GDP 3 khay bôk năm hao 3,3% nkoch luh 2 nau kan têh. Tal bôk năp, nau văng sa geh nau khuch yor tŭp rŭch văng sa lam ntur neh. Nau aơ kloh ngăn tâm rnoh tăch luh ndơ tâm 3 khay bôk năm knŭng geh rlau 79 rmen đôla, n’huch bơi tât 12%, rnoh geh tăch luh geh rlau 75 rmen đôla, n’huch 14,7%, ăp nau kan ê nkra kŏ n’huch. Ntŭk tăch ndoh ndơ bah Việt Nam lơn ma jêr rnôk rmeh âk ndrel nkol tăch rgâl lơn ma âk. Tal bar, nau hao GDP kŏ dôl mâp nau jêr. Mô dơi mô nkah tât nau mât rnoh prăk. Lah mât rnoh prăk ueh mra dơi der nau khuch tât ntŭk tăch rgâl trái phiếu kơt rơh rlau aơ. Mât rnoh prăk ueh ri ăp nau kan kơt ndâk nkra, neh ntu hŏ mô geh nau khuch kơt mhe rlau. Êng nê, nau hao tơm prăk ntuh kơl tă bah dak ba dih lăp tâm Việt Nam tât lơ 20/3 geh 5,45 rmen đôla, n’huch 38.8% tơm prăk ntuh kơl tă bah dak ba dih, geh 4,32 rmen đôla, n’huch 2,2 kŏ ân saơ nau ntul rlong tât jâng văng sa têh rnôk uănh aơ lah nau hun hao. Nkŏ nau hao 6,5% lôch năm, ngăn lah mô nơih geh. Wa Nguyễn Thị Thu Hương-Kruanh n’gâng kan kơp năp, N’gâng kan nchrăp kan ndrel ntuh kơl uănh năl:

‘Kơt lah ăp khay hôm e ơm ân geh ƀư ân dơi rlau 7-7,5% tâm ăp khay hôm e bah năm, tâm ăp nau kan văng sa tâm rnôk tât aơ, tâm rnôk văng sa lam ntur neh hôm âk nau tât khuch rnôk nau ŭch bah ăp dak ba dih n’huch, nau tât bah trôk nar mô tâm ban, mih nar jêh ri lŏ geh nau tâm lơh bah lam ntur neh hôm âk”.

Tâm ban ma nau aơ, nŭih nchră nau kan văng sa, Tiến sỹ Lê Duy Bình kŏ kơp dơn ăp nau ang ndrel mbơh nau gay ntŭk kan tăch rgâl geh nau nsôih, rgop nau hun hao văng sa  tâm rơh tât. Kơt lah, tơm prăk tă bah dak ba dih n’huch yơn Việt Nam hôm ndơn nau ton ntuh kơl bah ăp ntŭk kan têh bah dak ba dih. Âk ntŭk kan tă bah dak ba dih têh kơt rmôt kan tăch rgâl bah Châu Âu dôl ŭch ntuh kơl tâm Việt Nam. Phe Việt Nam dôl ndrel mra mât nau dơi ntoh lư lam ntur neh, mô êng kơl phe sa tâm dak, rgop nau đăp mpăn văng sa ma hôm tăch luh dak ba dih ueh:

“Tâm rnôk văng sa lam ntur neh hôm geh nau jêr kơt nê ri nơm ân geh ăp nau ang, kơt lah nau kan tuch tăm, rong ka, tăm bri hôm geh nau hun hao, nau ndâk kan pâl n’aih ueh, tơm prăk ntuh kơl ƀon lan, ntuh kơl ngih dak hôm âk nê lah nau nsôih bah Chính phủ ƀư tơm ntuh kơl. Êng nê, rnoh tăch rai ndoh ndơ, ê nkra n’huch yơn nŭih pah kan rlau 15 năm geh kan pah hao âk, rnoh mô geh kan n’huch  ân saơ nau văng sa geh nau mbơm oi ân nkuăl, nê lah nau kan ê nkra ndrel du đê̆ nau kan êng đŏng”.

Gay Việt Nam đăp mpăn văng sa, nau dơi hun hao ueh tâm ăp khay ba kơi, nŭih blau nchră nau kan văng sa Trần Quý-Kruanh Viện hun hao văng sa mrô Việt Nam, ta Nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh, đă:

‘Chính phủ ân n’hao nau mât rnoh ndrel n’hao nau ntul rlong gay n’huch nau hao khlay lơn bah ăp ntil ndơ ndrel nau kan, tă bah nê n’huch oi nau khuch tât nŭih dŏng ndrel ntŭk kan. Kŏ ân geh n’hao nau dơi ntul rlong, ƀư ueh nau kan tuch tăm, n’hao nau nâp bah ndoh ndơ. Ma ân geh dơi ƀư nau nê ân n’hao nau ntrơn rgâl mrô gay ma n’huch rnoh tăch. Ngih dak kŏ ân ntuh kơl tâm nau kơl an hun hao văng sa jŏ jong kơt ngih vâl, ntĭm nti, mĭn njêng ndrel hun hao công nghệ, logistic...Nê lah ăp nau ueh ân trong jong gay n’huch nau hao khlay”.

Tâm nau kan tăch rgâl, wa Nguyễn Văn Thân, Kruanh rmôt kan tăch rgâl jê̆ ndrel bah găp Việt Nam uănh tât rnoh: 57 rbăn ntŭk kan ndâk mhe ndrel plŏ kan, n’huch 5,4%, rlau 60 rbăn ntŭk kan rhuăt luh, hao 17,4% rđil 3 khay bôk năm 2022. Bol ma rnoh aơ mô nkoch lĕ nau ngăn nau kan yor tâm văng sa tăch rgâl geh nau ntuh kơl bah ăp ntŭk  lah nau mro ndrel dăng. Nau kan tăch rgâl dơi rhuăt luh tâm nau kan aơ yơn ntrơn tâm nau kan êng... Yơn lah, rnôk ntŭk kan tăch rgâl mhe ndâk, plŏ kan ndrel rhuăt luh kŏ geh nau rgâl tĭng trong mô ueh, “ân geh nau kơl an ngăn”:

‘Ăp nau kan jêh bah srê Covid ri hôm ntoch jong gay ma n’hao nau rêh ân ntŭk kan, ngăn lah ntŭk kan jê̆ ndrel bah găp yor geh 98% kơt nau kơp bôk năp, ngân hàng. Pâl n’aih ri jêng pơk VISA gay rgum năch tât. Geh nau pâl n’aih ri geh nau kan pah, ntŭk kan tăch ndơ ngêt sa kŏ jap đŏng. Ndrel ngăn lah nau kan đah nŭih pah kan, ăp ngân hàng dôl n’huch prăk kon ân manh ân ăp ntŭk nau kan kơl an dôl ma hăn tâm di trong, ri ma ân geh ntoch tay năm ndrel n’huch prăk kon. Ngăn lah ăp nau kan tâm lôch năm e ndrel 3 khay bôk năm aơ mhâm ƀư ri rơh ba kơi kơt nê đŏng, nau nê mra ueh lơn”.

Ăp ntŭk kan dak ba dih hŏ ndrel dôl leo luh nau kan êng êng tât nau hun hao văng sa lam ntur neh 2023 đah ăp nau lŏ geh mô nơih tât jâng văng sa tâm dak, kơt: Ngân hàng lam ntur neh nchrăp nau hun hao lam ntur neh knŭng geh 1,7% dêh lơn 1,3 gâl rhiăng rđil  nau mbơh bah năp, Liên hợp quốc mbơh geh 1,9%, n’huch 1,2 điẻm gâl rhiăng rđil khay 6/2022...Tâm lam ntur neh, rnoh ndơ tăch kŏ n’huch oi yơn hôm prêh ơm, nau tâm pă tât trong tâm boh ăp dak têh dôl ma ndâk ndrel ndâk  tay văng sa bah Trung Quốc kŏ khuch tât rnoh tăch ndoh ndơ bah Việt Nam...Yơn lah, nau mbơh, đă ndrel nau ŭch bah ăp nŭih kan, ntŭk kan tăch rgâl mhe ân saơ, lah lam ntur neh ƀư dơi nau geh tơm prăk dôl geh, mât nau khuch jăp lơn, Chính phủ rhuăt luh nau tă blau gay ma ƀư ngăch lơn tay tâm rnoh tăch ri nau văng sa tâm 3 khay bôk năm lah nau ueh, lah ntŭk nsing tâm nau đăp mpăn mô hao khlay lôch năm tâm rnoh Quốc hội nchrăp luh lah 4,5% ndrel geh nkô̆ nau ŭch lah 6,5% lôch năm 2023./.