Rê Cư Mgar, càr Dăk Lăk tus bal dơ̆ lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan bơh cau Rơđê dê
Chủ nhật, 06:00, 23/06/2024 Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên) Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên)
VOV4.K'Ho - Lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan là dùl bơhiàn lơh yàng bơh yau, lơh tềl cồng nha mờ tềl kuơmàng tàm rài kis bơh tơl nă cau klau Rơđê dê. Bơhiàn lơh yàng do kung ai tơnggŏ nùs nhơm kah ưn ngài, bơta sền gròi bơh kòn cau, cau pròc mhàm tờm tàm hìu bơnhă dê lời ai cau dờng sơnam in.

Bơh àng drim gờñ, hìu mò H’Thinh Kbuôr mờ ồng Y Lê Niê neh gal ngan cau lik, cau mut. Geh cau den dong koh nha chi, kơt drăp tơrnờm, geh cau den trŭ gơm phan sa; geh cau den dong lơh poac iar, sur, rơcang phan pơ dơng lơh yàng. Ồng Y Lê Niê, cau tờm hìu pà git, do là hìu bơnhă gam rơcang lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan ai ồng Y Hai Kbuôr, wa tờm mò H’Thinh dê: “Bơyai lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan ai wa hìu bơnhă in, di ngai deh wa dê den tàng bol hi bơyai lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan do, hòi dan wa geh pràn kơldang, ring lơngai. Lài mờ ngai lơh yàng, bol hi rơcang sur, iar, tơrnờm, cing mồng mờ 2, 3 bơta phan ndai tai. Yal mờ jơi nòi tàm ƀòn ngai, ƀòn rềp in rê chờ hờp bal mờ hìu bơnhă mờ nting bơr ring lơngai wa in”.

Sơlàu ơn phan pơ dơng lơh yàng neh geh rơcang wil tơl jơh, mờ jrềng geh tồt tềng bơngàn lơngô, dùl sơmbat rơnga gam hơng, bơngàn lơngô ơn tơrnờm, nha jràu, piang, dùl nơm iar buh. 8 drăp tơrnờm kơt tềng nggùl hìu nàng lơh yàng, tàm hơ̆ 1 drăp tơrnờm lơh yàng mò pàng in, 5 drăp tơrnờm lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan ồng Y Hai in mờ ală drăp gam wơl nàng yờ nac.

Sap dròng cing mpong ntas, lơh tềl dơ̆ lơh yàng neh sơn đờm. Sap dròng cing kung mpong ntas sùm tàm jơh gùt tơngai lơh yàng. Cau geh lơh yàng nggui hờ kơlik đah mat tơngai lik hìu rơng dê, rềp ală phan pơ dơng lơh yàng. Ơm đah ne là cau bơ jơu, cau pròc mhàm tờm mờ nac jà.

Dơ̆ lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan lòt gan 3 dơ̆ rac yàng, geh lơh yàng jà mò pàng rê tus bal, rac yàng hòi dan pràn kơldang să jan ai cau geh lơh yàng in mờ lơh yàng ưn ngài, dờp geh bơta nting bơr gờm chờ bơh cau pròc mhàm tờm, jơi nòi dê.

Àng gơ crà tàm àu kòn cau Rơđê, ồng Y Hai Kbuôr (mat mờng hòi là ồng H’Rao dê) nam do neh 82 sơnam, chờ hờp ngan tŭ kòn sau lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan. Do là dơ̆ 4 ồng geh lơh yàng bè do: “Ngai do là ngai chờ hờp, ngai niam, ưn ngài kòn sau, jơi nòi bơyai lơh yàng do, tơngkah nàng kah wơl bơhiàn biwh yau mò pàng dê rài yau. Añ tŭ do neh dờng sơnam, să jan ờ sô tai den tàng dơ̆ lơh yàng do ala jơnau nting bơr ring lơngai bơh kòn sau dê nàng añ geh tai pràn kơldang să jan, kis chờ hờp. Añ gŏ chờ hờp ngan, ưn ngài hìu bơnhă, kòn sau mờ jơh gùt ƀòn tus chờ hờp bal”.

Tơnơ̆ dùl dơ̆ rac yàng, ồng Y Hai mờ cau bơ jơu sàu bal piang, liap dồ êt poac, ñô tơrnờm bè dùl bota nàng dờp ală jơnau niam bơnĕ mờ dơ̆ lơh yàng cèng tus. Cau bơ jơu jàu ding bồp jồp tơrnờm ồng Y Hai in mờ lơh bơhiàn tơn dò kòng lơngô. Tơnơ̆ hơ̆ tus kòn sau, cau pròc mhàm tờm tàm hìu bơnhă, jơi nòi kung dơ̆ dùl dơ̆ tơn dò kòng lơngô, pà phan ồng Y Hai in.

Jat cau bơ jơu ồng Y Chôch Niê (mat mờng hòi là ồng Lê dê) yal, tàm ƀòn Mlăng, xã Ea Tar, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dăk Lăk, cau Rơđê sền kòng lơngô bè dùl phan lơh cèng, là rùp pơrya ai jơnau hơ pơrgon kơ̆ kơljap, dùl jơnau kơp kờñ kis jŏ. Tàm dơ̆ lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan, tơn dò kòng lơngô là dùl bơhiàn kuơmàng ngan lơh tềl bơta dờng pràn kung bè cồng nha bơh dùl rài kis cau dê. Ồng Y Chôch Niê pà git, bơh pah dơ̆ lơh yàng den kòng lơngô geh trah tai dùl kai. Kòn sau, cau tờm tàm hìu bơnhă kung rơp pà kòng lơngô bè dùl bơta nting bơr ring lơngai ai cau geh lơh yàng in: “Tơl nă kòn sau, jơi nòi tàm hìu bơnhă cau geh lơh yàng dê den ndrờm nting bơr lơngăp lơngai cau hơ̆ in mờ broă tơn dò kòng lơngô, tơn wan che mừh màh, pà phan ai cau geh lơh yàng in. Hơ̆ ờ mìng là bơta chờ hờp bal, mờ gam kờñ git mat jơi nòi, kòn sau tàm hìu bơnhă, jơi nòi, ai gŏ bơta gơ rềng đềt mềr pròc mhàm tờm, tŭ geh broă lơi den kung tàm dong kờl gơp. Dò kòng lơngô kung ai tơnggŏ bơta đơs nền bơta gơ rềng đềt mềr hơ̆”.

Gơ wèt mờ cau Rơđê, lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan là dùl bơhiàn lơh yàng kuơmàng ngan, lơh tềl dùl tŭ tơngai halà dùl cồng nha tàm rài kis tơl nă cau, ngan là gơ wèt mờ cau klau. Gơ wèt mờ tơl nă cau den geh lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan là dùl bơta pơn yờ să dờng ngan tài sùm den hìu bơnhă geh priă jền hơ̆ sồng gơtùi lơh yàng do. Bè hơ̆ den tàng, tàm rài kis tam gơl pa tŭ do, ală dơ̆ lơh yàng bè do ngai sơlơ ờ huan geh lơh. Ồng Y Wem Hwing, Phó Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl Cư Mgar, càr Dăk Lăk đơs là, broă lơh wơl bơhiàn lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan kung bè uă dơ̆ lơh yàng niam bơnĕ ndai là dùl broă niam nàng pơn jat tai sền gàr mờ ngui bơta niam chài ală jơi bơtiàn tàm kơnhoàl dê: “Broă lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan do ờ mìng lơh wơl niam chài bơh yau niam ngan cau Rơđê dê tàm broă lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan ai cau pròc mhàm tờm in, bơto bơtê cau kơnòm să gơtùi git jơnau pơrya bơh broă lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan nàng tơnơ̆ do lam lơh uă mờ pơgồp bơnah yal tơnggit rùp hin niam bơnĕ làng bol Cư Mgar dê, bơh hơ̆ pơgồp bơnah bơtàu tơnguh lòt nhơl tàm mpồl bơtiàn tàm kơnhoàl”.

Tàm anih bơyai lơh yàng hòi dan pràn kơldang să jan cau Rơđê dê, làng bol mờ nac lòt nhơl sền gŏ ală bơta niam chài krơi is geh lơh. Hơ̆ là ù tiah niam chài cing mồng, geh sap ntas cing hơ̆ sồng lơh yàng. Hơ̆ là niam chài tơrnờm, lơh yàng sơlơ dờng, khà drăp tơrnờm sơlơ uă, drăp ơn tơrnờm sơlơ kuơ, ai gŏ gơnoar broă cau tờm hìu bơnhă dê. Hơ̆ gam là niam chài phan sa, bơh mpàng tê bơh ală oh mi cau ùr dê, ală phan sa ờs mờng geh ơn tơl tàm sơlàu piang sa gờm chờ. Bal mờ hơ̆ là bơta tam klac bal hìu bơnhă, jơi nòi mờ bơta git jơnau bơh kòn sau dê, bơta ki ngàm cau dờng sơnam tàm hìu bơnhă, jơi nòi cau Rơđê.

Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên)

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC