Niam bơnĕ ngan tàm bơhiàn lơh oh mi bal bơh kòn cau Bahnar
Chủ nhật, 06:00, 16/06/2024 Cau mblàng K’ Hạnh/ Cau cih: Dơng (VOV Tây Nguyên) Cau mblàng K’ Hạnh/ Cau cih: Dơng (VOV Tây Nguyên)
VOV4.K’Ho- Gơwèt mờ kòn cau Bahnar, bơhiàn lơh oh mi bal geh sền là dang che tàm tơrbŏ bal bơta kờñ gơboh, bơh ală cau krơi is gơ gơs cau rềp mềr, sùm kờñ gơboh bal, jơm glòm bal tàm rài kis... Dơ̆ lơh oh mi bal geh lơh jat mờ nùs nhơm lơh is, cèng gơtha niam bơnĕ ngan, kơ̆p kờñ tơl nă cau kis bơnĕ bơnài bal, rềp mềr, tam klăc bal, jơm klòm bal mờ dong kờl bal.

Jat bơhiàn bơh kòn cau Bahnar dê, geh uă broă lơh lơh oh mi bal, is ồn geh: Lơh oh mi bal gơ gơs gơ̆p bơyô, lơh oh mi bal gơ gơs oh mi, lơh oh mi bal gơs bèp kòn, mè kòn... Broă lơh oh mi bal sùm geh bơh bơta tàm mpau. Pơn yơu bè 1 nă kơnòm dềt sùm kòp tê jê să, mang bĭc mpau gŏ dùl nă cau lơi hơ̆, kơnòm dềt hơ̆ yal wơl mờ cau dờng. Hìu bơnhă kơnòm dềt tus tìp mat, dan lơh oh mi bal bèp kòp ai 2 nă cau do in nàng kơnòm dềt in bời kòp. Halà tàm dơ̆ chờ ñô ơlak, uă cau ờ gàr geh jơnau tàm nùs, gơlam tus tam lơh tam ring. Ngai tơnơ̆ tŭ jơh bơñul ơlak geh cau dờng, kra ƀòn cri tơrña bơyai, đơs jơnau niam mờ di pal ngan, khi dan să bal, den hơ̆ sồng lơh oh mi bal gơ gơs oh mi halà bèp kòn.

Bơhiàn lơh oh mi bal bơh kòn cau Bahnar dê geh lơh mờ nùs nhơm lơh is, cèng gơtha niam bơnĕ uă ngan, kơ̆p kờñ tơl nă cau kis bơnĕ bơnài bal, rềp mềr bal, jơm klòm bal mờ dong kờl bal. Ồng Brôn Ƀun, cau pơgru neh jơh sơnam lơh broă, ơm tàm ƀòn Tuơh K’tu, xã G’lar, kơnhoàl Đăk Đoa, càr Gia Lai geh uă ngan mè bèp, oh mị, gơ̆p bơyô lơh oh mi bal, pà gĭt: dơ̆ lơh oh mi geh bơyai lơh ƀuơn ngan, ờ gŏ hoàc huơr bơta lơi ờ: “Lài do cau sùm đơs, tŭ lơh oh mi mờ dồ nơm iar den hơ̆ là lơh oh mi bal, gơ̆p bơyô bè ờs kwơ màng ngan. Mơya, dilah lơh poăc sur den kờñ dan ù tiah, is ồn là lơh poăc kơnrồ, poăc rơpu ... lơh oh mi dờng bè hơ̆ cau ờ gŏ kờñ ờ, ết ngan geh bơta hơ̆... Să tờm añ lơh oh mi bal tài bơh sền dờng màng mờ gơboh bal, ờ gŏ geh jơnau kờñ ai phan bơna halà ù tiah cau dê den sùm lơh mờ iar mơya bơta kờñ gơboh den kung gam bềng lìu, kung gam sền dờng màng bal jơh rài kis”.

 

Bơh lài tus tŭ do, kòn cau Bahnar kung gam sền dờng màng, prap gàr mờ mblàng lời wơl dơ̆ lơh oh mi bal. Làng bol sền bơhiàn do bè là dang che tàm tơrbŏ bal bơta kờñ gơboh, tŭ lơh cau krơi is gơ gơs cau rềp mềr, sùm kờñ gơboh bal, jơm klòm bal mờ dong kờl bal tàm rài kis. Kra ƀòn ồng Ayŏ (A Gió), ơm tàm ƀòn Piơm, thị trấn Đăk Đoa, kơnhoàl Đăk Đoa, càr Gia Lai đơs là, bơta kwơ nùs nhơm tàm dơ̆ lơh oh mi bal bơh kòn cau Bahnar dê dờng ngan: “Tŭ lơh oh mi ờ cau lơi kờñ bè phan bơna ờ, bơta tờm là nàng jơm glòm, kờñ gơboh bal, tơn jơh tơl bơta tam lah tam ring nàng tam klăc bal mờ gơ̆p, lòt bal mờ gơ̆p tàm rài kis. Tŭ neh lơh oh mi rau den cau geh ù tiah phan bơna  uă rlau sùm dong kờl cau kal ke rlau nàng rài kis jơh bal 2 gah dê geh gơguh mờ bơtàu tơnguh rlau tai...”.

Nàng ngan ngồn gơ gơs oh mi bal, gơ̆p bơyô lơh oh mi bal, tŭ lơh dơ̆ lơh Yàng, khi rơ̆p kơ̆t che brài pơr hê tàm ngko tê bal mờ gơ̆p. Tàm tŭ lơh oh mi bal gơ gơs bèp kòn, den cau bèp lơh oh mi bal păt dà toh bơh pơ ùr dê ơn tàm mơngàn ơn tơrnơm, tàm bơrlŭ bal mờ mhàm iar ai cau kòn lơh oh mi bal in hùc halà sồr cau kòn do pô lơh pơn yơu tàm toh bèp, toh mè dê. Lơh bè hơ̆ mờ gơtha là cau kòn pô toh mè, toh bèp mờ khi neh gơs bèp kòn, mè kòn tờm. Ồng Suk, dùl nă cau gĭt wă ngan bè niam chài bơh yau bơh kòn cau Bahnar dê ơm tàm thị trấn Đăk Đoa, càr Gia Lai, pà gĭt tai: “Bơhiàn lơh oh mi bal geh lơh jat niam ngan, lài mờ tŭ 2 nă cau lơh oh mi bal den pal geh cau bơjơu duh khoai lơh dơ̆ lơh Yàng mờ oh mi, jơi nòi ƀòn lơgar sền gŏ. Cau bơjơu lùp nền 2 nă cau do, dilah kờñ gơboh bal ngan, sền bal bè oh mi tờm den lơh dơ̆ lơh Yàng oh mi bal. Tŭ lơh Yàng, 2 nă cau do pal geh ală jơnau hơ pơr gon là: ờ tàm aniai bal mờ gơ̆p, ờ tàm bô bal, ờ di srat rơma bal mờ gơ̆p, jơh bal hìu bơnhă bal mờ gơ̆p dê bulah gơtìp khat dùl bơta lơi, cau lơi tàm rài kis...”.

Bơhiàn lơh oh mi bal bơh kòn cau Bahnar dê là dùl bơhiàn niam chài niam bơnĕ ngan tơngŏ nùs nhơm tam klăc bal tàm rài kis pah ngai den geh làng bol sền dờng màng, prap gàr mờ mblàng lời wơl bơh uă rơnàng dê. Ồng Đinh Ngăm, Phó Củ tịc  Ủy ƀan Mặt trận Dà lơgar Việt Nam kơnhoàl Măng Yang, càr Gia Lai đơs nền: “Bơhiàn lơh oh mi bal do niam ngan, geh làng bol prap gàr, mblàng lời wơl. Ală cau lơh oh mi bal den tam klăc bal ngan, sùm lòt bal, dong kờl bal mờ gơ̆p tŭ gơtìp kal ke, rềs àr, nàng bal mờ gơ̆p brồ guh tàm rài kis. Is ồn là tŭ kòp tê jê să, tŭ neh lơh oh mi bal den khi sền bal bè là hìu bơnhă tờm, là cau rềp mềr bơh he dê den tŭ lơi kung pơndờm pơnđiang bal, tam pà bal bơta muăt jrùm, dong kờl bal jơh bal bè phan bơna mờ nùs nhơm. Tài bơh làng bol sền dờng màng ngan, prap gàr ngan bơhiàn lơh oh mi bal do”.

Cau mblàng K’ Hạnh/ Cau cih: Dơng (VOV Tây Nguyên)

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC