Dak Lak lah n'gor mpeh dor yôk geh rnoh neh têh hvi, đah âk nuĭh rnoi mpôl đê̆ gŭ rêh. Ăp năm dăch aơ, kônh wa ăp rnoi nuĭh ta n'gor hŏ nsrôih ndơ̆ rgâl dŏng khoa học kỹ thuật tâm nău kan tuch tăm, tĭng kơn n'hao nău geh wăng sa, nău rêh hơm răm.

Ăp nar bôk khay 12, rnăk wa Y Đrin Niê ta buôn Kô Tam, xã Ea Tu, nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột, dôl rgum klêh cà phê. Păng an gĭt, ntơm bah rnôk ƀư sreh tăm tay cà phê n'hanh ntrŭp dĭng tŏ ntruh dak, săk geh mir tơm hŏ hao âk, nsĭt geh wăng sa âk lơn. Nơm geh kơt nê ma rnăk păng hŏ mon jay têh  uĕh, rvăt năp ndơ dŏng tâm rnăk, an ăp oh kon hăn nti ren ăp tŏng. Wa Y Đrin rhơn nkoch:

Rnôk ntrŭp dĭng tŏ ntruh dak,  gâp saơ dơh ngăn, he mpli phân poh tâm dak, lôch nê păng rhôp êng n'hanh tŏ an ăp tơm, nău dja mpêt nkrem dơi nar luh kan. Ntơm nơh gâp tŏ ma ti tâm 5 sào gâp tŏ ma ti tâm 5 sào nê mbra roh 3 nar, aƀaơ tŏ ma trong tŏ ntruh dak ri 4 mông lah hŏ lôch hôm, he djăt ma nklêh cầu dao lôch nê hăn ƀư ndơ êng, 2 mông bah kơi he djăt ma hăn n'hât, yor kơt nê̆ geh nău dơh n'hanh mpêt nkrem dơi âk nar luh kan.

Đah rnăk wa H’Moan Êban ta buôn Krông B, xã Ea Tu, nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột geh rnoh mir hvi 1,5 ha tăm cà phê tâm rlŭ đah tiêu. Păng nkoch, ntơm nơh tă bah mbrơi dŏng khoa học kỹ thuật tâm nău kan mât chăm jêng nsĭt geh mô âk. Bôk năm 2015, Hội nông dân xã Ea Tu pơk jrô kơi năp nti khoa học kỹ thuật tăm cà phê, tiêu, sầu riêng, bơ… Lôch nar kơi năp nti, păng nchră đah sai manh tơm prăk ngân hàng ƀư sreh tăm tay mir cà phê kro ranh ma trong ndop dŏng ntil TR9; rôk jăng âk neh mir tiêu mô uĕh jêng rgâl tăm ma 80 tơm sầu riêng ntil Dona. Nkre dŏng ăp trong mât chăm uĕh mhe kơt trong tŏ ma béc - xoè, dŏng phân ndrung n'gar n'hanh chế phẩm sinh học mât chăm mir tơm… wa H’Moan an gĭt, tât aƀaơ lĕ ma cà phê, tiêu, sầu riêng păng hao jêng nđĭr uĕh da dê, săk  geh đăp mpăn:

“Tơm cà phê ta jay ri tăm hŏ ơm ngăn hôm, tơm kro ranh hôm đŏng jêng mpôl hên koh ndop mhe, koh ndop bah năm 2013 an tât aƀaơ yơn ma tâm du mir tăm 3 ntil tơm lah tơm sầu riêng, tiêu n'hanh cà phê. Ntơm nơh ri poh phân hoá học dơm, he poh âk phân hóa học ri ƀư an neh kro ntang, saơ kơt nê mơ gâp rvăt tay phân ndrung ngar, ndum phân hữu cơ, lôch ndum he poh an tơm, yor kơt nê̆ tơm tiêu n'hanh tơm sâu riêng rnăk gâp nđĭr uĕh ngăn".

Ea Tu lah xã nkual  bah meng nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột, đah nklăp 2/3 rnoh nuĭh lah rnoi mpôl đê̆ đah nău rêh ƀư mir ba dơm.  Tĭng wa Nguyễn Quang An – Kruanh Hội nông dân xã, ăp năm xã kan nsum đah ăp gưl n'gâng kan pơk âk jrô kơi năp nti ndơ̆ rgâl khoa học kỹ thuật, tĭng kơn rgâl nău way mât chăm rluk mâl ơm kơl kônh wa n'hao săk geh nău kan tuch tăm:

“Aƀaơ xã Ea Tu dôl an ƀư âk trong ntĭt leo trong mât chăm cà phê 4C hăn ndrel đah nkô̆ nău mât njrăng ntŭk gŭ rêh. Hội nông dân an dŏng âk trong tŏ mpêt nkrem ntruh dak, béc tŏ bruh. Bah meng nê, nkoch trêng an tât hội viên dŏng phân poh hữu cơ, tă bah kônh wa ƀư ndum êng bah ntô cà phê, nja ndơ tuch tăm gay poh tay an ăp mir".

Tâm lam n'gor Dak Lak, đah bơi 36% rnoh nuĭh lah nuĭh rnoi mpôl đê̆, nău kơl kônh wa rgâl nău way tuch tăm, dŏng mhe khoa học kỹ thuật geh nkô̆ dŭt khlay đah pah kan n'hŭch ach o tâm ban kơt hăn tât rdâk njêng geh ndơ tăch. Wa Huỳnh Thị Thu Phượng – Kruanh jrô kan Kỹ thuật, Ntŭk rgum ntrŭt nsôr tuch tăm, ntil si tăm, ndơ mât n'hanh tui ka n'gor Dak Lak, an lah, ăp năm dăch aơ, ƀon lan hŏ nsrôih kơt nti dŏng khoa học công nghệ tâm nău kan tuch tăm, rgop n'hao tơm sŏk geh bah tuch tăm âk rlău 65% rnoh âk jâng wăng sa n'gor. Yơn lah, rđĭl đah săk geh n'hanh dơh uĕh bah n'gor dâk bôk năp mpeh rnoh hvi neh tăm tơm jong nar ri  mô hŏ tâm di. Let năp tay ntŭk rgum kan ntrŭt nsôr tuch tăm mbra ntrôl dăng lơn đŏng nău nkoch trêng, ntop kơl nuĭh ƀon lan ndơ̆ rgâl khoa học kỹ thuật, n'hao nău dơi nsĭt geh tuch tăm:

“Ma âk trong ƀư kơt nkoch trêng ta trang thông tin điện tử, phăt lha siƀŭt mô lah nkre đah n'gâng kan ta ntŭk nkoch trêng tât nuĭh ƀon lan. Lơn lah nău ntĭm nti n'hao nău dơi blău kan an cán bộ ntrŭt nsôr tuch tăm gưl nkuâl, xã, yor oh nô nơm ta ntŭk lah nuĭh ndơ̆ rgâl khoa học công nghệ an kônh wa ƀon lan. Ntĭm nti tâl 2 lah ntĭm nti na nê̆ an mpôl Hội nông dân, hợp tác xã n'hanh lĕ ma kônh wa nơm ta n'gor. Ntrŭt nsôr tuch tăm lah nuĭh nhŭp ti nchŏng kan, jêng nău kơi năp nti, ntĭm nti an kônh wa ƀon lan lah nău kan ngăn ngăn gay kônh wa rgâl dơi nău gĭt êng".

Kơl  kônh wa nuĭh rnoi mpôl đê̆ dŏng khoa học công nghệ tâm  nău kan tuch tăm, Dak  Lak dôl mbrơi tĭng ƀư geh nău dơi pah kan n'hŭch ach o, rgop rdâk njêng ƀon lan mhe nar lơn ma hun hao./.

 VOV Tây Nguyên-Nuĭh rblang: Điểu Thân