Bah tơm prăk ntop kơl bôk nău kan hun hao gưl neh dak mpeh wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang rơh I (2021–2025), ndơ̆ dŏng kan văn hóa n’hanh ăp lễ hội ta n’gor mpeh yôk yang Lai Châu tĭng kơn dơi ntuh kơl, rdâk ƀư tay. Nơm geh tơm ndơ ntop kơl n’hanh ăp nău kan ngăn ngăn, nău gĭt êng nuĭh ƀon lan tâm nău mât ndray n’hanh ntik n’hao ăp rnoh khlay văn hóa rnoi mpôl đê̆ dơi n’hao prêh, njêng suan ntrôl hun hao wăng sa, rêh jêng kon nuĭh, jut jăng ji ngot n’hŭch ach o jŏ jong ta ntŭk.

Rlău 1 khay aơ, djăt ma tâm 7h măng ăp nar, jay văn hóa bản Huổi Van, xã Nậm Hàng, nkuâl Nậm Nhùn, n’gor Lai Châu hôm n’gôr gră nău nteh gơm ngơi. Bol jrô trêng nti tay kỹ thuật njêng ndơ nsoh rnoi Mảng mhe ƀư, yơn hŏ wăch âk nuĭh ƀon lan râng. Ntơm bah bar pe nuĭh bôk năp, tât aƀaơ jrô nti hŏ wăch rgum geh bơi 30 nuĭh, tâm nê lơn âk lah oh yuh bu ur ntơm bah 16 tât 40 năm deh. Lĕ dĭng nuĭh đăp dêh, rhơn nđơr da dê, đah nău ŭch rŏng mât ndray dơi rup uĕh văn hóa rnoi nuĭh he.

Nuĭh nti Phường Thị Hẹ, 18 năm deh, ta bản Hổi Van, xã Nậm Hàng nkoch: nău rêh jêr jŏt jêng kônh wa way luh mir, hăn tuch tăm mbo, ba. Mô ru nău kan jêng mô geh mông nar tanh jĭng, mât ndray rup uĕh văn hóa bah rnoi nuĭh he. Tât rnôk râng jrô nti, dơi ăp nuĭh gĭt blău ntĭm nti, nkah tât nău lah “văn hóa”, kônh wa mơ gĭt lah văn hóa dŭt khlay  đah rnoi nuĭh he. 

“Săk gâp nơm lah kon rnoi nuĭh Mảng, gâp dŭt ŭch rŏng ndơ nsoh way ơm  bah rnoi he. Gâp râng jrô nti đah nău ŭch rŏng joi gĭt n’hanh tanh dơi  ăp rup ndrang gay jêh aơ tay nơm ƀư dơi ndơ nsoh an he nơm, rgop tâm mât ndray văn hóa rnoi Mảng.

Tâm ban kơt ƀon lan rnoi Mảng đŏng, ntơm bah nău nsrôih ntop kơl bah bôk nău kan gưl neh dak mpeh hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆,  ăp jrô trêng nti văn hóa hŏ dơi ƀư tâm ƀon lan Thái. Ntơm bah ăp jrô trêng nti, tât aƀaơ ƀon lan Thái ta nkuâl Nậm Nhùn hŏ mât ndray âk rup uĕh văn hóa mha êng. Nơm geh kơt nê, nău nteh đàn tính, điệu khắp, rval xòe, khăn piêu… way ntoh mbro tâm  ăp rnôk lễ, tết mô lah rnôk ƀon geh lễ, hội.

Bản Chang lah ndru tơm bah nău mât ndray văn hóa rnoi Thái bah xã Lê Lợi. Ăp nuĭh tâm rmôt njroh mprơ ta aơ âk năm deh êng êng yơn ndrel nsum nău gân djăng đah văn hóa rnoi Thái. Bol mô ru đah nău kan mir, ba yơn ăp nar ăp nuĭh tâm rmôt njroh mprơ gân djăng, rdâk tay, tiăr nti ăp nău mpât mprơ, điệu múa, ndơ uh goh way ơm, đah ŭch rŏng văn hóa rnoi Thái nar lơn ma geh âk nuĭh gĭt tât.

Yuh Lù Thị Kiều Thúy, kruanh rmôt njroh mprơ Bản Chang, xã Lê Lợi, nkuâl Nậm Nhùn nkoch:

 Rmôt njroh mprơ bản Chang mpôl hên njêng ntơm bah năm 2019 n’hanh mât mbro tât aƀaơ. Rmôt mât trong tiăr nti mbro ăp khay ntơm bah 1 tât 2 tơ̆. Dơi geh nău uănh  khlay bah nkuâl kơl ăp ndơ uh goh kơt đàn tính, xỏong múa, môk đon múa jêng hŏ nta trong dơh an oh yuh bu ur, tâm ban kơt rmôt njroh mprơ bah ƀon kan dơh lơn. Ntơm bah nê rmôt nsrôih râng tâm nđŭr đah ăp rmôt njroh mprơ ăp ƀon gay kơt nti âk lơn mpeh ăp điệu múa bah rnoi nuĭh he, bah nê gay mât ndray săk tơm văn hóa bah rnoi nuĭh Thái he.

Tĭng ƀư trong nchrăp 6 bah bôk nău kan gưl neh dak mpeh mât ndray, ntik n’hao rnoh khlay văn hóa way ơm bah ăp rnoi mpôl đê̆ nkre đah hun hao pâl nđaih, rlău 2 năm aơ, nsing ta tơm prăk dơi tâm pă, âk ntŭk ta Nậm Nhùn hŏ ntop kơl  rdâk njêng ndơ dŏng, ntuh kơl trong đă tĭng văn hóa, rdâk ăp lễ hội. Tât aƀaơ, nkuâl hŏ dơi  ntop kơl bơi 4 rmen prăk rdâk njêng 5 jay văn hóa bản, ntop kơl nău kan an ăp rmôt njroh mprơ n’hanh ntop kơl ndơ rhŏ dŏng an ăp nău kan văn hóa ta 7 bản nkual rnoi mpôl đê̆.

Wa Hà Văn Ruệ, Kruanh jrô kan Văn hóa – Thông tin nkuâl Nậm Nhùn, n’gor Lai Châu an gĭt: nkuâl aƀaơ geh 11 rnoi nuĭh, đah rlău 95% rnoh nuĭh lah ƀon lan rnoi mpôl đê̆. Ntơm bah năm 2021 tât aƀaơ, nkuâl hŏ rdâk ƀư tay lễ hội bah rnoi Khơ Mú, Cống, Mảng, Mông, kơt lễ hội: Mìn Loóng Phạt n’hanh lễ hội Khèn Mông, lễ hội nsĭt ba n’hao rhe…Rlău ma nê, ăp câu lạc bộ văn hóa way ơm ăp rnoi nuĭh, ăp rmôt njroh mprơ nsum mpôl ta thôn, bản dôl way mât mbro n’hanh nău kan nsĭt geh nău tam  đŏng.

“Pah kan mât ndray, ntik n’hao săk tơm văn hóa uĕh lăng bah ăp rnoi nuĭh ta nkuâl hŏ dơi ăp gưl, ăp n’gâng kan lăp kan. Ntơm bah nê nău gĭt êng bah kônh wa ƀon lan tâm nău mât ndray văn hoá ăp rnoh khlay văn hóa uĕh lăng bah rnoi he hŏ dơi n’hao âk lơn. Nău trêng nti tay ăp kỹ thuật njêng săk ndơ nsoh kơt ăp kỹ thuật tanh tôk ri nău rƀah gĭt rêng ƀư tâm ban kơt nău gĭt êng bah kônh wa nar lơn ma uĕh lơn. Lơn lah ăp kon se nti tâm ăp nhih nti hŏ gĭt êng  n’hanh rƀah gĭt dơi nău khlay bah nău mât ndray văn hóa gay geh nău kan kơt nti geh nău tam đŏng.

Đah nău jŏ ơm bah kăl e way ntrơn du tĭng mir ba ta yôk bri Tây Bắc, ƀon  lan ăp rnoi mpôl đê̆ ta Lai Châu lah nsum n’hanh nkuâl Nậm Nhùn lah êng hŏ luh rsang rnglăy âk rup uĕh văn hóa săk ntơr. Ndrel đah n’hong hoch bah năm khay, âk rup uĕh văn hóa tâm ƀon lan ta aơ hŏ mbrơi geh roh hêng n’hanh geh tâm rlai. Bol trong ntop  kơl mpeh mât ndray, ntik n’hao rnoh khlay văn hóa way ơm bah ăp rnoi mpôl đê̆ nkre đah hun hao pâl nđaih hŏ kơl n’gâng kan n’hanh nuĭh ƀon lan mât ndray rnoh khlay văn hóa săk ntơr bah n’gor./.