Tây Nguyên geh trôk nar nđik uĕh, lah nkual tuch tăm têh hvi bah lam dak. Aơ lah săk geh, dơh uĕh gay ăp n’gor ntuh kơl hun hao pâl nđaih tuch tăm. Bah nê, nta trong dơh an năch hăn uănh pâl, rlong saơ, tăch ndơ geh ƀư uĕh lơn.  

Mhe aơ, Hội Nông dân n’gor Dak Lak hŏ ƀư tâm nchră gay ŭanh an trong nchrăp “Rlong ƀư mât chăm sầu riêng dŏng công nghệ mhe n’hanh nkre đah rdâk njêng trong ntĭt leo tăm tơm sầu riêng nkre đah pâl nđaih tuch tăm”. Trong nchrăp dja dơi Hội Nông dân n’gor Dak Lak kan nsum đah đơn vị ntop kơl an ƀư ta Hợp tác xã sầu riêng Thông Phong, xã Krông Nô, nkuâl Lắk, n’gor Dak Lak. Aơ lah hợp tác xã sầu riêng lor bôk năp dơi njêng ta n’gor ntơm bah năm 2022 đah 10 rnăk râng lăp, lơn âk lah nuĭh rnoi mpôl đê̆, rnoh hvi neh tăm lah 15ha sầu riêng ntơm bah 1 tât 8 năm.

        Ta tâm nchră, ăp đại biểu hŏ tâm nchră jru mpeh ăp nkô̆ tơm khlay bah trong nchrăp, geh nău dơi kan nsum, nkre đah tâm boh nkô̆, nău kan bah trong nchrăp đah ăp bôk nău kan, trong nchrăp n’hanh đah n’gâng kan ta ntŭk. Wa Chu Văn Thông, giám đốc Hợp tác xã sầu riêng Thông Phong geh nău rgop:

Lah trong nchrăp kan dja geh nău dơi ri hợp tác xã n’hanh lĕ ma xã viên mbra geh wăng sa mbơm oi da dê. Nơm geh gưl bah lơ, UBND, Hội nông dân tâm ban kơt ăp gưl n’gâng kan bah n’gor ntop kơl ƀoi tĭng mã nkual tăm gay ƀon lan đăp mpăn tuch tăm, an saơ dơi ndơ tăch bah he  kah uĕh.

        Ăp đại biểu râng nău rgop  mpeh nău khlay rdâk njêng hun hao hợp tác xã mpeh dŏng công nghệ thông minh, nkre đah tuch tăm n’hanh nkre đah rhŏ dŏng an nău kan pâl nđaih đŏng; nău râng bah ăp rnăk tuch tăm nuĭh rnoi mpôl đê̆; nkô̆ nău rgâl trong tuch tăm bah ƀon lan lah nsum n’hanh nuĭh rnoi mpôl đê̆ ta ntŭk lah êng. Wa Lại Thị Loan, Kruanh Hội Nông dân n’gor Dak Lak an gĭt, tâm nchră dja lah njuat hăn n’glĕ dŭt gay ŭanh an dŏng nău dăn đă, ƀư lôch jêh trong nchrăp rnôk an ƀư ngăn tâm let năp tay.

        Lĕ rngôch ăp nău rgop dăn đă ta rnôk tâm nchră mbra dŭt n’hâm khlay gay ntơm bah nău rgop nê mpôl hên rgum donh n’hanh djăt gay trong nchrăp kan dơi an ƀư tâm di đah ngăn ngăn. Tâm ban kơt ntơm bah ăp ntŭk nsing khoa học, ntŭk nsing tâm di gay mpôl hên ƀư lôch jêh, uănh an dŏng gay jêh aơ tay mbra dơi tât rnoh kan hŏ ndơ̆ luh.

        Tâm 2 năm, trong nchrăp mbra an ƀư ăp nău kan tiăr nti, ntĭm nti jru, ntop kơl n’hanh kơt nti ngăn ngăn gay tâm rgop ƀon lan tăm sầu riêng, dŏng công nghệ mhe tâm nău kan tuch tăm, rdâk njêng mir ntĭt leo lor n’hanh trong ntĭt leo ƀư mir tăm sầu riêng nkre đah pâl nđaih rlong uănh saơ. Nău ŭch bah trong nchrăp kan lah n’hao nău gĭt êng bah ƀon lan rnoi mpôl đê̆ n’hanh tâm rgop hun hao wăng sa mpôl dŏng rgâl mbrô; rlong dŏng công nghệ thông minh (app Nextfarm) gay tĭng groi nđôi rêng mât chăm mir sầu riêng n’hanh râng ntŭk ndranh tăch rgâl điện tử ta Dak Lak. Rlong rdâk njêng mir tơm sầu riêng nkre đah pâl nđaih rlong uănh saơ tuch tăm ta xã Krông Nô, nkuâl Lắk, ntơm bah nê pơk  hvi tât ăp ntŭk êng ƀa ƀă tâm n’gor.

          Ta Tây Nguyên, Lâm Đồng lah n’gor lor bôk năp bah lam dak  rlong an ƀư nău kan pâl nđaih tuch tăm, nkre đah pâl nđaih n’hanh tuch tăm. Tât rnôk dja, lĕ rngôch tơm prăk ntuh kơl an ăp trong ntĭt leo pâl nđaih tuch tăm bah Lâm Đồng nklăp 377 rmen prăk, rnoh hvi rlău 300ha. Tâm nê, geh 212 ha neh tuch tăm, 9ha neh rdâk njêng, hôm rnoh an ƀư êng ndơ ƀa ƀă. Tĭng wa Đoàn Ngọc Bích, Giám đốc mât bôk kan Công ty tăch n’gluh n’glăp Tám Trình, ta nkuâl Lâm Hà (Lâm Đồng) lah:

Ntŭk pâl nđaih bah đơn vị geh tât cà phê. Nău ŭch lah gay năch tât hăn uănh saơ mpeh rnôk ƀư njêng cà phê, ih pâr, wâr kĭn cà phê păng mhâm ƀư. Yơn lah dôl kol du đêt nkô̆ nău mpeh siƀŭt n’hanh nău tâm di  đŏng. Nkre, pâl nđaih tuch tăm ri mô kơp lĕ ma manh gŭ rlu măng, năch dak bah dih hăn tât Việt Nam ri ŭch gŭ tay ta aơ gay bu joi gĭt. Nê lah ngoăy tâm ăp nău ôp têh bah ntŭk pâl nđaih tuch tăm dja”.   

          Wa Phạm S, Groi kruanh UBND n’gor Lâm Đồng lah rjăp, aƀaơ ntil pâl nđaih dja hŏ ntô̆ n’hao suan dăng, săk geh n’hanh dơh uĕh, an ƀư geh nău tam ăp tơm ndơ mpêt khlay njêng luh ăp ndơ geh ƀư tuch tăm rhŏ dŏng pâl nđaih, nta joi nău kan, n’hao nău geh wăng sa n’hanh nkoch n’hơ ndơ geh ƀư tuch tăm bah nkuâl. Yor kơt nê̆, ndrel đah ndăn ngăch joi ăp trong nkra gay droh rklaih jêr jŏt, kŏ kol; Lâm Đồng ân ƀư rdâk njêng ăp nău way kan na nê̆, kloh rvah gay ntrŭt ntrôl hun hao pâl nđaih tuch tăm hun hao. Wa Phạm S, lah:

Tâm bah ri aơ, n’gor geh 33 ntŭk pâl nđaih tuch tăm yơn lah rnoh âk ntuh kơl, rnoh ƀư hôm jê̆ n’hanh ndơ geh ƀư tâm trŭp đah ăp trong ntĭt leo. Tâm let năp tay, n’gor geh trong rƀŏng an ƀư lor, ntrŭt nsôr ăp trong ntĭt leo ƀư têh hvi lơn, đăp mpăn rnoh hvi neh ntuh kơl ăp trong rdâk njêng, ndơ geh ƀư mô tâm trŭp, geh nău blău mha êng, tâm di đah trong rƀŏng bah nău ŭch geh hăn pâl, rgâk trôk nar. Ăp ntŭk êng mô tŏng geh dơi ndơ ƀư, Lâm Đồng geh dơh uĕh mbra ntrŭt nsôr ntô̆ n’hao uĕh tay gay njêng luh ndơ geh ƀư pâl nđaih mha êng n’hanh hun hao jŏ jong let năp tay”./.