Mpih săk lah du nău way ơm, ntơm geh nău dơi n’hanh jâng ntơm khlay du bông nău rêh bah ăp nuĭh bu klô Rđe. Nar lih dja mpơl nuih n’hâm nkah gĭt n’hâm suan, nău nsĭt n’glĭng bah mon său tâm rnăk wâl an bŭnh ranh đŏng.  

Bah ôi rŭ, rnăk wa H’Thinh Kbuôr n’hanh wa Y Lê Niê hŏ khuh n’gôr nuĭh luh lăp. Nuĭh kơl joi lha si săp ndrănh yăng, nuĭh râng n’gon trău; nuĭh ri nhŭp sŭr, lăch djăr, nchrăp ndơ an wơt bôk n’hao săk. Wa Y Lê Niê, nuĭh tơm jay an gĭt, aơ lah rnăk dôl nchrăp ƀư wơt bôk n’hao săk an wa Y Hai Kbuôr, wa ƀong bah H’Thinh:  

“Ƀư wơt bôk n’hao săk an wa bah rnăk păng, di tâm  nar deh bah wa jêng mpôl hên ƀư ôp mpih dja,  dăn an wa n’hâm suan ngăch lăng dăng soih. Bah năp nar ƀư mpih ôp,  mpôl hên nchrăp sŭr, djăr, ndrănh yăng, chĭng gong n’hanh du đêt ndơ êng ƀa ƀă đŏng. Mbơh an ƀon dăch ƀon ngai wăch nsum rnăk wâl n’hanh dăn nău lap an wa”.

Dông puăch ndrănh hŏ nchrăp lôch jêh, đah ŭnh jrêng chŭt ta ngan phe kông, du mbăt si ônh hôm ŭnh jê̆, ngan kông đâng ndrănh, mhât mblu, si la, piăng, du mblâm djăr gŭch. 8 yăng ndrănh ơm kât nklang jay gay mpih, tâm  nê 1 yăng ndrănh ôp an drô phan, 5 yăng ndrănh mpih n’hâm suan an wa Y Hai n’hanh ăp yăng ƀa ƀă jă an năch ngêt.

Nău nteh chĭng gong n’gôr gră, mpơl an mông ôp brah hŏ ntơm ngăn. Nău nteh chĭng gong n’gloh n’gôr du bông ƀư nău ôp brah. Nuĭh dơi mpih ôp dơi gŭ mpeh bah mpir luh nar jay rot, bah meng dông puăch ndrănh ôp răch. Tâm rle đah nuĭh tơm răch, nuĭh tâm rnăk  wâl n’hanh năch jă râng.

Mpih ôp n’hâm suan rlău 3 tơ̆ mpih, lah ôp răch jă drô phan jăt râng,  răch dăn an n’hâm suan nuĭh tơm mpih n’hâm suan ngăch lăng n’hanh răch dăn lah uĕh, dơn geh nău mbah rhơn bah rnăk wâl, băl mpôl.   

Gŭr ntơr tâm ao cheh tanh Rđe, wa Y Hai Kbuôr (Aê H’Rao), năm aơ hŏ 82 năm deh dŭt rhơn rnôk dơi kon său ƀư mpih ôp n’hâm suan. Aơ  lah tâl 4 păng dơi ƀư wơt bôk n’hao săk kơt aơ.  

“Nar aơ lah nar rhơn mƀak, nar uĕh lăng, lah uĕh kon său, băl mpôl, ƀư tay nar ôp mpih dja,  nkah tay nău way ơm bah u che he kăl e nơh. Gâp aƀaơ săk hŏ ranh suan djôr jêng ƀư nău way ôp mpih dja ntơh an nău mbah rhơn bah kon său gay gâp geh tay n’hâm suan ngăch dăng, rêh rhơn mƀak. Gâp saơ rhơn nđơr ngăn, lah uĕh rnăk wâl, kon său n’hanh ƀon lan tât rhơn nsum”.

Lôch ăp nău way ƀư ôp brah, wa Y Hai n’hanh nuĭh tơm  răch nsiăm du mpăt piăng, du nsiăt puăch, ngêt ndrănh yăng kơt du trong dơn ăp nău uĕh lăng ma nău ôp răch nsĭt tay. Nuĭh tơm răch ndơ̆ tong ndrănh an wa Y Hai n’hanh tĭng ƀư nău way nkăp kông. Lôch nê tât kon său, nuĭh tâm rnăk  wâl, ndŭl deh keh na nkăp kông, pă nklâm ndơ an wa Y Hai.

Tĭng bu ranh Y Chôch Niê (Aê Lê), ta buôn Mlăng, xã Ea Tar, nkuâl Cư M’gar, Dak Lak, nuĭh Rđe uănh kông koh tâm ban kơt du ndơ ntĭt an jŏ jong, du nău mpŏng jong rêh. Tâm nău way  mpih n’hâm suan, nkăp kông koh lah du nău way khlay ntơm hao têh jêng, gĭt blău  bah du bông nău rêh kon nuĭh. Che Y Chôch Niê an gĭt, rlău ăp tơ̆ mpih ri kông koh dơi chret tay du kơn. Kon său, rnăk wâl mbra nkăp an kông tâm ban kơt du nău dăn nău lap an nuĭh dơi wơt bôk  n’hao săk.

“Ăp kon său, băl mpôl tâm rnăk wâl bah nuĭh dơi ƀư wơt bôk  n’hao săk mbah rhơn an nuĭh nê ma trong nkăp kông koh, rse nhong, pă nklâm ndơ an nuĭh dơi mpih wơt bôk  n’hao săk. Nê mô dơn lah nău rhơn nsum ma hôm gay gĭt năl  măt băl mpôl, kon său tâm rnoi deh keh na, năl gĭt tâm boh dêh bên ndŭl  mham, rnôk moh ntil nău geh ri ndrel tâm kơl nsum. Wăn kông koh mpơl an nău tâm boh dêh bên nê đŏng”.

Đah nuĭh Rđe, wơt bôk  n’hao săk  lah du nău way ôp brah khlay ntơm du nău dơi têh jêng mô lah gĭt blău tâm du bông nău rêh bah ăp nuĭh, lơn lah đah nuĭh bu klô. Đah ăp nuĭh ri dơi ƀư wơt bôk  n’hao săk lah du nău rhơn n’hao têh yor nău way lah rnăk geh ndơ mơ dơi ƀư. Yor kơt nê̆, tâm nău rêh mhe aƀaơ, ăp nău way ôp mpih kơt aơ nar lơn ma đêt ƀư. wa Y Wem H Wing, Groi kruanh UBND nkuâl Cư Mgar, n’gor Dak Lak an lah,  nău rdâk tay nău way ơm wơt bôk  n’hao săk tâm ban kơt âk nău way ơm uĕh lăng êng ƀa ƀă lah du trong ƀư uĕh gay mât ndray n’hanh ntik n’hao rup uĕh văn hóa bah ăp rnoi nuĭh ta ntŭk.  

“Nău wơt bôk  n’hao săk aƀaơ nkre rdâk tay văn hóa way ơm săk ntơr bah nuĭh Rđe tâm nău wơt bôk  n’hao săk an nuĭh tâm rnăk he, ntĭm nti rơh mom ndăm bah kơi wât dơi nkô̆ khlay bah nău ƀư wơt bôk  n’hao săk gay jêh aơ tay pơk hvi n’hanh rgop nkoch n’hơ rup gui uĕh lăng ƀon lan Cư M’gar, bah nê rgop hun hao pâl nđaih tâm ƀon lan ta nkuâl”.

Tâm ntŭk ƀư wơt bôk  n’hao săk bah nuĭh Rđe, nuĭh ƀon lan  n’hanh năch pâl nđaih măt saơ ăp rup uĕh mha êng văn hóa dơi mpơl. Nê lah ntŭk tŭr chĭng goh gong, geh nău nteh chĭng gong mơ dĭng ƀư ôp răch brah. Nê lah văn hóa ndrănh yăng, ƀư ôp brah lơn ma têh, rnoh yăng ndrănh lơn ma  âk, yăng rlung ndrang lơn ma khlay, mpơl nău têh lư săk bah nuĭh tơm rnăk. Nê hôm lah văn hóa ndơ ngêt sa, bah mpang ti bah ăp oh yuh, ăp ndơ sa way ơm ndrăp ta dông piăng tâm nar ngêt sa têh. Ndrel đah nê lah nău nkrêp rnăk wâl, rnoi deh keh na n’hanh nău nkah gĭt sĭt n’glĭng bah kon său, nău uănh khlay đah bu kuâng ranh tâm rnăk wâl, rnoi deh nuĭh Rđe.