Ntơm bah kăl e, nuĭh Bahnar mô geh nău way kuĭh ntu dak. Kônh wa mô dah ma bâk  dak bah dak me dak diăng gay sĭt dŏng ngêt sa đŏng, ma khân păng way joi dak tu bah yôk hoch, bât rbong gay ƀư ndrâm dak nsum an lĕ ma ƀon. Ăp năm ăp ƀon lan Bahnar ƀư ôp brah mbor dak da dê (Ming yang Klang đak) – du nău way mô dơn nsĭt săk tơm  huêng khlay ma hôm mpơl nău gĭt lor mât njrăng bri dak, mât njrăng tu dak, lah mât njrăng n’hâm suan lam ƀon lan.

Tĭng nău mĭn bah nuĭh Bahnar, dak geh nkô̆ hôr dŭt khlay: “Dak lah suan rêh tâl bar gay mât rêh kon nuĭh, dak nsĭt tay nău rêh  an hang rmưn rbăn ndơ gŭ rêh kalơ neh ntu...” Đah nău mĭn nê, ntơm bah rnôk pah neh njêng ƀon ăp bu ranh ân năl dơi nkual neh nê geh tu dak hoch ndăng măng nar, bât rbong ƀư  ndrâm dak nsum. Ntơm bah nê, lĕ rngôch ăp ƀon lan Bahnar geh mbor dak n’hanh rlău âk rơh kơn, kônh wa nha hôm mât dŏng mbor dak nê đŏng, nkre way mât nău way ôp mbor dak ăp năm. Bu ranh ƀon Lick, 67 năm deh ta ƀon Piơm, thị trấn Đak Đoa, nkuâl Đak Đoa, n’gor Gia lai, nkoch nău khlay kan bah mbor dak tâm nău rêh ƀon lan bah nuĭh Bahnar:

“Ntơm nơh rnôk njêng bon, nău lor bôk  năp lah ăp bŭnh ranh, ăp bu ranh ƀon ân  joi tu dak lor, ân joi dơi tu dak luh n’hanh ƀư bât rbong ƀư ndrâm dak nsum an lĕ ma ƀon lor ƀât mơ dĭng njêng ƀon. Aơ lah nău dŭt khlay, gay đăp mpăn nău rêh an ƀon lan. N’hanh gay an tŏng dak dŏng, ăp năm kônh wa ƀư ôp brah mbor dak, răch dăn brah yang jăt tĭng kơl an nuĭh ƀon  lan n’hâm suan ngăch dăng, dăn brah dak, brah mih kơl an ƀon lan mih lăng prăng uĕh,  ăp rnăk ăp jay geh dak dŏng rêh ăp  tŏng”.

Ăp năm tâm n’gul khay 4 dương lịch, rnôk nklang khay wai kro phang…ăp ƀon lan Bahnar hôm ƀư tay nău way ôp mbor dak dŭt khuh n’gôr đŏng. Bah năp nar ƀư ôp brah mbor dak bu ranh ƀon mbơh an lĕ rngôch ăp rnăk ân geh 1 hê nuĭh râng jik  kuaih kloh uĕh ndrâm dak, kruar rvach tay kloh uĕh neh bŏk ta ndrâm dak. Nkre rgŏ jă kônh wa ndrel rgop ăp ndơ khlay gay ôp răch brah. Nău rgop dja ŭch lŏng êng, nuĭh rgop djăr, nuĭh rgop phe, biăp trău, nông, rpuăl… jŭr tât ndrâm dak gay ôp brah n’hanh ndrel n’gon trău ngêt sa rhơn mƀak.

Ơm ôi rŭ tâm nar ƀư ôp brah ndrâm dak, lor rnôk ndjoh suăt dak, jik kuaih  kloh uĕh pih rêp, kruar rvach kloh dak bŏk..., ăp yuh, ăp yơ bu ur tâm ƀon ndrel jŭr tât ndrâm dak gay bâk anh dak sĭt jay dŏng n’hanh wah gay  tŏ tâm yăng ndrănh. Rnôk  ăp nuĭh hŏ bât dak, tŏng an dak dŏng,  bu ranh ƀon  răch dăn brah ndjoh suăt dak... Rnôk dja lĕ rngôch ăp bu klô tâm ƀon ndrel kuar rvach kloh dak bŏk, jik kuaih kloh  uĕh pih rêp, ndŏk mbrâm wăr ndrâm dak. Lôch kuar rvach neh bŏk ri bât rbong tay ndrâm dak. Lôch nê, bu ranh ƀon ƀư ôp brah, dăn trôk nar an geh mih.

“Phŭch brah, dăn an ƀon lan geh tơm mih, dăn an ƀon lan geh dak rsang uĕh dŏng ăp tŏng, kơl an ăp rnăk ngăch dăng lăng uĕh. Phŭch brah dăn tơm mih tŭp an mir ba nđik uĕh, lŏ  sre nđĭr jêng gay an kônh wa tuch tăm, mbo ba luh play lay mbôn, jŭr geh ƀon lan hơm răm, rhơn nđơr, phŭch brah!”

Tĭng nău way bah nuĭh Bahnar, tâm nău way ôp brah mbor dak mô dơi lah mô geh mpih n’hâm suan ngăch dăng an nuĭh ƀon lan n’hanh ôp răch dăn an mir bah jŭr geh, uĕh jêng... Yơn lah nău ôp răch brah mih lah dŭt khlay. Yor đah nuĭh Bahnar ôp brah mih  hôm dơi uănh lah nău ôp brah tuch rmul đŏng. Lôch ôp brah mih ri kônh wa mơ dơi tuch rmul ăp ntil mbo ba rpŭng rpuăl năm mhe. Kônh wa mĭn lah, lôch ôp brah, mir ba mbra mô geh sĭm och, đe kraih lơh sa n’hang. Wa Alar, 71 năm deh, ta ƀon Piơm, thị trấn Đak Đoa, an gĭt tay:

“Rnôk bơi tât khay tuch rmul, ăp bu ranh ƀon gŭ tâm nchră ƀư ôp brah mbor dak, dăn an mih tŭp jŭr gay kônh wa dơi tuch rmul, gay ăp nuĭh, ăp rnăk dơi ngăch dăng. Lĕ ma ƀon lan ndrel rvê nsum an nău kan ôp brah ndrâm dak, dăn an geh tŭp mih, ndrel nchrăp ăp ndơ khlay an ƀư ôp brah. Dăn brah yang an ƀon lan jŭr mih ơm, tuch tăm dơh uĕh, ăp rnăk geh nău rhơn mƀak, nău rêh hơm răm, ăp tŏng...”

Nău way, ƀư ôp brah mbor dak ƀư ta neh soih bah năp ndrâm dak, ntŭk geh rlô bri krŏng “mpăng lơh” dơi  lĕ ma ƀon mât njrăng lhăt gay tu dak mô geh suăt kroh. Lĕ rngôch nău kan ôp brah mbor dak, bu ranh ƀon ndjôt tơm njuh jê̆, chŭt nklang ndrâm dak, mpơl nuih n’hâm n’guh mbah n’hanh lah uĕh brah dak, lôch nê hao kơh ngêt ndrănh yăng lor bôk năp, lăp nsum đah nău rhơn mƀak bah nar lễ hội.