Dâk ta n’gul mir cam, quýt uĕh nđĭr bah dâng jâng yôk ŭnh Nâm Kar, yuh Nguyễn Thị Mai, Kruanh HTX Nông-Lâm nghiệp hữu cơ Quảng Phú, xă Quảng Phú, nkuăl Krông Nô mô chuêl ăp nar rlơk tĭng lŭ gay joi neh tăm. Yuh an gĭt, gay dơi tăm cam quýt hữu cơ ta nkual neh lŭ plang yôk ŭnh, trong ƀư nsrôih joi du mpơng pih, ntop neh ăp năm. Knơm nău janh ƀư n’hanh trong hăn, jêh 5 năm yuh lĕ geh play nsŭng ta nkual neh sât blang. Rlău 4 ha cam, quýt geh bơi 100 tấn du năm, dơi ăp nuĭh kan ndrel ký ton rwăt ta mir đah rnoh khlay đăp mpăn 35.000/kg. Ndơ geh âbaơ ndơ̆ tâm ntŭk tăch siêu thị ta nkual ƀon têh Hồ Chí Minh, Bình Dương, Hà Nội n’hanh ăp n’gor kiău ma. Bah lôch geh aơ, yuh Mai tâm rgop đah ăp rnăk tâm nkual, ndâk njêng Hợp tác xã lŏ mir hữu cơ, trong mkra nău kan an rlău 50 nuĭh pah kan đah rĭng geh 10 rkeh prăk du khay.

Ăp mir cam uĕh nđĭr lĕ hun hao bah nkual neh lŭ.

“Rlău 20 năm tacwh rgâl bum play ri gâp geh nuĭh lah nuĭh Nhật ri geh ăp nău blău tâm pă. Tă bah ndrôm samƀŭt, tă bah mĭn njêng ngăn ta nĕ tay ri rnôk tăm gâp janh mĭn. Hợp tác xã dôl pơk hvi rnoh neh jêh nĕ ntop kơl nkra tay ăp ntŭk kan, ăp nuĭh dôl geh trong nkra njêng kloh uĕh. Jêh nĕ dôl ŭch pơk hvi yơng ntil n’hanh mbra hun hao nkual gay ƀư nkual tăm êng ta công viên địa chất lam ntŭr neh”.

Hao bah nău ngăn tăch rgâl quán cà phê kloh uĕh, yuh Đậu Thị Nguyệt, ta tổ dân phố 4, nkuăl têh Dak Mâm, nkuăl Krông Nô, lĕ hun hao Hợp tác xã Tín true Coffe. Hợp tác xã geh 7 nuĭh n’hanh tâm rgop đah 20 rnăk tăm cà phê hữu cơ, an ntŭk tăch 8 ntil ndơ cà phê môi, n’hanh dôl mĭn njêng ƀư du đêt ndơ bah nkao n’hanh ntô cà phê. Yuh Đậu Thị Nguyệt an gĭt:

“Mbrơi mbrơi nkre ƀư nkre nti tay jêh nĕ ndâk njêng Hợp tác xã djôt ndơ kloh uĕh an lĕ rngôch ăp nuĭh ngêt kloh lơn he mô di nglăp rwăt ndơ ntoh lư bah dih jêng đăp mpăn đŏng. Gâp mpŏng kônh wa tâm hợp tác xã du nuih n’hâm, hợp tác xã nsrôih bah jêt hao têh nsrôih m’hâm ƀư geh nău kan an ăp nuĭh ntop đah nău geh đăp mpăn”.

Yuh Đạu Thị Mai dôl mbơh ăp ndơ cà phê bah Hợp tác xã

Tĭng yuh Nguyễn Thị Mai, Kruanh Rmôt kan bu ur nkuăl têh Dak Mâm, nkuăl Krông Nô, ăp ntrong kan bu ur rlet rlău jêr jŏt hun hao wăng sa săk rnglăy lĕ nsĭt tay âk nău tâm di uĕh, kơl oh yuh nsing nơm lơn tâm nău ƀư tơm, ntŭk gŭ bah nơm tâm rnăk wâl n’hanh nău rêh jêng.

“Na nê̆ nău dơi geh đah wăng sa đah nău geh prăk ri ƀư tơm, jâng nsan bah bu ur dơi hao dŭt âk. Bah ăp ntrong kan bôk năp aơ ri ăp gưl rmôt mbra rhoăt ăp nău nti blău ơm gay he geh du trong mkra uĕh ngăn gay he mbơh ƀư ăp ntrong kan bah kơi đah nău ŭch đah ăp oh yuh geh nău mĭn, geh nău ŭch dŭt n’hâm ri gâp mbra ntop kơl dŭt n’hâm gay an ăp oh yuh nĕ lôch uĕh tâm nău rƀŏng ma ăp oh yuh lĕ săch”.

Yuh H’Vi Ê ban, Kruanh rmôt kan bu ur n’gor Dak Nông an gĭt, gay ntrôl nău nsing nơm, ƀư tơm êng bah bu ur, năm bah năp, ăp gưl rmôt tâm n’gor ƀư âk nău kan ngăn, mĭn ƀư mhe, tâm di đah nău ngăn. Âk ntrong kan rdâk njêng nău kan, mât uănh, hăn ndrel ntop kơl bu ur mô lap dôl mât uĕh săk rnglăy. Kơl oh yuh dơi hao, tă bah trong jao an bâh Ngân hàng chính sách xã hội, rmôt kan bu ur ăp gưl lĕ pă an rlău 100 rmen prăk, an rlău 23.000 nuĭh manh hun hao wăng sa.

“Tâm năm tât Hội liên hiệp bu ur n’gor mbơh ƀư tay bôk nău kan bu ur hao rklaih ach o, ƀư tơm nău rêh. Na nê̆ mpôl hên ƀư uĕh nău rgop an tâm nchră ntop kơl bu ur ndâk njêng nău kan năm 2017-2025. Bah meng nĕ mpôl hên mbra tâm rgop đah ăp nău kan dơi kan gay ntĭm nti nău kan n’hanh mbơh ntĭm nkoch nău kan tĭng nău ŭch bah ntŭk pah kan n’hanh mpôl hên ntop kơl bu ur gĭt tât n’hanh dŏng ăp prăk manh gay n’hŭch ach o n’hanh hun hao wăng sa”.

Đah nău ngăch prăl, mĭn ƀư mhe, nsing nơm êng, bu ur Dak Nông dôl mbrơi mbrơi mĭn lah nău ƀư tơm bah nơm rnôk ƀư tơm ăp ntrong kan hun hao wăng sa, n’hao nău geh prăk n’hanh rêng hvi tâm nău rêh jêng kon nuĭh.

 Yuh Mai rlơk lŭ tăm cam quýt ta nkual yôk ŭnh Nâm Kar 1

Ăp nau kan bu ur nsôih hun hao văng sa tâm nkuăl krông Nô, n’gor Dak Nông hŏ leo nsĭt nau săk geh văng sa, kơl an oh nur rnơm lơn tâm nau ƀư nau kan, nau dơi bah nơm tâm rnăk vâl ndrel tâm ntŭk nau rêh. Phóng viên Radio Việt Nam gŭ kan tâm Tây Nguyên geh nau ôp wa Lê Thị Hà, Kruanh rmôt bu ur nkuăl krông Nô mpeh nau dơi bah rmôt tâm nau kơl an, hăn nsum đah bu ur tâm nau hun hao văng sa.

          Ơi wa, dơi gĭt tâm âk năm rlau aơ, nau kan bu ur ndâk nau kan ta Krông Nô hŏ geh ăp nau dơi geh rnê. Wa sâm mbơh kloh lơn mpeh nau kan bah nkualư nơm gay ƀư rêng hvi nau kan aơ?

          Wa Lê Thị Hà: Ƀư tĭng bôk nau kan 939 bah Thủ tướng Chính phủ mpeh kơl an ndâk nau kan ri phung hên hŏ tâm rgop nsum đah Uỷ ban nhân dân nkuăl Ntrŭnh nau nchrăp ndrel ma kơl an ndâk nau kan. Phung hên kơp, uănh rjăp jêh nê ƀư ăp nau tâm rlong, saơ ăp ntŭk ƀư nau kan văng sa blau. Jêh nê, phung hên kơl an ndâk 4 ntŭk ƀư tâm boh kan nsum yor bu ur mât. Tât rnôk aơ ntŭk tâm boh kan nsum hŏ ƀư kan dŭt ueh, rklaih pă dơi nau kan pah ân ăp nŭih rnoi mpôl đê̆ ndrel bu ur. Êng nau kan tâm boh kan nsum geh ndâk ri hên hôm geh âk rmôt kan bu ur ndâk nau kan rong be, tăm byăp kloh, mô lah nau kan rong kik. Ntơm bah ăp nau kan nê ri bonh đă bu ur hun hao văng sa ndrel ntơm leo ntuh kơl ndâk ƀư kan.

          Rmôt kan bu ur nkuăl hŏ moh nau ƀư kan ndrel gay ăp nau kan văng sa yor bu ur ƀư tơm geh hun hao săk tam, nâp nâl ơi wa?

          Wa Lê Thị Hà: Đah ăp rmôt tâm boh kan nsum hŏ hăn ndrel ndrel ma kơl an oh nur ăp nhoat gay ma ƀư ăp ntil săm ƀŭt dơi geh ndâk ntŭk tâm boh kan, jêh nê phung hên ân oh nur râng nkoch mbơh ân oh nur ăp ntil ma nơm râng mpla ăp ntŭk ăp rơh tâm rlong kŏ kơt lah ndậ nau kan ndrel ăp bu ur geh nau blau kan tâm nkuăl ndrel n’gor. Êp nê, phung hên kŏ nkoch mbơh ăp ntil ndơ yor oh nur ƀư tâm ăp trang mạng xã hội kŏ kơt mbơh ntŭk ntŭk ntoh ngơu bah nkuăl, êng nê hên ndâk manh prăk, tât rnôk aơ đah nkuăl krông nô phung hên kŏ ntơm dâk ân manh 150 rmen tâm nê nkre lah bu ur manh ân nau hun hao văng sa ndrel manh ân bu ur ach o gay ma ndâk nau kan văng sa. Êp nê, phung hên kŏ tâm rgop nsum đah ăp ntŭk kan n’gâng kan ƀư ăp jrâu ntĭm nri ntrơn rgâl nau kan khoa học jêh ri ntrơn rgâl tơm tăm ân tâm di đah neh ntu kŏ kơt lah nau geh dơi tâm nkuăl hên”.

          Nkuăl mra lŏ ntrŭnh ƀư moh nau kan kơl an bu ur gay hun hao văng sa tâm rơh tât ơi wa?

          Wa Lê Thị Hà: Tâm rơh tât mra lŏ nkoch trêng bonh đă bu ur janh lơn tâm nau kan ndâk kan ndrle phung hên mra ƀư pơk rêng ăp nau kan đah nau ƀư ân oh nur râng ăp nau kan ƀư pah kan sa blau ndrel săk tam. Nkre lŏ ndăn ăp tơm prăk geh manh gay ma ân oh nur manh nơih ngăn ndrel ntrŭt dăng nau kan nkoch mbơh, ntĭm ăp ntil ndơ bah nơm dơi ƀư ân geh âk nŭih gŭt ndrel ma dŏng sa. Phung hên kŏ kơl an ndrel joi ntrong leo tăch ăp ntil ndơ gay ma nau kan bah bu ur hun hao nâp nâl”.

          Ơ, lah ueh wa.