VOV4.Jarai - Rơbêh ha thu rơgao, klin Covid-19 bơbec\ kơtang biă kơ tơlơi hơdip mơnuih [on sang [ơi djop jar kmar, amăng anun hơmâo Việt Nam; bơbec\ djơ\ tơlơi dưi mơng ană mơnuih, biă `u le\ tơlơi dưi hơdip, pơhlôm tơlơi suaih pral. Amăng hrơi mông anun, Kơnuk kơna Việt Nam jec\ amec\ pok pơhai rơđah rơđông lu hơdră djru tu\ yua, yôm phun anun le\ pơgang klin đah mơng dưi pơgang ba tơlơi suaih pral mơnuih [on sang, biă `u le\ mơnuih [on sang djuai [iă, ngă tui djop tơlơi k^ pơkôl jar kmar kơ tơlơi dưi ană mơnuih.

Klin Covid-19 hăng hơdră brơi do\ pơc\lah abih bang jing ngă sat prong biă kơ tơlơi bơwih [ong huă mơng lu mơnuih, biă `u le\ [ing amu` bơbec\ djơ\ hloh anun le\ [ing đah kơmơi, mơnuih mă bruă amăng kual mă bruă aka [u sit nik, mơnuih [on sang djuai [iă. {u do\ glăi dơ\ anun ôh, klin Covid-19 ăt bơbec\ mơn kơ tơlơi dưi ană mơnuih ta, laih anun [uh [ơi anăp mơtăm le\ tơlơi dưi pơgang ba tơlơi suaih pral. Sit hnun yơh, hơdôm tơlơi gir run pơgang klin Covid-19 mơng Việt Nam le\ pơhlôm tơlơi hơdip, biă `u tơlơi dưi hơmâo pơgang ba hăng wai lăng tơlơi suaih pral kơ ană mơnuih, amăng anun hơmâo rơbêh 14 klăk c\ô mơnuih djuai [iă.

Việt Nam le\ dêh ]ar ngă ding kơna mơng 7/9 tơlơi kiăng phun kơ tơlơi ană mơnuih. Amăng hrơi mông glăk hơmâo klin, Việt Nam hơmâo lu tơlơi gir run amăng bruă pơhlôm kơplah wah hơdră jec\ amec\ pơgang Covid-19 hăng pơpu\ tơlơi k^ pơkôl, tui tơlơi phiăn jar kmar ăt kah hăng phiah phiăn dêh ]ar, tơlơi phiăn dêh ]ar amăng bruă pơpu\, pơhlôm, pơtrut tơlơi dưi ană mơnuih. Jing sa tơlơi phiăn hơmâo pơkôl [ơi C|răn 14 mơng Phiah phiăn thun 2013, Tơlơi phiăn pơgang ba tơlơi suaih pral mơnuih [on sang (1989), Tơlơi phiăn pơgang tơlơi ruă [ă hyu (2007), Tơlơi phiăn Khăm pơjrao tơlơi ruă (2009) hăng lu tơlơi pơkôl pơkă bơdjơ\ nao, tơlơi dưi hơmâo wai lăng tơlơi suaih pral, biă `u amăng hrơi blan glăk hơmâo klin prong Covid-19 hơmâo Việt Nam lăng yôm biă mă. Thun blan rơgao, dêh ]ar Việt Nam hơmâo iâu pơthưr abih bang anom bruă ]ar hăng mơnuih [on sang gum hro\m kiăng pok pơhai lu hơdră pơgang gah ia jrao. Hơdôm tơlơi pơgang glăi klin Covid-19 mơng Kơnuk kơna Việt Nam le\ djơ\ hăng tơlơi jao pơgang hăng lăng ba tơlơi suaih pral kơ mơnuih [on sang amăng hrơi mông hơmâo tơlơi jec\ amec\ gah ia jrao kiăo tui tơlơi kiăng mơng tơlơi dưi anai le\ pơhlôm: Ano\ hơmâo hơđăp mơng anih anom, dram gơnam, bơwih brơi gah ia jrao; tơlơi dưi mă yua anih anom, dram gơnam, dưi hơmâo arăng bơwih brơi, tơlơi pơhing ia jrao hăng mrô prăk lăp djơ\ laih anun huăi kiăng kơ pô anai mơ\ lui h^ kơ pô adih; djơ\ gah ia jrao hăng tơlơi hơmâo phara kơ tơlơi bơwih [ong, mơnuih tơpuôl, gru grua boh thâo mơng rim boh dêh ]ar; laih dong pơhlôm sang ia jrao klă.

Kiăng pơhlôm tơlơi dưi lăng ba tơlơi suaih pral amăng bruă pơgang glăi klin Covid-19, Kơnuk kơna Việt Nam hơmâo mă yua lu hơdră pơgang klin, rơđah biă `u:

Sa le\, pok pơhai hơdră pơgang hu\i [ă klin:Khua dêh ]ar hơmâo pơsit hơdôm Tơlơi pơtrun mrô 13 kơ bruă pơgang klin Covid-19 kơtang hloh amăng hrơi mông phrâo hăng Tơlơi pơtrun mrô 16 kơ bruă pơgang jec\ amec\ klin Covid-19 đah mơng dưi pơgăn, hmao [uh ta`, do\ pơc\lah, guang dar anih hơmâo klin, pơdjai klin. Kơnuk kơna ăt khut khăt pơhlôm kiăng abih bang mơnuih mă yua sang ia jrao, gơnam yua gah ia jrao biă `u le\ bơnal gôm [ô|, sum ao pơgang klin, kôn rao tơngan pơdjai kman lơ\m hơmâo klin.

Dua le\, pok pơhai hơdră pơjrao kman Covid-19 aka hơmâo vaccine pơgang [udah jrao dưi pơjrao hlao, yua hnun, bruă c\ih pơkra hơdră pơjrao hơmâo pơ[ut pơjrao tơlơi ruă suă pran kraih, pơđing hmư\ tơlơi pơtă pơtăn phrâo hloh kiăo tui Anom bruă ia jrao Ro\ng lo\n tơnah.

Rơngiao kơ anun, kiăng pơhlôm dưi pơjrao brơi abih bang mơnuih. Ding jum ia jrao hơmâo ngă hră pơtrun mrô 219 pơhrua tui tơlơi ruă suă pran kraih yua djuai phrâo mơng virus Corona (nCov) ngă pơmut amăng anăn hơdôm tơlơi ruă [ă hyu grup A – jing tơlơi ruă [ă hyu hu\i rơhyưt kơtang tui tơlơi pơkôl [ơi Tơlơi phiăn pơhlôm pơgang tơlơi ruă [ă hyu thun 2007. Tui anun, [ing [ă klin amra hơmâo khăm hăng pơjrao brơi đôc\. Lơ\m [ơi lu dêh ]ar pô ruă tla prăk mă pô lơ\m pơjrao klin Covid-19, anai jing tơlơi gir run kiăng lăp hơdor mơng Kơnuk kơna Việt Nam kiăng pơhlôm abih bang mơnuih dưi hơmâo pơjrao tơlơi ruă [ă kman Covid-19. Anai le\ tơlơi ră ruai mơng sa c\ô mơnuih [ă kman djuai ania [iă – pô blung a [ă kman Covid-19 [ơi plơi prong Ayunpa, tơring ]ar Gia Lai, tơdơi kơ hơmâo pơjrao suaih:

“Amăng mông khăm pơjrao tơlơi ruă hăng do\ pơc\lah, kâo rơkâo bơni kơ abih bang [ing ơi ia jrao, [ing adơi ayong tơhan kông ang djru ba kâo amăng hrơi blan rơgao, kiăng kâo rơnuk rơnua, suaih pral, laih dong ta` tơbiă mơng sang ia jrao. Kâo bơni kơ abih bang hơmâo djru ba kâo”.

Kơnuk kơna Việt Nam lăng yôm biă kơ bruă pơgang, djru ba [ing amu` bơbec\ yua klin kheng, anun le\ [ing rin, mơnuih rơwen rơwô, [ing tha, mơnuih mă bruă rơngiă bruă mă, [u hơmâo prăk [udah prăk pơhrui aset tui, mơnuih [on sang djuai [iă…; laih dong hơmâo hơdră ngă hro\m hăng jar kmar pơgang klin Covid-19, amăng anun lăp pơđing nao hloh le\ Việt Nam tal blung a rơkâo đ^ hăng pơsur pơsit brơi Tơlơi pơtrun mơng Khul khua sang gum hơbit djo\p dêh ]ar mă lơi 27/12 rim thun ngă Hrơi jar kmar pơgang klin, kiăng pơđ^ tui tơlơi pơmin ăt kah hăng pơđ^ tui bruă ngă hro\m pơgang klin duam ruă.

Siu H’Mai: Pơblang