Tsôngv box Tày-Nùng tsiêz “hu plis tưv”

Đros thiêz nênhs Tày-Nùng, tưv cux zos iz zav tsiêx lok six muôx grik thiêz zov chênhr, viv tsôngv box luôs hâux lưv lêix uô têx liêx tơư ntêir phênhv ntâu zos muôz tưv uô. Chênhr zos li heik co, “uô tsâus” tưv thâuv uô têx liêx têz tas zos iz txux chi vênhx huôv jông ndo txiêx njis txos tưv têx côngz đas jos lox paz tsôngv box uô liêx têz, muôx kôngz lôngk sâu.

Pos Hoàng Thị Nhuận, nhoz hâur Hội nthuôr uô cêr lov jêv vênhx huôv vênhx ziv Việt Nam, lênhx muôx ntâu côngz trênhx nhênhz chơưv lok vênhx huôv Tày-Nùng heik pâuz: Xuz thơưx zos têx cxênhx cxênhv chei đaz kruôs txi đaz xênhz têz xênhz qơư, txi pos zơưs, txi plis kôngz plis lông, txi por hưv têx tsiêx. Cxuô zav txi uô têx cxênhx cxênhv heik sâuv puôr lênhx tâu bax uô tsês txix ntâu hnuz uô ntêx, txos hnuz xiêz 06 luz 6 hli hli ntux, tas nro tsôngv box hâur jok sơưr lok six nzor chiê bax txi côngv. Hâux lưv xuz thơưx lênhx tsưr tsêr tsuv uô zos qêz suô qơư cơư thiêz khi tưv cov hur si, đu lus, txiêr ntơưr lo trâu têx ndêx tsêr tưv, cuz tưv đros thiêz tsưr ziv xar, qêz suô têx hmôngr fêv, hmôngr tsi jông, chêik đaz cxênhx đaz kuk por tsês thiêz thor côngz hmôngr jông trâu sơưr đơưk.

“Nênhs Tày-Nùng khênhr uô blêx liêx. Thâuv ntêx, phênhv ntâu zus tưv chiê tâu lêix liêx, lêix têz. Txos hnuz xiêz 06 luz 6 hli hli ntux, thâuv sơưr đơưk tưz uô liêx têz tas, tưv nhoz so, tsôngv box Tày, Nùng tsưr tsix tsiêz hu plis tưv viv tsôngv box xar tiêk, đhâu khưr uô iz chiv kôngz, tưv tưz sir jos đros paz hmôngz lêix têx liêx têz, chênhr viv li tsuv hu plis tưv, ndo txiêx njis txos tưv têx côngz đas jos lox. Six hơưv no chuôz zis tưs cux uô cuz thaz, krưr nduôr blêx, lar heik zos cuz thaz thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx viv co tâu seiz xưk li ntux nas, xar njôngr cov ntux paz sơưr đơưk uô kôngz hloz lox jông, sâu tâu nju”.

Pos Nông Thị Hạnh nhoz jok Lũng Hoài, xã Mã Ba cux heik pâuz: Txơưv thax tsav Lục Khu, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng niêx shông kruôr, tsi muôx đêx uô liêx taz sik tưv cux đros đreiv tsôngv box Nùng nhoz suôv qơư no thiêz tsiêz hu plis tưv thâuv tưs tưz zos xor xưv lox thiêz zov chênhr.

“Txos hnuz xiêz 06 luz 6 hli hli ntux mak chuôz zis tưs cux krưr nduôr nzâuv puôz, chuôz zis tưs muôx ok mak tuô ok, muôx keiz tuô keiz. Pêz cux uô đrêiv chei no txix thâuv nzor lok lơưv. Tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk hâur jok nox tsiêz lox xưk iz zav gâuk li nox tâuz zax luz 7 hli hli ntux, chei no tso tsi tâu tsês viv co zos zuk heir nênhs li txux chi cêr nênhx vênhx huôv”.

Têx tsiêx, shaz ntơưr txi hu plis tưv zos: Grêix ok, nduôr blêx krưr xưk nkhâuk li cuz tưv, cuz thaz, zax khâuv chênhz khâuv, chơưr thiêz têx txir ntông uz no. Tas cik hnuz xiêz 06 luz 6 hli hli ntux, tsưr tsêr zuôr bax cxix cxuô têx li heik sâuv thiêz tok txos jông six hơưv chiê txi hu têx đaz xênhz têz xênhz qơư, car đêx car ar lok paz por hưv por zơưv trâu chor tưv tsi trâul muôx moz, đas jos truôx tuk chiê chiv tov kaz tror paz chuôz zis uô liêx têz. Đhâu thâuv tưz uô tiêr tas têx cxênhx cxênhv, chei txi hu li heik sâuv, lênhx tsưr tsêr zuôr chaz tưv, cưr vôngv, hêir muk trâu ntơưv têx tus đêx chiê tưv đa đêx, nzuôr vôngv, hêir cov hur si lok tsês. Pluôk mor su hnuz xiêz 06 luz 6 hli hli ntux, chuôz zis tưs cux chiê tưv nox uô ntêx, đros thiêz têx nduôr, cuz thaz...heik hu lov jêv ntưk tưv lok nox lol hâuk.

Pos Hà Thị Ỷ, heir nênhs Tày nhoz jok Nà Nhừ, xã Dân Chủ, huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng heik:

“Txix thâuv ntêx lok tưz pov chor lâul iz txưv nox tsiêz hu plis tưv li no lok lơưv. Nênhs Tày hâur pêz jok tsuôk uô nduôr blêx, cuz thaz nox xưz, tsi uô têx jâuz mor txi côngv, viv nhoz no pêz nox tsiêz hnuz xiêz 05 luz 5 hli lox đuô. Thâuv uô têx liêx têz tas, uô nox iz pluôk xưk li tưz muôz triêv txuôk, , hlâu, vôngv, hêir nzuôr tsês tas, đhâu ntơư têx nhux tưv zuôr tâu nhoz so, tsi uô liêx têz”.

Đros thiêz uô tsâuk đaz xênhz têz xênhz qơư, pox sâuz zơưv sâuz tưz paz por hưv por zơưv trâu nênhs ntiêx têz uô tâu nox tâu hâuk thiêz ndo txiêx njis txos tưv têx côngz đas jos paz hmôngz lêix uô têx liêx têz. “Tsiêz hu plis tưv” tưz yênhx tsôngv box Tày, Nùng hnuz ntênhs chax chês thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx hâur niêx shông. Co cux zos six hơưv chiê cxuô lênhx cxuô tus hâur chuôz zis, jêx jok muôx cêr sik thôngx siêz, tâu siz chuôs njiz, paz por hưv tsês têx txux chi cêr nênhx vênhx huôv jông tsi chiê pôngz plox./.

VOVĐB-Riê Lâux cxeik, nhênhv