VOV4.Jarai- Kơc\ăo bruă pơdong plơi phrâo kơ djuai ania Mông [ơi să Ea Kiết, yua Anom bruă djuai ania tơring glông C|ư\ M’gar (Daklak) ngă pô tuh pơ alin.

Kiăng ba hơdôm boh sang ano\ djuai ania Mông glăk do\ [ơi kual glai rưng gah lo\n glai yua Kông ti glai klô {uôn Yă Wăm glăi do\ [ơi anih hơđong kjăp.

Hăng mrô prăk tuh pơ alin truh kơ 16 klai prăk, pơphun ngă amăng 10 thun anai laih, samơ\ bruă pơdong plơi djuai ania Mông [u hơmâo tu\ yua tui hăng tơlơi kiăng ôh.

Anai le\ lu neh met wa ăt do\ glăi ngă hmua amăng rưng mơ\n, [u gưt glăi pơ anih do\ phrâo ôh.

Ơi Ma Seo Chảo

Anih pơdong plơi phrâo (să Ea Kiết, tơring glông C|ư\ M’gar) do\ giăm jơlan prong pơplir hơbit tơring glông, hơmâo anăn le\ {uôn djuai ania Mông.

Khoa plơi Hoàng Văn Páo brơi thâo: Lơ\m đuăi rai pơ anai, ri\m sang ano\ hơmâo arăng brơi 600 met karê lo\n c\i pơdong sang, ngă hmua jum dar sang.

Ană plơi hơmâo ngă hră c\i anăn mơnuih amăng sang, pơdô| rơkơi bơnai hơmâo ngă hră, tơkeng ană hơmâo ngă hră c\ih anăn…

Samơ\ glăi pơ plơi phrâo, kơnong hơmâo [ing c\ơđai đôc\ tlao hok, yua dah [ing gơ`u nao hrăm jê|, sang hră hiam, hơmâo apui lơtrik rơđah c\i hrăm hră, lăng tivi.

{ing tha le\ [u hơmâo mơnuih kiăng ôh, yua dah [uh hơmâo lo\n ngă hmua, sang ano\ pơdong jê| giăm, pla a`am tơnap laih, rông mơnu\, un jai tơnap hloh. Ơi Páo lăi le\: `u le\ khoa plơi, yua anun `u kho\m ngă kơnuih hiam ba jơlan hlâo pô| đuăi sang, bơ neh met wa lu mơnuih [u gưt pô| đuăi ôh.

‘’Amăng plơi anai arăng do\ pơmin lăng, tơdah pô| đuăi sang rai do\ pơ ko\n le\ hu\i kơnuk kơna mă glăi lo\n, yua anun [ing gơ`u [u mhao đuăi ôh.

Tal dua dong le\, djuai ania [ing gơmơi amuaih do\ jê| hmua, pla mă a`am pơtam c\i [ong huă.

Bơ rai pơ anai le\, kơnuk kơna kơnong kơ brơi lo\n do\ đôc\. Bơ lo\n ngă hmua le\ pơ adih, truh bơyan ngă hmua, ri\m hrơi nao rai nao rai hro\ go\ biă mă’’.

Ayong Ma Xuân Chính glăk pe\ boh kam

{ing gơmơi mut nao pơ puih kơđông anet 540 hăng 544 gah Kông ti Sang ding kơna Glai klô {uôn Yă Wăm.

Anai le\ anih hơdip mơda mơng neh met djuai anua Mông rai mơng pơko\n do\ pơ anai.

Glai [ơi anai arăng gô| mă laih, do\ [iă đôc\, pơ ala glăi le\ hơmâo đag kơphê cuh bơnga ko\ pôh, đang tiu hăng đang boh `ông prong krin din mơng kơnua anai truh kơnua adih.

Kơplah wah đang pla kyâo sui thun le\ hơmâo sang do\, đa hiam đa pơdong mă anet.

{ing gơmơi mut nao amăng sang kyâo prong kơplah wah đang boh kam. Pô sang anai le\ pô đah rơkơi hơmâo pran jua rơmuih biă mă.

~u lă\i anăn `u Ma Seo Chảo, tơkeng thun 1953, hlâo adih `u nao ngă tơhan laih anun gum hro\m hăng tal blah wang Hồ Chí Minh, blah [ơi Sài Gòn thun 1975 – Ơi Chảo ră tui anun.

Thun 1999, yua asơi huă a`am [ong mơ\ pơdu\ abih ană bơnai gơ`u rai pơ anai c\oh jah jơnah glai.

Hơdôm thun blung a, sang ano\ kơnong jah glai ngă pơdai, pla kơtor đôc\. Lơ\m hơmâo rơbêh pơdai c\i rông un mơnu\, rơbêh kơtor c\i rơyă tơpai le\ `u hơdai nao pla kơphê, tiu hăng phun boh `ông.

Giăm 20 thun bơwih [ong huă, ră anai sang ano\ gơ`u hơmâo [ong hơmâo huă laih. samơ\ ơi Chảo ri\m hrơi ăt do\ bơngot mơ\n yua đang ngă hmua anai le\ lo\n glai mơng Kông ti glai klô {uôn Yă Wăm, amra hơmâo arăng mă glăi:

‘’Ră anai, [ing gơmơi hơmâo laih đang boh `ông, kơphê, boh kam…lêng kơ hơmâo laih [ơi anai. Rơkâo kơ Kơnuk kơna sem glăi kơ [ing gơmơi kiăng hơđong hloh, tui anun kah [ing gơmơi mơng hơđong pran jua’’.

Ayong Ma Xuân Chính, tơkeng thun 1980, rai bơwih [ong pơ anai mơng thun 1999.

Ăt amăng thun anun mơ\n, ayong Chính do\ bơnai laih anun [ă ană. Ayong Chính brơi thâo: ană đah rơkơi gơ`u ră anai [iă do\ bơnai laih, samơ\ `u aka [u ngă hră tơkeng kơ ană gơ`u ôh, yua dah [u nao pơ plơi pơdong phrâo ôh mơ\ ăt do\ glăi [ơi plơi hơđăp mơ\n.

Ră anai, [ơi anai ăt hơmâo truh 84 boh sang ano\ hăng hơdôm rơtuh c\ô mơnuih, yua anun ană plơi c\ang rơmang gong gai kơnuk kơna ngă hră tơkeng laih anun brơi hră ako\ sang c\i hơđong kjăp tơlơi hơdip mơda [ơi anai.

‘’Neh met wa [ơi anai c\ang rơmang hiư\m pă kiăng hơmâo hră c\ih anăn ako\ sang c\i dưi c\an prăk.

Ră anai, ană plơi [ơi anai [u hơmâo hră c\ih anăn ako\ sang le\ [u dưi c\an prăk ôh. {ing gơmơi c\ang rơmang c\an prăk mơng sang bruă prăk c\i bơwih [ong huă’’.

C|ơamu kơphê amăng đang hmua [ơi tiểu khu 540 – Ăt le\ lo\n glai

Thun 2014, kơc\ăo bruă pơdong plơi [ơo Ea Kiết, kah hăng pơđut h^ laih bruă hyu iâu pơthưr 67 boh sang glăi pơdong plơi djuai ania Mông phrâo.

Samơ\ [ơi plơi hơđăp, mrô sang ano\ [u aset trun ôh mơ\ jai hrơi lu tui dong. Tui hăng ơi Trần Thanh Lâm, Khoa Kông ti sang ding kơna Glai klô {uôn Yă Wăm, ră anai hơmâo rơbêh 216 boh sang ano\ gô| mă rơbêh 1000 ektar lo\n glai mơng kông ti, laih anun ngă jing lo\n do\, lo\n ngă hmua.

Ơi Nguyễn Tuấn Anh, Kơ-iăng khoa Anom bruă wai lăng Djuai ania tơring glông C|ư\ M’gar, anom bruă ngă pô gơgrong bruă tuh pơ alin brơi thâo: thun 2014 tơring glông C|ư\ M’gar ngă kơc\ăo bruă rơkâo tơring ]ar tuh pơ alin man pơkra jơlan mơng plơi phrâo pơdong mut nao pơ anih ngă hmua,

ngă gêh gal kơ neh met wa pơđ^ kyar bơwih [ong huă, hơđong kjăp tơlơi hơdip mơda. Samơ\ kơc\ăo bruă pok jơlan truh ră anai ăt aka [u pơsit ôh.

‘’Tơring glông git gai kông ti jao glăi kơ tơring glông 20 ektar dong c\i pok prong kơc\ăo bruă, laih anun iâu pơthưr neh met wa nao do\ pơ anih phrâo. Tơlơi pơmin mơng tơring glông le\ khut khăt [u brơi ană plơi do\ glăi [ơi anih hơđăp ôh’’.

Tui hăng ơi Nguyễn Đình Hiệp, Khoa Jơnum min mơnuih [on sang să Ea Kiết, bruă neh met wa [u nao do\ pơ plơi phrâo, gir do\ glăi [ơi plơi hơđăp amăngh glai le\ yua lu tơhnal.

Amăng anun yôm biă mă le\ anih do\ phrâo [u hơmâo lo\n ngă hmua ôh, neh met wa nao hơdôm pluh km kah mơng truh pơ anih hơđăp ngă hmua.

Hro\m hăng bruă kơ [ah prăk, yua anun bruă man pơdong anih anom [u truh anih lơi, [u djơ\ hăng tơlơi phiăn juăt mơng djuai ania Mông ôh, yua anun [u ngă pơhưc\ pran jua neh met wai nao do\ pơ plơi phrâo ôh.

‘’Kiăng kơ mơnuih [on sang pơ [ut do\ [ơi anih phrâo, gah gong gai kơnuk kơna rơkâo đ^ tơring ]ar, Kơnuk kơna brơi prăk c\an tui hăng hră pơsit mơng blung a, c\i tuh pơ alin man pơdong pơgiong h^ anih anom, kiăng plơi pla phrâo ngă pơhưc\ neh met wa hloh.

Lơ\m [ing gơ`u [uh anih phrâo hơmâo anih jơnum plơi pla, hơmâo lan ngui, hơmâo jơlan hiam le\ amra mơnuih [on sang pơplih phrâo tơlơi pơmin, laih anun amra nao do\ pơ anih pơdong phrâo’’.

Ngă kơc\ăo bruă pơdong plơi pla phrâo c\i hơđong mơnuih [on sang mơng plơi pla pơko\n rai do\ c\ong jah lo\n glai ngă sang le\ jơlan hơdră djơ\ mơng tơring ]ar Daklak.

Samơ\ kơc\ăo bruă hơđong plơi [ơi anih phrâo, să Ea Kiết, glăk ngă yah bruă brơi lo\n kơ mơnuih [on sang đôc\, bơ lo\n ngă hmua le\ ăt brơi neh met wa po\t glăi ngă [ơi anih hơđăp mơ\n, anai le\ tơlơi aka [u djơ\.

Glai, lo\n rưng ăt hơmâo arăng gô| mă c\a c\ot mơ\n. Anai le\ tơlơi truh mơng kơc\ăo bruă ngă [uh tơl tơhnal: pơdong plơi mơ\ [u hơđong anih ngă hmua.