Âk nkuâl mpeh yôk yang n’gor Bình Định dôl tĭng ƀư bôk nău kan gưl neh dak hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual  rnoi mpôl đê̆  n’hanh mpeh yôk yang. Tâm bah ri aơ nơh, đảng viên, nuĭh geh nsing nơm ta ăp nkuâl yôk yang n’gor Bình Định hŏ n’hao dăng nkoch trêng ma âk trong ƀư, kơlnuĭh ƀon lan wât lơn mpeh nău khlay bah bôk nău kan dja.

Rnôk nău nteh chĭng gong ta jay Văn hóa thôn M6, xã Vĩnh Hòa, nkuâl Vĩnh Thạnh, n’gor Bình Định n’gôr gră lah rnôk nău nteh bah chĭng gong bah ƀon lan rgum wăch đŏng. Rmôt chĭng gong thôn M6 geh lĕ ma  bŭnh ranh, druh ndăm ƀon lan Ba Na. Aƀaơ, thôn M6, xã Vĩnh Hòa dôl tĭng ƀư trong nchrăp 6 mpeh mât ndray, ntik n’hao rnoh văn hóa way ơm uĕh lăng bah ăp rnoi mpôl đê̆ nsrôih hun hao pâl nđaih mpeh bôk nău kan gưl neh dak hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual  rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang. Thôn M6 rgum mât ndray ntik n’hao rnoh khlay văn hóa bah ƀon lan he,  ntoh lư lah hun hao văn hóa chĭng gong nkre đah ăp điệu múa xoang way ơm bah nuĭh Ba Na. Ăp khay, lôch ăp rơh hop, ăp nuĭh geh nsing nơm ta thôn M6 rgum tay druh ndăm tâm thôn gay trêng nti tay trong tŭr goh chĭng gong.

Wa Y Khoa, 69 năm deh, nuĭh Ba Na ta thôn M6, xã Vĩnh Hòa, nkuâl Vĩnh Thạnh lah đảng viên geh âk nău nsing nơm ta nkuâl dja.  Tĭng wa Y Khoa, đah ƀon lan M6, nău nteh chĭng gong n’gloh lah nău mpơl đăp mpăn, ntŭk tâm rsong huêng brah đah ƀon lan.

“Mpôl hên way mât ndray mpeh săk tơm văn hóa rnoi nuĭh bah he lơn lah mpôl chĭng gong, ndơ uh goh way ơm bah rnoi nuĭh he. Ŭch ntik dơi văn hóa way ơm ri ăp u che, bu ranh ƀon nsing nơm ân geh nău dơn kan nkoch trêng, rgŏ jă ăp rơh kơn. Ăp nar rgum, ngêt sa têh ri ân ƀư tŭr chĭng goh gong. Ăp nuĭh gĭt ân ntĭm nti na nê̆, ƀư jăp nkô̆ nău ntik n’hao săk tơm rnoi nuĭh bah he”.

 Thôn M6, xã Vĩnh Hòa, nkuâl Vĩnh Thạnh geh nklăp 60% lah nuĭh Ba Na, nău rêh kônh wa lơn  âk nsing tâm  nău kan tuch tăm, mât rong. Tĭng ƀư bôk nău kan gưl neh dak hun hao  wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual  rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang, tâm bah ri  aơ  nơh nkuâl Vĩnh Thạnh hŏ ntop kơl trong wăng sa an rnăk wâl, ntop kơl máy móc an du đêt rnăk. Wa Đinh Văn Hảo, Kruanh thôn M6, xã Vĩnh Hòa, nkuâl Vĩnh Thạnh an gĭt, gay văn hóa bah nuĭh Ba Na dơi mât ndray, ăp đảng viên ân leo lor nkoch trêng, rgŏ jă kônh wa mât rup uĕh way ơm bah rnoi nuĭh he. Ăp khay, lôch ăp rơh hop tahen ƀon lan ta jay văn hóa thôn M6, rmôt văn hóa chĭng gong mbra ntĭm nti an nuĭh ƀon lan trong tŭr chĭng goh gong. Wa Hảo an gĭt tay, đảng viên, nuĭh geh nsing nơm tiăr nti lor đah đoàn viên, ntĭm nti rơh kơn bah kơi kơt tĭng ăp nuĭh leo lor bôk năp:

“Ăp tơ̆ hop ƀon lan, way nkoch trêng nkah kônh wa ƀon lan ân ntik  n’hao săk tơm văn hóa rnoi nuĭh ta ntŭk he nơm. Đah nău dơn kan đảng viên ri săk gâp  nơm tâm ban kơt nuĭh tâm ƀon lan hăn nsum tĭng rnăk nkoch trêng rgŏ jă kônh wa, ăp nkô̆ nău I kônh wa mô hŏ wât ri mpôl hên rblang an kônh wa rƀah gĭt mpeh nô nău tâm ban kơt nkô̆ nău  gŭ ur sai ơm mô tŏng năm deh”.

Nkuâl mpeh yôk yang Vĩnh Thạnh, n’gor Bình Định lah ntŭk ƀư jăp ăp trong nchrăp kan mpeh bôk nău kan gưl neh dak hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang. Ma bôk nău kan dja, nău rêh drăp ndơ, nuih n’hâm ƀon lan rnoi mpôl đê̆ rgâl uĕh tay, rnoh âk rnăk ach o hŭch âk; ntŭk ntô ndơ dŏng wăng sa- rêh jêng kon nuĭh dơi ntuh kơl, trong kan ntĭm nti geh âk nău  dơi uĕh, pah kan mât chăm  n’hâm suan ƀon lan nar lơn ma dơi uĕh lơn; săk tơm văn hóa ăp rnoi mpôl đê̆ dơi mât ndray n’hanh ntik n’hao... wa  Đinh Tiêu, Kruanh Jrô kan rnoi mpôl đê̆ mpeh yôk yang Vĩnh Thạnh an gĭt, ta nkuâl geh 31 nuĭh nsing nơm. Nuĭh geh nsing nơm hŏ rgop dŭt têh tâm nău kan rgŏ jă kônh wa tĭng jăp ăp trong nchrăp, gung trong bah Đảng, trong kơl pháp luật bah Ngih dak. Aơ lah “Laih ti nthoi jong” tâm nău nkra ăp nkô̆ nău tâm nuih rkeh, tâm pit neh ntu bah nuĭh ƀon lan  ta ntŭk. Tĭng wa Đinh Tiêu, ăp nuĭh geh nsing nơm hŏ  ndrel  n’gâng kan ta ntŭk rgŏ jă kônh wa rong neh ƀư trong.

“Rnôk tĭng ƀư bôk nău kan ƀon lan rnoi mpôl đê̆, lam trong kan chính trị ndrel an tĭng ƀư đŏng. Nuĭh geh nsing nơm, đảng viên hăn dâk lor bôk năp tâm pah kan nkoch trêng rgŏ jă kơt nkô̆ nău tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n’hanh tâm gŭ ur sai dăch kêng ndŭl mham, nkô̆ nău mât ndray n’hanh ntik n’hao săk tơm văn hóa nkual rnoi mpôl đê̆ tâm ban kơt rgŏ jă kônh wa  râng ăp  trong nchrăp kan tuch tăm. Nuĭh geh nsing nơm, bí thư chi bộ, kruanh thôn hŏ kơl gưl xã, Ban rđău đă gưl nkuâl an tĭng ƀư grêt dăch tâm dâng, tĭng ƀư ăp bôk nău kan, trong nchrăp kan hun hao wăng sa nkual rnoi mpôl đê̆”.

Nkuâl Hoài Ân geh 3 xã nkual prêh Ðak Mang, Bok Tới, Ân Sơn lah ntŭk gŭ rêh bah âk ƀon lan rnoi mpôl đê̆ Ba Na, H’rê. Lvang năm 2021- 2025, nkuâl Hoài Ân tĭng ƀư trong nchrăp dăp rgum đăp mpăn gŭ rêh bah ƀon lan ta du đêt xã nkual prêh dja. Bah tơm prăk bôk nău  kan gưl neh dak hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang, nkuâl Hoài Ân hŏ rdâk njêng wat jêh nkual ƀon lan gŭ ƀon T6 (Ƀon mhe Đak Bok), xã Đak Mang. Nkual ƀon lan gŭ  dja gŭ tâm trong nchrăp 2: Dăp rgum, tâm pă, đăp mpăn ƀon lan gŭ ta ăp ntŭk khlay mpeh bôk nău kan gưl neh dak hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang. Trong nchrăp dja ƀư ntơm bah năm 2022, tât aƀaơ hŏ ƀư lôch jêh n’hanh nchrăp jao an UBND xã Đak Mang tâm pă ntŭk gŭ mhe an ƀon  lan. Wa Nguyễn Xuân Phong, Groi kruanh  UBND nkuâl Hoài Ân lah rjăp, nău rdâk njêng nkual ƀon lan gŭ Đak Bok,  Đak Mang rgop nkra nău ŭch geh neh gŭ an kônh wa, ơm đăp mpăn nău rêh:

“Nău rgop bah ăp nuĭh geh nsing nơm tâm  ƀon lan mpơl dŭt kloh ma  nău an ƀư ăp bôk nău kan hun hao wăng sa rêh jêng kon nuĭh n’hanh tâm ăp bôk nău kan n’hŭch ach o tâm nkual  ƀon lan rnoi mpôl đê̆. Nê lah trong buăt nthoi gay Đảng, Ngih dak n’hanh n’gâng kan ta ntŭk mâp đah nuĭh ƀon lan. Ma ăp nuĭh dja, ăp nkô̆ nău jêr jŏt ta ntŭk mbra dơi ăp nuĭh geh nsing nơm droh rklaih ndrel đah nău tât râng bah ăp nhih pah kan n’gâng kan ta ntŭk”.

Ăp năm, Ban Dân tộc n’gor Bình Định ƀư pơk ăp jrô tiăr nti năp nău gĭt blău an ăp nuĭh geh nsing nơm. Wa Đinh Văn Lung, Kruanh Ban Dân tộc n’gor Bình Định an gĭt: UBND ăp nkuâl lor nchrăp mbơh gĭt nău lư, ntĭm nti gĭt lam hvi pháp luật an nuĭh geh nsing nơm, nău blău pah kan nkoch trêng an nuĭh geh nsing nơm.

“Aƀaơ n’gor Bình Định geh 21 xã tĭng ƀư bôk  nău kan gưl neh dak hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang. Nău khlay kan bah nuĭh geh nsing nơm tâm ƀon lan rnoi mpôl đê̆  râng tâm nău nkoch trêng rgŏ jă tâm ƀon lan rnoi mpôl đê̆ tĭng siƀŭt n’glêh an 1719 dja ri nău  khlay kan bah ăp bu ranh dŭt n’hâm nsrôih uĕh. Rnôk Ban Dân tộc n’gor Bình Định tâm ban kơt ăp n’gâng kan hăn nkoch trêng ta nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ ri ăp bu ranh nê geh măt da dê, nkah djăt, tât dơi ăp bôk nău kan, nkô̆, lơn lah tâm 10 trong nchrăp kan n’hanh ăp nău nchrăp kan jê̆ nkô̆ dăp gâl”./.