"Rmôt nkoch trêng tâm ƀon lan” tă bah ăp Hội bu ur xã ta Hà Giang njêng đah nău ŭch lah nkoch trêng, rgŏ jă  rgâl “nău mĭn, nău kan”, ntlơi jăng sâm brôi bu ur n’hanh bu ur an gŭ tâm jay,  ƀon lan; ntrŭt ntrôl tâm ban bu ur bu klô n’hanh nkra ăp nkô̆ nău khlay jăch ndăn bah bu ur, kon se. Nău njêng “Rmôt nkoch trêng tâm ƀon lan” ta n’gor Hà Giang tâm 2 năm  aơ lah du njuat hăn khlay tâm  nău ntrŭt ntrôl tâm ban bu ur bu klô n’hanh  n’hao ntŭk gŭ kan têh khlay bah bu ur n’hanh kon se, lơn  lah ta nkual mpeh yôk yang, nkual jru nkual ngai. Aơ lah nău kan mpeh trong nchrăp 8 “Tĭng ƀư  tâm ban bu ur bu klô n’hanh nkra ăp nkô̆ nău khlay đah bu ur n’hanh kon se” tâm bôk nău kan gưl neh dak “Hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang lvang năm 2021 - 2030", rơh bôk năp ntơm bah năm 2021 tât năm 2025.

Nuĭh Mông ta nkual prêh Tây Bắc ntơm  bah kăl I  kăl e geh du nău way nê lah nuĭh khĭt mô n’glăp trôm băng ma njor tâm mbêl an nklang jay. Aơ lah du nău way dŭt rluk ơm, mô dơn mô srăch uĕh ma hôm ƀư srim klach an rnăk wâl n’hanh ƀon lan đŏng. Rnoi Thào nuĭh Mông ta thôn Suối Chín Ván, xã Lũng Phìn, nkuâl Đồng Văn, n’gor Hà Giang âk  năm aơ hŏ dâk leo lor tâm  nău rgâl nău way njor tâp khĭt, n’glăp nuĭh tâm trôm băng. Aơ lah du trong rgâl âk  tâm  nău mât njrăng n’hâm suan ƀon lan mpơl nău uănh khlay đah nuĭh hŏ khĭt roh. Wa Thào Mí Sò, nuĭh gĭt kloh nău way rnoi Thào Mí ta thôn Suối Chín Ván an gĭt, rnoi păng hŏ ŭch ntlơi êng nău way ơm njor nuĭh ta mbêl nklang jay âk nar. Njor tâp nha hôm ƀư ăp tŏng kơt tĭng nău way ơm bah rnoi Mông đŏng:

Nău rgâl dja lah nău dơi geh bah nău nsrôih kan nsum đah n’gâng kan ta ntŭk n’hanh nău rgâl nău gĭt êng bah ăp bu ranh tâm rnoi deh. Lơn lah, nău ŭch ntlơi êng nău way ơm n’hanh rgâl jêng nău mhe  bah rnoi Thào Mí, mpeh rnoi Thào hŏ njêng luh du trong ntơm uĕh mhe an ƀon lan. Yuh Hoàng Thị Xiêm, Kruanh Hội bu ur xã Lũng Phìn an gĭt:  

Rnoi Thào ta thôn Suối Chín Ván nê ri aƀaơ geh nuĭh khĭt lah hŏ gĭt n’glăp tâm trôm băng hôm đŏng. Hôm ăp rnoi êng ƀa ƀă bol hŏ nkoch trêng âk hôm yơn bu mô hŏ ƀư, aƀaơ ăp rmôt nkoch trêng dôl nha hôm rgŏ jă n’hanh nkoch trêng na nê̆ đŏng.

Bah tơm prăk ntuh kơl bah trong nchrăp 8, bôk  nău kan hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual  rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang jêng Hội bu ur xã  hŏ njêng ăp rmôt nkoch trêng ta lĕ rngôch ăp thôn, ƀon; ntơm bah nê hŏ rgop n’hao nău gĭt êng n’hanh  rgâl nău way ntăt bah nuĭh ƀon lan. Yuh Hoàng Thị Xiêm an gĭt tay:

Ntơm bah rmôt hên njêng ăp rmôt nkoch trêng nê, ri hăn nkoch trêng ndop tâm ăp rơh hop thôn đŏng, ntĭt kơt ta thôn moh geh nkô̆ nuĭh ƀon lan nuih ăl nê nơh, mô lah ăp siƀŭt rđău đă bah xã ri gâp mbra kan nsum ăp rmôt nkoch trêng gay ƀư  rơh hop thôn gay nkoch trêng an kônh wa ƀon lan.

Tâm thôn ma geh nuĭh khĭt  ri rmôt hên tât hăn gay nkoch trêng rgŏ jă kônh wa an kônh wa gĭt khĭt yor n’glăp tâm băng n’hanh mô njor an âk nar, mô khĭt roch âk sŭr djăr ndrôk rpu njăt khĭt.

Nău ăp nkô̆ rgŏ jă nkoch trêng jêng grêt dăch ngăn ngăn tâm nău rêh ƀon lan lơn n’hanh nsĭt geh âk nău tam lơn lah du nău mpơl dŭt di ma rhơn. Nău dja an saơ  ăp rmôt nkoch trêng hŏ wât ngăn n’hanh rƀah gĭt nău ŭch geh tâm ban  kơt  ăp jêr jŏt,  ntul  rlong ma ƀon lan mâp. Ntơm bah nê, nău lư dơi nđơn trêng tay du trong dơh dăch n’hanh ngăn ngăn, kơl nuĭh ƀon lan dơh tât n’hanh kơt dŏng tâm  nău rêh ăp nar. Wa Thào Và, Groi Bí thư Đảng ủy xã Lũng Phìn uănh năl:

 Đah Hội bu ur ri mpeh nău nkoch trêng nê  ri aƀaơ đah ta  xã tĭng ƀư nău n’glêh an tĭng nghị quyết 27 bah Ban Chấp hành Đảng bộ n’gor Hà Giang, ri Hội bu ur ƀư di n’hanh nău kan dŭt khlay tâm nău jut jăng nău way ơm rluk mâl gŭ ur sai mô tŏng năm deh, mât kloh uĕh ntŭk gŭ rêh, hôm nău  dŭt khlay lah njor tâp n’glăp nuĭh khĭt tâm trôm băng. Nkô̆ nê đah mpôl bu ur dŭt geh nău khlay kan tâm nău nkoch trêng.  

Plơ̆ sĭt tay đah thôn Suối Chín Ván, lam thôn aƀaơ geh 6 rnoi nuĭh Mông  lah Thào, Sùng, Ly, Vàng, Mua n’hanh rnoi Giàng. Nău rgâl nău way bah rnoi Thào ta thôn mô di du ôi du măng ma lah nău nsrôih dŭt têh bah đảng bộ n’hanh n’gâng kan  tâm dâng; ma âk rơh hop khân păng rgŏ jă, bonh đă n’hanh njêng nău tâm ban ŭch tâm ƀon lan. Nău dja mpơl kloh nău rôih sŏng n’hanh  nău nsrôih bah n’gâng kan ta ntŭk tâm nău jut jăng ăp nău way ơm rluk mâl nsĭt nău rsang rnglay tât đah ƀon lan rnoi mpôl đê̆. Nkre, mpơl nău kơt nti ndơ uĕh mhe bah nuĭh ƀon lan rnoi Thào đŏng. Wa Thào Và an gĭt tay:

Khân păng nkoch trêng đŏng, he kơt tĭng ƀư dơm. Tĭng gâp ri n’glăp tâm trôm băng păng uĕh lơn. N’glăp tâm trôm băng ri păng mât srăch uĕh. Rnoi Thào ri lĕ dĭng nuĭh ŭch tĭng ƀư dơm. Rnoi êng ƀa ƀă ri khân păng mô ŭch n’glăp tâm băng. Khân  păng lah ntơm nơh ăp u che mô dơi an n’glăp. Ŭch rŏng ăp rnoi nê jêh aơ tay an nuĭh khĭt n’glăp tâm trôm băng nê đŏng, ri păng mât srăch uĕh .

Đah rnoi Thào Mí ta thôn Suối Chín Ván, nău lĕ rngôch ăp rnăk tâm rnoi tâm ban ŭch rgâl nău way lah du ndơ an saơ kloh an suan dăng bah nău tâm rnglăp n’hanh nuih n’hâm nsum  mpôl tâm  ƀon lan. Aơ lah du nău tă ơm gĭt kơt nti khlay an  ăp nău nsrôih rgâl nău way ơm rluk mâl ta nkual  êng ƀa ƀă. Mpŏng lah ăp rmôt nkoch trêng tâm ƀon  lan mbra ntik n’hao tay nău khlay kan bah he,  jêng ntung njŏ nâp đah n’gâng kan n’hanh  nuĭh ƀon lan, rgop ntrŭt ntrôl nău hun hao wăng sa rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang, nău ƀư njor tâp tĭng nău way ơm lôch jut rao kloh săk nuĭh khĭt n’glăp tâm trôm băng an saơ nău rgâl nău way ơm tâm ban đah nău mô ntlơi jăng săk tơm văn hóa. Rlơ̆ tay, păng hôm kơl mât ndray n’hanh ntik n’hao ăp rnoh khlay way ơm uĕh lăng bah rnoi nuĭh đŏng./.