G’Lar ngai pa
Thứ sáu, 06:00, 28/04/2023 Cau mlàng Ndong Brawl/Cau cih Dơng/VOV Tây Nguyên Cau mlàng Ndong Brawl/Cau cih Dơng/VOV Tây Nguyên
VOV4.K’Ho- Xã G’Lar, xã làng bol kòn cau kơnhoàl Đăk Đoa, càr Gia Lai dê, lài do là dùl tiah rơƀah. Ală nam pa do, bal mờ broă bơcri priă bơh Đảng mờ Dà lơgar, làng bol kis tàm xã G’Lar neh lơh ngan sơrlèt mờ kal ke brồ guh. Kwơ màng tàm broă bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa, tàm do neh geh ală ƀòn “ƀòn lơgar pa lam lài”.

Xã G’Lar, kơnhoàl Đăk Đoa, càr Gia Lai geh 9 ƀòn, mờ rơlao 2 rơbô 400 hìu làng bol mờ mờr 10 rơbô 500 nă cau, tàm hơ̆ làng bol kòn cau geh rơlao 95% (mìng là làng bol kòn cau Bahnar). Ƀòn Dơk Rơng là dùl tàm 2 ƀòn “ƀòn lơgar pa lam lài” xã G’Lar dê. Tàm ƀòn do, ală gùng dă mờ bêtông kloh niam neh ala mờ ală gùng ù pơrhê “trồ tơngai duh gơthul, trồ mìu mbè” lài do. Bàr gah gùng bê tông là ală hìu geh lơh dờng niam. Jơh ală hìu ndrờm geh blơi tơl phan ngui tàm hìu nhă bè rơjô, ti vi, rơndeh Honda; uă hìu neh blơi rơndeh kông nông, măi ƀồm dà, măi bruh kòi.

Ồng Hmư̆ng kis tàm ƀòn do pà git: rài kis tam gơl bè tŭ do dùl bơnah là tài làng bol git prăp gàr ù, geh tŭ gam git prăp gàr priă nàng blơi tai ù, rề ơnàng ù tiah lơh sa. Bal mờ hơ̆, là broă sền gròi bơh Đảng, Dà lơgar bơcri priă bơ̆t bơtàu phan bơna. Tŭ do, rơlao 227 hìu làng bol kis tàm ƀòn ndrờm geh suơn tam kơphe, tam tiêu, plai màk... hìu ờ uă ngan kung geh bơh 2 tus 3 sào ù, hìu uă ngan den geh bơh 4 tus 5 lồ. Ồng Hmư̆ng chờ hờp đơs: “Rài kis lài do mùl màl rơƀah mờ kal ke ngan, làng bol pal lòt jòi sa sùm tus tàm ală xã Đak Trôi, Đak Bơt, glar ngan. Pal tus ală nam 1995, làng bol rơhời geh git mờ broă lơh sa pa, rài kis rơhời tơnguh bơtàu mhar, blơi geh rơndeh, gùng lòt tàm ƀòn geh lơh kloh niam, ồs đèng àng geh Dà lơgar lơh tus tàm ƀòn, hơ̆ sồng ală cau tam kơphe, tam tờm màk... Bơdìh hơ̆ tai, ală hìu rơƀah den geh Dà lơgar dong kờl ai càn priă nàng lơh sa, tơnguh bơtàu bal lơh sa, tam klăc bal bơ̆t bơtàu rài kis niam chài...”.

Tàm ƀòn Tuơh Kơtu, rài kis bơh 253 hìu làng bol kòn cau Bahnar neh tam gơl niam, tàm hơ̆ uă ngan là bè phan bơna. Mờ gùng dà broă lơh, “Dà lơgar bal mờ làng bol lơh bal”, ală nam do, broă lơh gùng mờ bêtông tàm ƀòn geh làng bol dờp bal ngan. Uă làng bol kis tàm ƀòn neh ai kơl is tờm kơphe, dus is ñjrong tiêu nàng ai ù lơh gùng ƀòn in. Làng bol neh tam gơl jơnau git wă tàm broă lơh sa, git ngui khoa họk kỹ thuật, ròng phan, tam phan mờ ală bơta sơntìl geh kwơ tàm broă lơh sa uă. Geh pơnrơ ngan bè hìu ồng Anŭ, ồng Nết, ồng Ƀyêu, pah nam geh bơh 150 tus 200 tơlăk đong. Chờ hờp tềng đăp bơta tam gơl bơh ƀòn lơgar dê tơnơ̆ mờ 48 nam tơnklàs, ồng Y Xưn, 57 sơnam kis tàm ƀòn Tuơh Kơtu đơs: “Lài mờ ngai tơnklàs, rài kis glar bòl ngan. Làng bol mìng git kơl-chu-tam-tùc mờ bơta pràn lơh broă bơh să tờm dê, den tàng glar ngan. Gam tŭ do ndrờm neh geh ngui măi mŏk bè: rơndeh lơ-òr, măi bruh kòi, rơndeh kông nông pơn diang phan... ƀuơn ngan. Làng bol lơh sa ngai sơlơ geh cồng nha, oh kòn bơsram sră ngan sơlơ gơguh jăk, uă oh kòn neh bơsram tus đại họk, jơh bơsram geh lơh pơgru, hơ̆ sồng y ƀák sỹ... Mùl màl ưn ngài Dà lơgar neh sền gròi tus mờ làng bol, bol añ uă ngan”.

Là xã mìng lơh sa suơn sre, mờ rơlao 3 rơbô 310 lồ ù lơh sa suơn sre, tàm hơ̆ geh rơlao 2 rơbô 300 lồ ù tam phan jŏ tơngai bè: kơphe, kao su, tiêu... Ồng Sing, Củ tịc UɃÑZ xã G’Lar, kơnhoàl Đak Đoa pà git: Tàm broă bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa, kấp ủy, gơnoar atbồ xã G’Lar geh sền gròi ngan tàm broă lơh jăt jơnau dong kờl lơh sa, tơnguh uă priă geh ai làng bol in. Ală nam do, xã neh bơyai lơh git nđờ jơ̆t ơdŭ bơto bè khoa họk kĩ thuật tàm broă ròng phan, tam phan, dong kờl phơng sih, sơntìl phan tam, phan ròng, bơ̆t bơtàu uă broă ròng phan, lơh sa jăt broă lơh gơs phan kă bro, cèng geh uă priă kơl jăp. Tŭ do priă geh tơl nă cau tàm xã geh 45 tơlăk đong tàm 1 nă 1 nam, gùt xã mìng gam 4,37% hìu rơƀah, ờ gam hìu jơgloh. Ồng Sing, Củ tịc UɃÑZ xã G’Lar, kơnhoàl Đak Đoa đơs tờm: “Rài kis làng bol tàm xã G’Lar tŭ do tam gơl pràn kơl dang ngan, lơh sa ngai sơlơ tơnguh bơtàu. Di lah pơn drờm mờ ngai lài tơnklàs den rài kis bơh làng bol neh tam gơl uă ngan bè ală bơta. Ală tam gơl niam bơnĕ do là kơnờm tàm broă bơcri priă bơh Đảng, Dà lơgar dê mờ uă broă lơh geh cồng nha, cèng wơl bơta tam gơl tơl ală bơta”.

Geh broă sền gròi bơcri priă bơh Đảng mờ Dà lơgar, broă lơh ngan brồ guh bơh tơl hìu dê tai, broă bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa tàm xã G’Lar kơnhoàl Dak Đoa, càr Gia Lai neh lơh geh ală cồng nha niam. Bơdìh mờ phan bơna geh lơh niam, rài kis làng bol neh gơguh uă ngan. Rài kis bơh làng bol kòn cau Bahnar kis tàm do neh geh tam gơl pa uă ngan.

Cau mlàng Ndong Brawl/Cau cih Dơng/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC