Tâm lơh tâm dông rnăk wâl mô knŭng lah nău êng bah du rnoi nuĭh, bah êng du dak ma lah nău lam ntŭr neh. Tĭng du nău mbơh bah Văn phòng Liên hợp quốc mpeh njrăng n’gang ma túy n’hanh nuĭh tih, ta lam ntŭr neh, lĕ geh 81.000 bu ur n’hanh kon se bu ur lĕ nkhĭt tâm năm 2020. Nklăp 47.000 nuĭh tâm rnoh khân pơng geh khĭt tâm ty bah nuĭh sai mô lah du hê tâm rnăk wâl, tâm ban đah tâm 11 mnĭt, lam ntŭr neh lŏ geh 1 hê bu ur mô lah kon se bu ur geh nkhĭt ta jay khân pơng. N’hanh tĭng rnoh kơp bah Ngih pah kan Liên hợp quốc mpeh Tâm ban bu ur bu klô n’hanh Jao an nău dơi an bu ur, ta âk dak ta lam ntŭr neh, năm bah năp, tâm lơh tâm dông rnăk wâl geh trong hao. Hăn uănh ta 13 dak ta lam ntŭr neh an saơ, tâm lơh tâm dông rnăk wâl hao bah 30% tât 300%. Thạc sỹ, Luật sư Đỗ Đăng Khoa mĭn lah:  

“Lah kơt nĕ gay saơ aơ lah du nău bah lam ntŭr neh. Yor rĭ jêng lĕ rngôch ăp dak aƀaơ rƀŏng tât nău rgŏ jă nkoch trêng da dê, ntĭm nti ri an geh Luật gay njrăng n’gang nău tâm lơh ta rnăk wâl aơ”.

Ta dak he, tĭng uănh nđôi dak tâm lơh tâm dông đah bu ur mbơh năm 2019 an saơ, geh 31,6% bu ur an rdâng đêt ngăn 1 trong tâm lơh tâm 12 khay. Djăt 3 bu ur ri geh du hê nuĭh tâm lơh mpeh săk jăn mô lah n’gŭn mpet. Geh 90% bu ur geh sai lơh đah săk mô lah n’grŭn mpet mô joi tât nău kơl. Knŭng geh 4,8% lah joi nău kơl bah công an. Hôm rnoh aơ hao nkôp đah rơh hăn uănh êp ngăn lah năm 2012. Thạc sỹ, Luật sư Đỗ Đăng Khoa an gĭt:

“He ndrel tâm nchră, tâm pă, bah nău pháp luật kơt nău ngăn ri he mbra saơ nău tâm lơh rnăk wâl aƀaơ pơng geh dâl tâm jay bah he, Tâm ăp nuĭh he dâl n’hanh gâp an lah dâl kơt săk gâp, rnôk ma răk n’hanh wât mpeh Luật aơ ri gâp lĕ gĭt saơ dâl tâm rnăk wâl gâp, săk gâp nơm lĕ tă geh âk nău ƀư kuăl lah tâm lơh rnăk wâl”.

Gay n’hŭch nău tâm lơh rnăk wâl, Điều 21 Luât njrăng, n’gang tâm lơh rnăk wâl năm 2022 ntrŭnh, nuĭh geh rhôp nău ngơi, rup ndah mpeh nău tâm lơh rnăk wâl dơi mbơh an ngih pah kan, rmôt kan, êng nuĭh dơi mkra nu nău tâm lơh rnăk wâl. Nău dŏng rhôp nău ngơi, rup ndah mpeh nău tâm lơh rnăk wâl tâm rnôk mkra nu nău tâm lơh rnăk wâl n’hanh nchih mbơh tâm trong nu nău mhe, internet an geh nău ŭch bah nuĭh geh lơh tâm rnăk wâl mô lah nuĭh njrăng n’gang, nuĭh ntoh măt tĭng pháp luật bah nuĭh geh lơh tâm rnăk wâl, êng nuĭh pháp luật geh ntrŭnh êng. Kơt nĕ, rnôk nuĭh bên, oh nô kiău ma geh lơh dông tâm rnăk wâl, ƀon lan dơi rhôp nău ngơi, chŭp rup tay nău n’hanh mbơh an ngih pah kan, rmôt kan, êng nuĭh geh nău dơi yơn mô ndra ndơ̆ nău mbơh tâm lơh tâm dông rnăk wâl tâm ăp mạng xã hội.

Luật njrăng n’gang tâm lơh rnăk wâl 2022 ntrŭnh đŏng, rnôk geh tâm lơh rnăk wâl mô lah saơ nău tâm lơh rnăk wâl, nuĭh ƀon lan dơi mbơh, phong đah kuăl điện thoại, nchih njuăl nău mbơh, njuăl sam ƀŭt, mô lah tât mbơh Ủy ban nhân dân xă: Ngih pah kan Công an, Mpôih tahen n’har bri êng ngăn; Ntŭk ntĭm nti; Kruanh thôn, Tổ trưởng tổ dân phố, Ktuanh Ban công tác Mặt trận ta nkual ntŭk gŭ; Nuĭh djôt bôk rmôt kan chính trị-rêh jêng gưl xă; Tổng đài điện thoại ngih dak mpeh njrăng, n’gang tâm lơh rnăk wâl.

Đah ăp trong nking n’gang nău tâm lơh rnăk wâl n’hanh mât njrăng, ntop kơl nuĭh geh tâm lơh ta rnăk wâl, Luật njrăng, n’gang tâm lơh rnăk wâl năm 2022 nkoch kloh ta Điều 22 bah Luật. tâm nĕ, nuĭh geh nău ƀư tâm lơh rnăk wâl mbra đă lôch nău tâm lơh rnăk wâl. Luật đă nuĭh geh nău ƀư tâm lơh rnăk wâl tât ntŭk Công an xă ntŭk geh nău ƀư tâm lơh rnăk wâl gay mbơh. Ăp gưl dơi mkra dơi an nău ntrŭnh mô an nuĭh geh nău ƀư tâm lơh rnăk wâl mâp đah nuĭh geh lơh.... Mpeh nău aơ, Thạc sỹ, Luật sư Đỗ Đăng Khoa rblang:

“Pháp luật geh ntrŭnh, nĕ lah nuĭh geh măt ntŭk geh tâm lơh rnăk wâl aơ ri dơi đă rkleh bah nău ƀư aơ. Kơt nĕ he saơ aơ nău êng. Lah he saơ nuĭh oh nô kiău ma geh nău ƀư tâm lơh rnăk âl ri he dơi hăn đă pơng nĕ bah dâl nău nĕ. Nău nĕ lah nău dŭt khlay. Trong tal 2 lah mô an mâp. Ri tâm luật aơ geh du trong mô an mâp. Kơt lah ur sai tâm lơh ri Kruanh xă dơi an ntrŭnh mô an nuĭh sai dơi mâp ur tâm 3 nar”.

Đah nuĭh rmanh bah tâm lơh rnăk wâl, ƀon lan ntŭk nuĭh rmanh gŭ geh đah nău kan pă an ntŭk gŭ ndê n’hanh ntop kơl nău ŭch dŏng an nuĭh rmanh. Rlău ma nĕ, nuĭh rmanh bah tâm lơh rnăk wâl dơi đă an mât uănh, săm (lah geh); dơi ntop kơl pháp lý n’hanh mbơh ntĭm nău mĭn, nău blău gay rdâng đah nău tâm lơh rnăk wâl./.