{uh rơđah laih, bruă git gai wai lăng hăng s^ mơdrô tơpai do\ lu tơlơi kơ[ah, hơmâo djru ba kơ mơnuih hưp ham, pran jua [u hiam klă, kraih đơi kiăng hơmâo kơmlai kơ gơ`u mơ\ pơkra rai hăng s^ mơdrô tơpai lu\k mă hăng ia kôn Methanol pioh yua amăng bruă măi mok pơkra pơjing mă, jing tơpai anun yơh ngă sat măt, ruă truh djai kơ hlơi pô mơ`um.

Kơnong ju\ yap mă tơdơi kơ hrơi ngă yang thun phrâo thun anai truh ră anai, [ơi Hà Nội hăng Lai Châu hơmâo hơdôm rơtuh ]ô mơnuih ruă, măt yua tơpai hơmâo ia kôn Methanol, amăng anun boh [iă `u hơmâo 18 ]ô mơnuih djai.

Tui hăng ano\ ju\ yap mơng anom bruă pơgang tơlơi hơdjă mơnong [ong huă gah Ding jum ia jrao, 10 thun rơgao, đơ đam dêh ]ar ta hơmâo 382 ]ô mơnuih măt, ruă kraih yua mơ`um tơpai ia Methanol, ngă kơ 98 ]ô mơnuih djai.

Yua lu mơnuih mơ`um tơpai [u thâo mơng pơpă phun tơdu\ ôh, [u hơmâo ngă brơi hră pơkă hơnong gơnam yua hơdjă laih anun tơpai arăng s^ mơdrô [ơi anih s^ mơdrô mơnong [ong huă, anih [ong mơ`um ngui ngor anet, anih hyu s^ krah jơlan [udah mơnuih s^ mơdrô pơkra mă, lu\k mă `u pô.

Amăng anun, mrô mơnuih djai yua ia tơpai hơmâo lu ia jrao Methanol yơh lu biă mă, giăm ha mơkrah mơtam.

Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr