Tây Nguyên hŏ lăp tâm nklang khay wai. Bah năp trôk nar kro phang, nar duh ntoch jong, âk nkual bri ta Tây Nguyên dôl nkah njrăng lor ŭnh sa bri gưl V, gưl dŭt klach rvê. Pah kan njrăng n’gang ŭnh sa bri dôl dơi ăp nhih pah kan dơi kan tâm nkual nsrôih an ƀư.  

Bol hŏ rgum kluaih kloh uĕh pih rêp, nchrăp ăp trong njrăng n’gang ŭnh sa bri ntơm bah bôk khay wai, yơn tă bah kâp tâm rlong ndranh jêng n’har bri bah Công ty TNHH Một thành viên Lâm nghiệp Tam Hiệp Di Linh, n’gor Lâm Đồng aƀaơ dôl nha hôm 70 ha bri mô hŏ dơi kuaih kloh pih rêp kro dơh ŭnh sa bri. Tĭng wa Trần Tuấn Anh, gay mât njrăng bah ŭnh sa bri, ăp mpôl kan tâm pă gŭ kâp ndăng măng nar, kâp njrăng hŭnh sa bri.

“Mpôl n’gâng tơm lah mpôl way rnâng kan ŭnh sa bri bah công ty n’hanh mpôl jao mât klŭp lah ăp rnăk ƀon lan rnoi mpôl đê̆ ƀon tơm ta ntŭk. Đah ntŭk nsing tâm ton jao mât klŭp ri mpôl hên hŏ mpơl di trong rƀŏng 3 ndrel lah ndrel gŭ, ndrel sa n’hanh ndrel pah kan đah ăp rnăk dơi jao mât dja ta ăp ntŭk gŭ kâp njrăng, ăp nkual dơh ŭnh sa bri gay n’hao dăng rsong hăn ŭnh sa bri, ban saơ n’hanh puh n’hât ngăch ăp rnôk geh ŭnh sa bri, tâm ban kơt ăp nău tih, rŭn in neh bri ta ntŭk”.

Trôk nar ta Lâm Đồng dôl sơh kro, duh phang, nkah njrăng lor ŭnh sa bri ta gưl V, gưl dŭt klach rvê, lơn lah ăp ntŭk mô hŏ kuaih kloh pih rêp kro. Wa Nguyễn Hữu Hà, Groi giám đốc Công ty TNHH Một thành viên Lâm nghiệp Đơn Dương, n’gor Lâm Đồng ntŭk lơn âk neh bri bah đơn vị gŭ tâm nô nău dja, hôm tâm breh gŭ tâm nkual ƀon lan đŏng jêng mpôl njrăng n’gang ŭnh sa bri way mât njrăng hô:

“Công ty hŏ njêng âk ntŭk gŭ kâp njrăng gay dơh an nău treng nđôi. Tâm pă nuĭh gŭ kâp ndăng măng nar n’hanh geh trong nchrăp kơi ntop n’hao mpôl kan ta ăp ntŭk gŭ kâp njrăng. Lah ta ăp ntŭk gŭ kân njrăng saơ ŭnh sa bri ri mbơh tât ntŭk gŭ kâp njrăng gay n’hao mpôl kan hăn tât puh n’hât ngăch dĭl”.

Gay đăp mpăn ƀư jăp pah kan njrăng n’gang ŭnh sa bri, mhe aơ, UBND n’gor Lâm Đồng hŏ n’glêh an tâm pă prăk dŏng kan njrăng n’gang, puh n’hât ŭnh sa bri khay wai năm 2025 đah rnoh prăk bơi 12 rmen prăk. Tĭng wa Lê Đình Việt, Groi Chi cục Kiểm lâm n’gor Lâm Đồng, nơm geh prăk dŏng kan dja, ăp nhih pah kan n’hanh đơn vị nuĭh tơm bri năp ngăch ăp ndơ dŏng njrăng n’gang, puh n’hât ŭnh sa bri. Aƀaơ pah kan ŭnh sa bri dôl dơi n’gor Lâm Đồng nsrôih an ƀư.

Ta nâm nar duh hô bah khay wai, ăp nuĭh kan Ban Mât njrăng bri tu dak nching sial Ialy (nkuâl Chư Păh, Gia Lai) rhal rmoh tâm nar jik kuaih pih rêp nking bah ŭnh ƀoh trĕ rêng tiểu khu 239. Ta ăp nkual rkĭt  mir ba, lơn  lah ta ăp ntŭk geh tơm si jê̆, way geh mpôl hăn ôp uănh, rsong hăn nuĭh luh lăp tâm bri, nchih mpăng njrăng n’gang ŭnh sa bri. Wa Lê Công Huấn, Groi kruanh Ban Mât njrăng bri tu dak nching sial Ialy an gĭt:

“Mpôl kan kâp njăng 100% rnoh âk nuĭh. Neh mir ba bah nuĭh ƀon lan gŭ dăch kêng bri ri mpôl hên hŏ rgŏ jă nuĭh ƀon lan lah rnôk su ân mbơh an mpôl gŭ kâp njrăng. Mpôl gŭ kâp njrăng ân hao ndrel đah nuĭh ƀon lan nkra nô nău. Yor rnôk dja dŭt klach rvê ngăn. Rlău ma nê, mpôl kan hŏ tâm ton nsum jao klŭp mât njrăng bri đah mpôl ƀon lan ăp ƀon tâm xã dăch kêng bri gay n’hao dăng lơn đŏng pah kan hăn rsong uănh, nkra lơh”.

Aƀaơ, hang rhiăng rbăn ha bri ta lĕ rngôch ăp nkuâl bah n’gor Gia Lai dôl tâm rdâng đah geh ma nău ŭnh sa bri tâm khay wai. Tâm nê, nkuâl Chư Păh geh rlău 7.169 ha, rgum ta ăp xã Hòa Phú, Nghĩa Hưng, Chư Đang Ya, Đăk Tơ Ver, Ia Khươl n’hanh thị trấn Phú Hòa mpeh ntŭk geh ma nău ŭnh sa bri âk. Lơn lah, bri n’ho pe lha đah pih rêp mbâl lah ntŭk dŭt dơh ŭnh ƀoh.

Gay hŭch bah geh ma nău ŭnh sa bri ntơm bah bôk khay wai, ăp nkuâl hŏ dăp rgum ăp tŏng Ban Mât bôk kan njrăng n’gang, puh n’hât ŭnh sa bri, rdâk njêng trong nchrăp rdâng lơh. Mpôl kan dơi kan n’hao dăng nkoch trêng, ntĭm nti nuĭh ƀon lan dŏng ŭnh long đăp mpăn, groi nđôi lhăt tâm ăp khay duh phang. Ăp mpôl mât njrăng bri kan nsum đah n’gâng kan dơi kan ta ntŭk n’hanh kiểm lâm ƀư nkoch trêng ta ăp thôn, ƀon; nkah njrăng lor nuĭh ƀon lan geh mir ba kâng n’har bri mô ndjôt lêng lang ŭnh  long, nkre pla nchih ta ăp nkual dơh geh ŭnh sa bri. Wa Nguyễn Ngọc Ny, Groi kruanh Hạt Kiểm lâm nkuâl Chư Păh, an gĭt, lôch ôp uănh, ra joi tay lam nkuâl geh 18 ntŭk geh ma nău dơh ŭnh sa bri hô đah rlău 14.000 ha bri. Ăp nkual dja kâng đah ntŭk ƀon lan  gŭ, trong mbluh thôn, mbluh xã n’hanh mir ba, rŭ hôch geh ma nău ŭnh sa bri dŭt hô:

“Nkô̆ tơm jêng geh tât ŭnh sa bri lah tă bah mô njrăng na nê̆ ŭnh long. Ntŭk dŭt geh ma nău ŭnh sa bri lah ăp rlô bri mhe tăm, mô hŏ jêng bri, pih rêp kro mbâl, dŭt klach rvê. Pah kan mât njrăng ŭnh sa bri ri ân lor nchrăp an ƀư ăp trong nkra gay bah ir geh ma nău ŭnh  sa bri lah nău kan ân ndơ̆ luh dâk bôk năp. Trong rƀŏng tơm lah njrăng n’gang, rnôk geh ŭnh sa bri ri ân puh  n’hât lĕ”.

Đah nău lor nchrăp bah ăp mpôl mât njrăng, pah kan njrăng n’gang ŭnh sa bri ta ăp n’gor Tây Nguyên dôl dơi an ƀư lhăt gay mât njrăng tơm bri mpêt khlay, bah ir khuch khat tă bah ŭnh sa bri lơh.