Dơ̆ lơh yàng dà mbòr bơh cau Bahnar dê
Chủ nhật, 06:00, 02/06/2024 Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih Dơng (VOV Tây Nguyên) Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih Dơng (VOV Tây Nguyên)
VOV4.K'Ho - Bơh rài yau, cau Bahnar ờ geh bơhiàn tờ tơrlung ai dà ngui sa. Làng bol kung ờ khat bè ai dà tàm dà dờng dà croh, dà tơnau nàng drơng broă sàu sa in sơl, mờ khi sùm jòi ală hiòng dà cat bơh tàm bơnơm hòr lik, tờ, bơt lơh gơs dà mbòr bal ai jơh gùt ƀòn in. Pah nam, ală ƀòn cau Bahnar ndrờm bơyai lơh yàng dà mbòr – dùl bơhiàn lơh yàng ờ mìng cèng bơta pin dờn gah huềng mờ gam kờñ pơyua jơnau đơs sền gàr tiah ơm kis, sền gàr dà, hơ̆ là sền gàr pràn kơldang să jan ƀòn lơgar dê.

Jat bơta kơlôi sơnơng bơh cau Bahnar dê, dà geh kuơ dờng ngan: Dà là dà toh mè lơngồt dơ̆ 2 nàng ròng kòn bơnus, dà cèng wơl bơta kis ai li la phan tàm dunia in. Mờ bơta kơlôi sơnơng bè hơ̆, bơh tŭ jòi ù lơh ƀòn, ală cau kra ƀòn pal git bă ù geh dà cat bềng lìu nàng tờ, bơt mòn gơs dà mbòr bal. Bơh hơ̆, jơh ală ƀòn cau Bahnar dê ndrờm geh dà mbòr mờ lòt gan git nđờ rài, làng bol kung gam sền gàr, ngui dà mbòr bal hơ̆, mờ kung gàr sùm dơ̆ lơh yàng dà mbòr pah nam. Ồng Lick, 67 sơnam ơm tàm ƀòn Piơm, thị trấn Đăk Đoa, càr Gia Lai yal bè bơta kuơ bơh dà mbòr dê tàm rài kis mpồl bơtiàn cau Bahnar dê: “Rài yau lài mờ tŭ lơh ƀòn, broă sơn rờp là ală cau dờng sơnam, ală cau kra ƀòn jòi tiah geh dà lài, pal jòi gơtùi hiòng dà cat mờ lam lơh tờ, bơt lơh mbòr dà bal ai jơh gùt ƀòn in hơ̆ sồng lơh ƀòn. Do là bơta kuơmàng ngan nàng gàr niam rài kis kơ̆ kơljap ai làng bol tàm ƀòn in. Mờ nàng geh tơl dà ngui, pah nam, làng bol bơyai lơh yàng dà mbòr, lơh yàng nàng hòi dan ală Yàng sền gàr, ai pà làng bol in pràn kơldang să jan niam, dan Yàng dà, Yàng mìu ai pà làng bol tàm ƀòn in mìu niam càl niam, hìu lơi kung geh dà ngui sa wil tơl”.

 

Pah nam, tàm nggùl nhai 4 tây, tŭ kàl prang gam tàm tơngai duh rơ ồl ngan, ală ƀòn cau Bahnar bơyai lơh yàng dà mbòr, yŭ rơyùm ngan. Lài mờ ngai lơh yàng dà mbòr, kra ƀòn yal jơh ală hìu bơnhă in, tơl hìu bơnhă pal geh 1 nă cau tus bal pơs wàs, lơh niam wơl, tuah sàng goh jơh ù bŏ tàm mbòr dà. Mờ kung hòi jà làng bol tă pơgồp ală phan pơ dơng lơh yàng pal geh nàng lơh yàng. Broă tă pơgồp do ndrờm jat bơta kờñ is, geh cau tă pơgồp iar, geh cau tă pơgồp phe, biap ƀang, plai nhồng, plai rơpual… cèng tus dà mbòr nàng lơh yàng mờ bal mờ gơp trŭ gơm, tam pà bal bơta chờ hờp ngai lơh yàng.

Àng drim gờñ ngai lơh yàng dà mbòr, lài mờ tŭ yuh soat jơh dà mbòr, jì pès nhơt rŭ rơm, pơs wàs, tuah wàs bŏ,… ală mò, ală oh mi cau ùr tàm ƀòn bal mờ gơp lòt tàm mbòr dà nàng àñ dà cèng rê tàm hìu ai hìu bơnhă in ngui mờ bơ̆ dà nàng tròc tàm drăp tơrnờm. Tŭ tơl nă cau neh bơ̆ dà, prap tơl dà ngui, cau kra ƀòn dan mờ yàng dà mbòr sàc soat jơh dà mbòr. Tŭ do, jơh ală cau klau tàm ƀòn bal mờ gơp tuah wàs sàng goh ù bŏ, jì pès nhơt chi, sồ siă gùt dar. Tuah wàs jơh ù bŏ den bơt wơl mbòr dà nàng dơng dà. Tơnơ̆ hơ̆, kra ƀòn lơh yàng, rac yàng hòi dan mìu: “Ơ yàng, dan ai pà làng bol tàm ƀòn in mìu, nàng làng bol in geh dà sàng goh ngui wil tơl, dong hìu bơnhă lơi kung pràn kơldang. Ơ yàng, ai pà tĕ mìu lơh mrềt suơn mìr, lŏ sre nàng làng bol in tùc tam, kòi, tơngời hòn gơs tơlir, kàl tam phan tơnhàu geh uă, làng bol tàm ƀòn hờm ram, chờ hờp. Ơ yàng”.

 

Jat bơhiàn bơh cau Bahnar dê, tàm dơ̆ lơh yàng dà mbòr ờ gơtùi ờ geh bơnbah lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan ai làng bol in mờ lơh yàng ai kàl lơh sa, suơn mìr in gơs tơlir, tơnhàu geh uă. Bulah bè hơ̆, bơnah lơh yàng hòi dan mìu là kuơmàng ngan rlau jơh. Gơ wèt mờ cau Bahnar, lơh yàng hòi mìu gam geh sền là dơ̆ mù tàm lŏ sre, sih tam kòi rañ. Pal jơh hòi dan geh mìu den làng bol hơ̆ sồng geh sih, tùc tam ală bơta phan tam kàl pa. Làng bol pin dờn là, tơnơ̆ dơ̆ lơh yàng, suơn mìr, lŏ sre rơp ờ gơtìp ală phan brê, sềm, klàng lơh aniai. Mò Alar, 71 sơnam ơm tàm ƀòn Piơm, thị trấn Đăk Đoa pà git: “Tŭ mờr tus kàl sih tàm kòi rañ, ală cau kra ƀòn cribơyai mờ bơyai lơh yàng dà mbòr, hòi dan trồ mìu nàng làng bol in geh tùc tam, nàng tơl nă cau, tơl hìu in geh pràn kơldang. Jơh gùt ƀòn bal mờ gơp kơlôi rơcang broă lơh yàng dà mbòr, hòi mìu, bal mờ gơp rơcang ală phan pal geh nàng pơ dơng lơh yàng. Nàng dan Yàng ai pà làng bol in mìu gờñ, tùc tam ƀuơn ƀuài, hìu lơi kung geh chờ hờp, rài kis hờm ram, wil tơl..”

Bè ờs den dơ̆ lơh yàng dà mbòr geh lơh tàm bă ù gời đah hơđang mbòr dà, tiah geh “brê ờ ai” geh jơh gùt mpồl bơtiàn sền gàr kơ̆ ngan nàng dà ờ soat. Lơh jơh broă lơh yàng dà mbòr, cau kra ƀòn at bồ iar lơh yàng ơn tềng tờm gơnơng dềt, tồt tềng nggùl dà mbòr, nàng kờñ ai tơnggŏ nùs nhơm ki ngàm mờ ưn ngài yàng dà, hơ̆ sồng guh hơ đang nô tơrnờm sơn rờp, mut gơ rờm bal tàm nùs nhơm chờ hờp bơh ngai lơh yàng dê.

Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih Dơng (VOV Tây Nguyên)

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC