VOV4.M’nông:   Rnoi Rơ Măm lah ngoăy tâm âk rnoi đêt dŭt đêt nuĭh ta Việt Nam. Nuĭh Rơ Măm aƀaơ knŭng geh bơi 500 nuĭh gŭ rêh rgum ta ƀon Le, xă n’har bri Mô Rai, nkuăl Sa Thầy, n’gor Kon Tum. Ndrel đah ăp nău kơl an bah ngih dak, nsum mpôl nuĭh Rơ Măm dôl nsrôih hao ndâk njêng nău rêh mhe. Tâm nĕ, bu ranh ƀon ABlong lah ntoh ang tâm ntrong leo hun hao wăng sa n’hanh rgŏ jă kônh wa jŭt jăng nău way ơm rluk mâl, mât nău uĕh lăng way ơm, rgop ndâk njêng nâp nâl ta n’har bri.

A Blong, deh năm 1955, lah du hê kon ntoh lư bah rnoi Rơ Măm. Ơm gĭt cách mạng, wa râng ta ntŭk bôk năp njrăng n’gang Mỹ bah rnôk hôm e mom. Neh dak đăp mpăn, wa ƀư nai ta nkual n’har bri Mô Rai, Sa Thầy, Kon Tum. Lôch tâm ăp năm khay mom ndăm, n’ăp rnôk lĕ rlu ranh, wa A Blong ŭch nđơr rnoi Rơ Măm mô hôm ji ngot rluk mâl. Wa lah nuĭh ntrong leo hăn lor n’hanh ntĭm kơl kônh wa ƀư tĭng. Tâm hun hao wăng sa, rnăk wâl bu ranh geh 4ha cao su dôl kor rtăk, 3.000m3 neh ba lŏ, ntu ka, mât rong rpu n’hanh âk kik djiăr. Tâm nău rêh nsum mpôl, bu ranh A Blong lah nuĭh ndâk njêng nuĭh n’hâm gĭt blău nti an oh kon tâm ƀon; ntĭm nuĭh ƀon lan jŭt jăng nău rluk mâl, mât rƀăy nău uĕh blău ơm. Wa A Yer, Groi Kruanh UBND xă Mô Rai an gĭt, bu ranh A Blong dơi nuĭh ƀon lan nsing nơm, ryơk bah nău hăn lor ntrong leo bah săk nơm:

“Pơng dŭt ntrong leo ƀư tĭng ăp nău ntrŭnh nău kơl bah Đảng, Ngih dak. Pơng nkoch trêng, rgŏ jă kônh wa tâm ƀon bah pơng lah êng, ta lam xă lah nsum ƀư tĭng ăp nău ntrŭnh nău kơl. Hun hao wăng sa ri pơng lah nuĭh hăn lor kơt mât rong rpu, ndrôk sŭr n’hanh tăm du đêt tơm tăm jŏ năm kơt cao su, tơm điều”.

          Bah nău nsing nơm gơih rgơih rgŏ jă, rblang di, tih bah bu ranh A Blong, nuĭh Rơ Măm ta n’har bri Mô Rai aƀaơ lĕ n’hŭch nău gŭ ur, sŏk sai ơm dăch mpôl rnoi deh; rdâk ƀư nău kan cheh tanh; mât du đêt nău ƀư uĕh ơm, kơt lễ hội chuh tôr, tuch ba, pơk mpông jay ba, rhơn ba mhe, rhơn jay nhih mhe... Nău khlay ngăn lah bôl knŭng geh 149 rnăk đah 487 nuĭh gŭ tâm du ƀon Le, xă Mô Rai, yơn nuĭh Rơ Măm hôm e mât geh 34 bôr chĭng yău gay dŏng tâm ăp rơh lễ hội. Nô A Thái, nuĭh ƀon lan ƀon Le, an gĭt, ăp rnôk săk nơm, rnăk wâl geh nău kol, ăp nuĭh tâm ƀon joi tât A Blong gay ôp nău joi trong mkra.

          Săk gâp nơm saơ bu ranh A Blong lah du hê dŭt uĕh. Pơng ƀư nău kan dŭt uĕh, pơng dŭt ntrong leo n’ăp tâm rnăk wâl, n’ăp tâm ƀon lan, nău răm đah kônh wa, dŭt tâm rnglăp ndrel. Ăp nău, nău wa mkra dŭt n’hâm. Săk gâp nơm ôp nti kơt wa âk đŏng”.

Đah nău nsing nơm bah săk nơm, bu ranh A Blong lah ntŭk nsing nơm bah n’gâng kan ƀon lan, nsum mpôl xă Mô Rai n’hanh rmôt n’har bri gŭ ta ntŭk. Bu ranh lah nuĭh lĕ rgop nău ngơi gay ba lŏ, tơm cao su, mât rong ndrôk... hun hao ta nkual neh n’har bri Mô Rai, nsĭt tay nău rêh nar lơ hơm răm an nuĭh ƀon lan ƀon Le lah êng n’hanh 7 ƀon rnoi mpôl đêt lah nsum. Năm aơ lĕ 65 năm deh, bu ranh A Blong hôm e hăn lor bah nuĭh Rơ Măm, nsrôih tâm ăp nău ƀư đah nău ŭch ăp nău uĕh lăng an nsum mpôl:

“Mpŏng ŭch ngăn lah kônh wa jŭt n’hŭch ach o ji ngot. Tal 2 tay lah tĭng trong hăn nău ntrŭnh bah Đảng, pháp luật Ngih dak. Ƀư tih đah Đảng, Ngih dak lah mô dơi. Mô hăn lêng lang, nău ji ngot, nău njê lah mô di. Nĕ lah bu ranh ŭch ngăn”.

Năm 2020, bu ranh ƀon A Blong lap lah ngoăy tâm 25 nuĭh ntoh măt bah n’gor Kon Tum hăn râng Đại hội ăp rnoi mpôl đêt Việt Nam rơh tal 2. Aơ lah nău ntrŭt nsôr gay wa lơ nsrôih mât uĕh nuih n’hanh ntrong leo lor, kơl kônh wa ƀon lan Rơ Măm ta nkual n’har bri nar lơ hơm răm uĕh lăng.

          Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja