Suơn tam tờm sầu riêng bơrlŭ bal mờ kơphe hìu nhă lŏ H’ Sen, kòn cau Mạ, kis tàm ƀòn Bu Sốp, sàh Dăk Nia, ƀòn dờng Gia Nghĩa lì bơkào dơ̆ sơnrờp. Lŏ H’ Sen pà git, 90 tờm sầu riêng tàm suơn mờ 900 tờm kơphe pa tam wơl ndrờm mìng rơ̆p tam bơh nam 2021 bơh priă càn Anih priă jền dong kờl mpồl bơtiàn dê.

Nam lài, lŏ H’ Sen neh tơnhào kơphe, nam do di gơlan geh tơnhào dơ̆ sơnrờp plai sầu riêng, den tàng broă lơh sa hìu nhă geh gơguh mhar mờ broă tơm dồs anih priă jền kung ờ kal ke: “Kơnờm mờ priă càn bơh anih priă nền dong kờl 90 tơlăk đong, hìu nhă rơ̆p geh priă bơh suơn tam kơphe, sầu riêng tàm lồi nam do. Di lah ờ geh priă càn sa priă cồng ờ uă, hìu nhă añ ờ gơtùi tam wơl suơn kơphe, kung bè tam tai sầu riêng lơh gơguh priă geh. Nam do tơnhào dơ̆ sơnrờp den dùl bơnah priă geh tơm anih priă jền, priă gam tai geh bơcri wơl tàm broă lơh sa”.

Khin càn priă mờ lơh sa geh cồng nha kung là jơnau bơh hìu ồng K’ Biêng, kis tàm ƀòn Plai Kol Pruđăng, sàh Dăk Nia, ƀòn dờng Gia Nghĩa dê sơl. Ồng K’ Biêng pà git, hìu ồng geh 2 lồ ù, mơya tài ờ geh priă lơh den tàng lài do ồng mìng tam tơngời, tam bùm blàng mờ tờm điều den tàng priă geh ờ uă. Bơta pràn tus mờ ồng K’ Biêng tàm nam 2015, tŭ ồng càn 90 tơlăk đong bơh Anih priă jền Dong kờl mpồl bơtiàn. Kơnờm mờ priă càn do, hìu ồng sơn đờm bơcri tàm broă tam kơphe, tơnơ̆ mờ hơ̆ tam tai tờm tiêu.

Tŭ do hìu nhă ồng geh 1 rơbô tờm kơphe, 200 ñjrong tiêu, priă geh 2, 3 rơhiang tơlăk đong pah nam. “Nam do kơphe geh di pơgăp bơh 2 tấn nggùl tus 3 tấn gar, bal mờ tiêu tai. Tăc geh kung rơlao 300 tơlăk đong. Jơh aloă ndrờm kơphe mờ priă càn nàng bơcri tàm broă lơh sa bơh anih priă jền dong kờl mpồl bơtiàn bơh uă nam lài. Pa do, añ gam càn tai 12 tơlăk đong nàng khoàng tơrlung, blơi sơtèk dà, kơnờm mờ hơ̆ den tàng geh dà kloh ngui sa, bơta pràn kơl dang să jan ală cau tàm hìu geh niam”

Dăk Nia là dùl tàm pe sàh tiah jăt gah ƀòn dờng Gia Nghĩa, geh mờr 60% khà kờp làng bol là jơi bơtiàn ờ gal cau. Nàng dong kờl làng bol geh priă bơcri tàm broă lơh sa, Anih priă jền Dong kờl mpồl bơtiàn neh ai càn sa priă cồng ờ uă rơlao 75 tơmàn đong. Ồng Ngô Ngọc Khanh, Củ tịc Anih duh broă làng bol sàh Dak Nia pà git, kơnờm mờ broă ai càn sa priă cồng ờ uă, den tàng geh uă hìu ờ mìng lik klàs rơƀah mờ gam brồ guh lơh pas. Ồng Ngô Ngọc Khanh đơs: “Làng bol kis tàm sàh Dak Nia gơwèt hìu rơƀah, pal lik klàs rơƀah mờ làng bol ală jơi bơtiàn ờ gal cau geh rài kis gơtìp kal ke, geh tus càn priă bơh Anih priă jền Dong kờl mpồl bơtiàn nàng bơcri priă tàm broă lơh sa, bè blơi phơng, sơntìl phan tam, phan ròng nàng bơtàu tơnguh ròng phan, tam phan geh cồng nha neh tơnguh uă priă geh. Broă uă hìu geh rơlao 62 tơlăk đong tàm 1 nam neh ai khà priă geh bơh sàh dê mờ sơrlèt mờ khà broă geh ai, pơgồp bal tàm broă bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn sàh dê”.

Kờp tus jơh Quý I nam 2025, gùt càr Dăk Nông geh mờr 71 rơbô hìu càn priă tàm Anih priă jền Dong kờl mpồl bơtiàn, mờ kờp jơh priă jơnkah dồs geh mờr 71 tơmàn đong. Tàm hơ̆, rơlao 24 rơbô hìu làng bol jơi bơtiàn ờ gal cau, càn rơlao 1 rơbô 655 tơmàn đong. Ồng Vũ Anh Đức, Phó Lam bồ Anih priă jền Dong kờl mpồl bơtiàn càr Dăk Nông pà git, priă ai càn sa priă cồng ờ uă neh pơgồp bal kwơ màng tàm broă tơrmù rơƀah kơl jăp, bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa mờ bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn ờ gal cau. Bal mờ broă tơrmù sră nggal, anih priă jền kung tơnguh broă ai kwang bàng anih priă jền tus tàm ală sàh, pơgồp bal mờ mpồl ai càn priă mpồl bơtiàn nàng bơto sồr, jăt sền, dong kờl làng bol ngui priă càn geh cồng nha. “Gơwèt mờ cau rơƀah càn priă tàm Anih priă jền Dong kờl mpồl bơtiàn, bol añ lơh jăt gùng dà: Lơh sră tàm hìu, ai priă tàm sàh. Tơl tiah ndrờm geh mpồl bơto pơlam lơh broă sa suơn sre mpồl bơtiàn tus tàm thôn, ƀòn, sàh nàng dong kờl ai càn priă mpồl bơtiàn. Anih priă jền kung rơcang mblàng yal tus mờ ală hìu càn priă geh broă tơrlòng lơh sa geh cồng nha nàng yal, lơh geh uă tàm mpồl bơtiàn, dong kờl ală cau in bơsram bal, lơh jăt bal. Bơdìh mờ broă ai càn priă, anih priă jền sùm kơlôi tus cồng nha broă ngui priă, broă lơh broă sa kơl jăp ai cau rơƀah, mờ is ồn ngan là làng bol jơi bơtiàn kis bơh yau tàm do”.

Ai càn priă sa priă cồng ờ uă neh mờ gam cèng geh priă mùl màl, lơh geh nùs nhơm pin dờn, ai geh bơta niam nàng brồ să bơh uă hìu rơƀah, hìu pa lik klàs rơƀah in, mờ tàm hơ̆ uă ngan là ală hìu làng bol jơi bơtiàn ờ gal cau kis tàm càr Dăk Nông in. Bơh tàm ală bă suơn ờ geh cồng nha, uă hìu neh tam gơl geh cồng nha, lik klàs rơƀah, kơl jăp rài kis.