VOV4.M’nông: Tâm Dak Nông, tâm rnôk ndâk njêng ƀon lan mhe, ndrănh yăng ndrel ma ndơ tanh juh lah 2 ntil ndơ geh ueh âk ngăn bah rnoi mpôl đê̆ geh tŏng dơi kơp dơn OCOP. Tâm nê, ndrănh yăng bah rnoi Bunong geh nau nkah ngăn, păng geh n’gon tă bah ndrui nkra ma tơm si, ueh ma n’hâm soan. Ndrănh yăng dôl geh âk nŭih ŭch ngêt, rgop nau ƀư ueh m’ak tâm ăp nar ngêt sa, ngăn lah rnôk têt tât.

Tâm ntŭk geh mpla mbơh ăp ntil ndơ OCOP n’gor Dak Nông (nkuăl ƀon têh Gia Nghĩa) geh âk ngăn ntil ndơ, tâm nê geh ndrănh yăng ndrel njuh tanh geh ân tâm ntŭk ueh ngăn. Wa H’Mai-Kruanh rmôt ƀư tâm boh n’gon ndrănh bah Dak Nia (xã Dak Nia, nkuăl ƀon têh Gia Nghĩa) dŭt rhơn rnôk ndơ bah rnoi nơm geh uănh năl kơp dơn lah 3 sao tâm ntrong ăp ntil ndơ bah OCOP neh dak. Tĭng nau bah rmôt kan uănh năl, ntil ndrănh yăng bah Dak Nia mô knŭng mô geh khih methanol, đăp mpăn kloh, tŏng kah ndơ ngêt sa tĭng nau kơp dơn Châu Âu. Ndrănh yăng Dak Nia dôl geh n’ghâng kan kơl an rmôt kan ƀư tâm boh kan nsum ndâk ƀư ntô lir Logo, ntô lir ndrel đăng ký mât nau geh dơi êng nơm, pơk luh bah năp măt ân nau hun hao mhe ndrel rgop nau mât nau vay ơm n’gon ndrănh. Wa H’Mai-Kruanh rmôt ƀư tâm boh nau kan n’gon ndrănh yăng Dak Nia nkoch tât nau kan ân kloh ueh kah ndrănh:

“Nau bôk năp lah nơm n’gon ndrănh ri nchrăp ăp nhoat kơt lah: Rao kloh yăng ndrănh, dŏng n’ha si tâm bri jêh ri gâm, ndrel he nkhŭt ngăn tâm yăng ndrănh, rao rsŭng ân kloh, jêh ri leo ih ân sơh. Rnôk ih ri nơm ih ân sơh mơ dơi. Piăng bih n’gon ndrănh ri jêh lôch n’gon ân păng n’ik 2 tât 3 mông jêh ri mơ pot ma ndrui, jêh ri mơ tâl ngăn tâm yăng, ndŭm âk khay. Rnôk he ndum ri he ân 3 nar mơ dĭng put bôk yăng, lah nơm put nkre ri păng luh dak ndrel mra jêng srat ndrănh. Jêh nê he ân tâm nê ntơm 3 tât 4 khay mơ ngtêt kah ngăn ngên. Ndrui n’gon ndrănh ri lah nơm ân âk ir ri păng srat, lah nơm ân mô tŏng ri păng mô kah, ngăch sât ndrănh. Tâm du kg phe he ân ntơm 2-3 mlâm ndrui lah kah hôm”.

Đah ăp nŭih rnoi mpôl đê̆ Tây Nguyên lah nsum, rnoi Bunong tâm n’gor Dak Nông lah êng, ntơm bah kăl e ndrănh yăng lah ndơ mô dơi mô geh rnôk ôp brah, jêh nê lah ndơ ngêt tâm ăp nar rƀŭn rgum bah rnăk vâl. Nthoi nau vay ơm bah rnăk nơm, yuh Thị Hà Ri Na (rnoi Bunong) tâm ƀon Bu jrah, xã Nghĩa Thăng, nkuăl Dak Rlâp hŏ ntơm n’gon ndrănh tâm âk năm ma aơ. Dôl ma druh, yơn yuh Thị Hà Ri Na nkre nsôih ƀư nau kan Đoàn, nkre gơi nau kan bu ur ndrel rmôt nŭih kan lŏ mir bah nkuăl. Tĭng yuh, nau mĭn n’gon ndrănh nkre mât nau ueh ơm, nkre pă kan pah, blau joi prăk ân rnăk vâl. Lôch năm 2021 mhe nơh, ndrănh yănh “Thị Hà Ri Na” geh săch lah ndơ kah ngăn bah xã Nghĩa Thăng, nkuăl Dak Rlâp:

“Nau ueh ngăn bah ndrănh yăng rnoi Bunong tal bôk năp lah gay ma mât nau vay ơm bah rnoi Bunong nơm, tal 2 lah njêng nau rnơm ueh ân nŭih ngêt. Ŭch njêng dơi nau ueh ân nơm ri nơm ân n’gon ma ndrui n’ha, gâp nkra êng gay ma geh ƀô kah rnôk ngêt. Ndrui n’gon ndrănh ri sŏk tă bah tơm si tâm bri, gâp mô geh rluk ma ndrui rvăt mhe ôh. Nơm n’gon ndrănh ri pă kan pah ân phường nơm đŏng. Yor lah bu ur ri ân blau ƀư êng nau kan, blau joi êng prăk, ntrŭt dăng nuih n’hâm ndâk ƀư nau kan tăch rgâl ân bu ur, jêh ri hun hao văng sa ân nkuăl nơm. Gâp kŏ ŭch ndrănh yăng bah rnoi nơm geh pă tăch tâm ăp ngih bu tăch ndơ ngêt sa mô lah ăp ntŭk bu rlu n’aih. Bah nê mbơh ăp ntil ndơ yor nơm njêng ƀư gay ma geh tăch âk lơn”.

Tâm âk năm ma aơ, ndrănh yăng “Thị Hà Ri Na” hŏ geh nŭih bu rvăt ngêt tâm nkuăl săch gay ma dŏng tâm ăp nar geh ƀư nau vay ơm bah rnoi Bunong, ăp nar rƀŭn rgum bah rnăk vâl. Nrdrăng yăng “Thị Hà Ri Na” hôm jê̆. Ăp năm, rnăk vâl knŭng năch rlau 100 yăng, tĭng 4 ntil êng êng, ntơm 5 lít tât 20 lít, rnoh tăch ntơm 350 rbăn tât du rkeh 300 rbăn.

Dŭt năm 2021 mhr lau, UBND n’gor Dak Nông hŏ pă săm ƀŭt kơp dơn tay 12 ntil ndơ tŏng geh kơp dơn OCOP neh dak. Kơt ti, tât rnôk aơ, n’gor Dak Nông geh 52 ntil ndơ OCOP, tâm nê geh ndrănh yăng ndrel tanh njuh. Tĭng wa Lê Trọng Yên-Groi Kruanh UBND n’gor Dak Nông, ntil ndơ OCOP mra geh nau rêng ngăn rnôk ma ƀư nsum ma nau pâl n’aih, ngoai tâm ăp nau dăng bah n’gor:

‘Phung he ân geh tâm rgop ntil ndơ OCOP đah nau hun hao pâl n’aih, nthoi nau kan pâl n’aih nsum ma nau kan tuch tăm. Ndri ma phung he ân geh ndâk ăp ntil ndơ OCOP, ndơ kah ueh ngăn ndrel ma bôk nau kan ndâk njêng ƀon lan mhe”.

Dơi geh nŭih ngêt ŭch, n’gâng kan hŏ pơk trong nơih ueh, rmôt ƀư n’gon ndrănh yăng Dak Nia (tâm xã Dak Nia, nkuăl ƀon têh Gia Nghĩa) kŏ kơt yuh Thị Hà Ri Na (tâm xã Nghĩa Thăng, nkuăl Dak Rlâp) kŏ ŭch nau n’gon ndrănh bah nơm hun hao ueh lăp lơn bah aơ bôk nau kan OCOP. Aơ kŏ lah ntrong gay ma ƀư rêng ndơ ngêt sa kah bah ăp nroi mpôl đê̆, nkre ntrŭt dăng nau hun hao văng sa bah nkuăl./.

Nŭih rblang: H’Thi