3 năm plơ̆ ma aơ, knơm rgâl du đêt rnoh neh cà phê ranh, săk geh đêt an tăm tơm ka yâu mât ndrŭng, wăng sa bah rnăk wa K’Bát, ta thôn Păng Dung, xă Đạ K’Nàng, nkuăl Đam Rông lĕ rgâl na nê̆. Wa K’Bát an gĭt, bah năp đaơ knŭng tăm cà phê jêng du năm geh prăk du tơ̆, bah nar tăm ka yâu mât ndrŭng ri ăp khay geh prăk đŏng. Mô êng rnăk nơm ma dŭt âk nuĭh ƀon lan ntŭk aơ janh rgâl ntil tơm tăm tĭng nău ntĭm bah n’gâng kan ƀon lan ta ntŭk, bah nĕ nău rêh bah kônh wa lĕ hun hao rlău dŭt âk nkôp đah bah năp.

“Bah năp đaơ, rnôk mô hŏ kơt tĭng khoa học kỹ thuật an mât tăm cà phê ri geh mô dơi âk, nău rêh bah nuĭh ƀon lan dŭt jêr jŏt. Bah nar kơt tĭng kỹ thuật an tuch tăm, rgâl ntil tơm tăm, rgâl du gâl neh cà phê an tăm tơm ka yâu mât ndrŭng n’hanh du đêt ntil tơm sa play êng ri nău geh bah nuĭh ƀon lan lĕ hao. Aƀaơ wăng sa bah rnăk gâp lah êng, kônh wa ta ntŭk lah nsum lĕ hun hao rlău bah năp dŭt âk hôm”.

Tâm ban nĕ, wa Lơ Mu Ha Bình, ta thôn Đạ Mun, xă Đạ K’Nàng lĕ ndơ̆ wăng sa rnăk wâl hao du njoat mhe knơm rgâl 2ha cà phê ranh an tăm tơm mắc ca. Wa Bình an gĭt rnôk bôk năp rvê yơn knơm geh cán bộ ntĭm nkoch trêng trong mât chăm jêng mir têh jêng n’hanh hun hao uĕh. Tâm yan mhe rlău, mir mắc ca lĕ geh 2 tấn play, rnăk wâl nsĭt săk rnglăy bơi 200 rkeh prăk. Wa Lơ Mu Ha Bình an gĭt:

“Tăm tơm mắc ca săk rnglăy âk, geh prăk đăp mpăn, dơh tăm, mât chăm đêt lŏ đêt roh nar kan, đêt hoach prăk ntuh kơl kơt cà phê. Bah nar rgâl an tăm tơm aơ, wăng sa bah rnăk wâl lĕ hao na nê̆. Lah uĕh Đảng n’hanh Ngih dak lĕ nchrŏng trong kơl nuĭh ƀon lan rgâl ntil tơm tăm, nsĭt tay săk rnglăy wăng sa rnăk wâl”.

Rlău ma rnoh neh 3.200 ha cà phê, Đạ K’Nàng lĕ tăm srah geh 885 ha tơm mắc ca, hang rhiăng ha tơm sa play n’hanh mât ndrŭng; 60ha biăp-nkao ăp ntil tĭng trong lŏ mir công nghệ mhe. Rlău ma nĕ, hôm geh du đêt rnoh neh tăm tơm dak si, tơm dak si Nam n’hanh ntơm an saơ tâm di. Dôl uănh, ndơ prit laba bah Đạ K’Nang lĕ dơi kơp dơn tâm di OCOP n’hanh lĕ tăch n’gluh an ntŭk tăch ăp dak tâm nkual. Wăng sa hun hao jêng nău geh rĭng bôk nuĭh hao 45 rkeh/du hê/năm; rnoh rnăk ach o bah Đạ K’Nang lĕ ngăch hŭch bah 17% jŭr hôm 5% tĭng rnoh an ƀư mhe âk trong.

Bu ranh ƀon Kon Sơ Ha Wớp, ta thôn Đạ K’Nàng an gĭt, wăng sa rgâl uĕh ri nău wât bah nuĭh ƀon lan rgâl đŏng. Ăp nuĭh mĭn ƀư sa, mô hôm mĭn kâp knơm nău kơl an bah ngih dak. Bah nĕ, nău tâm rnglăp rnoi mpôl đêt lơ mât uĕh tay, rnă njrăng chính trị n’hanh đăp mpăn nău rêh jêng dơi mât nâp. Nuĭh ƀon lan wât ndrel ty ndâk njêng ƀon tơm têh ndrŏng.

“Bah năp mô hŏ geh trong, ngih sam ƀŭt, ngih dak si aƀaơ ri geh tŏng ăp hôm, sâm geh rlău bah năp hôm. Lam xă gâp bah năp ri tăm âk cà phê, mô geh tăm srah tơm êng ri rgâl, tăm tơm ka yâu mât ndrŭng. Ntĭt nsa du jay mât 1 hộp ndrŭng ri geh 12 rkeh/khay,. êng ngăn nkôp đah ƀư cà phê. Lah nsum bah năp đaơ kônh wa ta aơ vĭ vĕ tâm ƀư sa, đêt năm aơ pơng êng ngăn, geh nău mĭn êng. Mô geh kâp knơm tay, jăng nău rluk mâl n’hanh ntơm âk nău rgâl mhe”.

Xă Đạ K’Nàng geh bơi 2.000 rnăk, tâm nĕ geh nuĭh rnoi mpôl đêt rlău 45%. Tĭng wa Nguyễn Bá Nhân, Kruanh UBND xă Đạ K’Nàng, knơm nchrŏng trong di bah gưl ủy n’hanh n’gâng kan ƀon lan tâm trong kan rgâl ntil tơm tăm tĭng trong n’hao nău khlay ndoh ndơ, Đạ K’Nàng lĕ ntơm jêng ăp nkual tăm tơn khlay n’hanh tâm di. Knơm nĕ, tâm rnôk lam dak rdâng đah jêr jŏt yor srê Covid-19 ri Đạ K’Nàng hôm dơi tâm tâm di thôn ƀon mhe tâm năm 2021. Wa Nguyễn Bá Nhân, lah:

“Đạ K’Nàng 5-7 năm bah năp lah tơm dơm cà phê, xă lĕ janh ƀư tĭng rgâl âk ntil tơm tăm, nsĭt tay săk rnglăy wăng sa na nê̆. Nău geh rĭng bôk nuĭh lĕ hao âk; baưk ach o nklăp 17% aƀaơ knŭng hôm 5,03% tĭng di âk trong. Nuĭh rnoi mpôl đêt ri geh âk rnăk hao sâm geh, đê̆ đŏng âk rnăk jêng sâm geh. Aƀaơ xă bah mpôl hên dôl ndâk njêng thôn ƀon mhe n’hao prêh, ndơ̆ xă Đạ K’Nàng nar lơ hun hao”.

Tâm ban đah nău rgâl ntil tơm tăm, ndâk njêng ăp nkual way tăm rgum đah ntil tơm tăm tâm di, Đạ K’Nàng hôm ntrôl dăng ndâk njêng ăp trong tâm rgop nkra njêng n’hanh ton rwăt ndơ, đăp mpăn ntŭk tăch an ndơ lŏ mir bah ƀon lan. Đah trong hăn aơ, knơm ngăn Đạ K’Nàng mbra lôch jêh xă thôn ƀon mhe n’hao prêh tâm năm 2024 kơt nău rƀŏng n’gluh an./.