Taz por shux xênhz nhoz thax tsav đêx ngaz Sơn La li hâux lưv tror tuôx cơưv ntơưr

          “Txơưv cur niêv tưz tâu tas siv nênhx taz sik cur cux xar tâu muk cơưv ntơưr chiê tov kaz no muôx hâux lưv uô truôx tul”

          Lâux A hử, shux xênhz cơưv lớp 8, Tsêr cơưv Phổ thôngz mênhx cxưx bán trú cxênhx 2 Co Mạ, xã Co Mạ, huyện Thuận Châu, Sơn La li pheiz kênh cux zos tas nro 5 lênhx mê nhuôk muôx niêv trâus pôngz hâur jiês đêx cuôr yôngz lix xưv kaz hli 7 nhiv kruôr đhâu li têx siêz xar njôngr. Chuôz zis txov nhêv, tsuôk tos njôngr txos hâux lưv uô liêx uô têz, niêv tâu tas siv nênhx, chuôz zis ziv txov nhêv đuô, uô têx mê nhuôk no li hâux lưv muk cơưv ntơưr ziv njiz ntâu phêv liv đuô.

          Tâuz pâuz thiêz sik pheiz kênh têx phêv liv co, txix ciês têx hnuz hâur hlik hli 8, cán bộ, cưk kriê têx tsêr cơưv nhoz xã Co Mạ tưz yax six muk seiz nus, tôngv vênhx chuôz zis; paz txưv nhiêx txiêx, ntâuz ntơưr, chuôz zênhx zuôr rtâus chiê taz por têx mê nhuôk no tror tâu muk cơưv ntơưr. Coz nas chuô số 2 cux uô qơư cơưv ntơưr Phiêng Nghè, Tsêr cơưv cxênhx 1 Chiềng Đen, niêv đrôngs Sơn La trâus đêx ngaz muôx nhos iz đraz hli. Têx hnuz zuôr txos shông cơưv yiêz, đêx qir xâuk tas, Ban giám hiệu tsêr cơưv tưz sik côngv đros chính quyênx tiv phaz đros shux xênhz li têx lênhx uô niêv uô txir thiêz tsôngv box khưx phưx têx trâus ruôr hiêv. Pos Đinh Thị Huệ, Phưv Hiệu trưởng tsêr cơưv cxênhx 1 Chiềng Đen, niêv đrôngs Sơn La puz pâuz:          “Qơư cơưv ntơưr no muôx 2 lớp cơưv đros muôx zuôr xar 30 lênhx shux xênhz. Txơưv trâus ruôr hiêv hnhar đhâu jiês ntux nas, taz sik, tas nro cán bộ, cưk kriê, nhân viên tsêr cơưv tưz lok six sir jos chiê uô vêv xênhz tênhx qơư, taz por cơ sở cxuô zav trâu têx mê nhuôk shux xênhz tror tâu tuôx cơưv ntơưr trơưk Bộ zaoz zux li cui tênhv”.

          Ntơưv huyện tox siêz Bắc Yên- tiv phaz trâus zênhr shar ntâu hâur têx jiês ntux lok nas nhiv kruôr đhâu, zơưv Đào Văn Nguyên, Chủ tịch UB huyện puz pâuz: tiv phaz tưz chox kriê, huiz tôngv lưx lươngv “4 ntơưv qơư” seiz shuôk, qêz suô, kho đuô têx trâus puôk tsuôx tiv ntux nas nhoz tas nro têx tsêr cơưv ntơưr. Kho đuô tsêr nhoz trâu shux xênhz, qơư uô jâuz mor, thâuv tos shux xênhz tuôx cơưv ntơưr zuôr muôx qơư nox nhoz, qơư xênhz huôx taz por. Thôngx cxix, ciêr chênhr krêz uô HĐ, UB tỉnh li chủ trương lok yưv pênhr, kho đuô têx qơư cơưv ntơưr yax six trâus ntux nas uô ruôr hiêv:“Pêz tưz bax jông tsưr ziv taz por trâu tsêr cơưv ntơưr, iz zos phax tar txiêz nanv trâus saz txix têx njuôs xav muôx tox poz, taz por phax cuz, tiv zix zos thâuv muôx đêx ngaz, taz por zav nox hâur qơư uô jâuz mor bán trú, taz por phax moz thâuv muôx ntux nas…”

          Têx jiês ntux nas zov chênhr kaz hli 7 txos nhiv no tưz uô 30 ntâu qơư cơưv ntơưr nhoz tỉnh Sơn La trâus zênhr shar, ruôr hiêv tiv đêx ngaz, tox poz, têx cơ sở cxuô zav thiêz chuôz zênhx hâur tsêr cơưv trâus puôk tsuôx ntâu. Đros co zos 2 cxênhz 800 ntâu luz tsêr trâus zênhr shar, ntâu ziv chuôz zis tsuv txar qơư nhoz, nhiv no tsênhv lav nhoz hâur nênhs cxênhz jê li tsêr, nhoz têx tsêr vênhx huôv. Cxix luôk cêr zaoz thôngz, qox đei muk cơưv ntơưr trâus puôk tsuôx ntâu qơư.

          Tas nro cxix luôk chính trị nhoz Sơn La tưz sik côngv, chuv tôngv muôx ntâu tsưr ziv sir jos cov shux xênhz tâu tror muk cơưv ntơưr trơưk six hơưv cui tênhv, taz por cưk kriê thiêz shux xênhz li txox siê thiêz chuôz zênhx chuôz tas. Thôngx cxix, huiz tôngv cxuô pênhr jos paz txưv lêx ntêr đros têx chuôz zis, têx mê nhuôk muôx chuôz zis trâus zênhr shar hnhar tiv ntux nas./.

                                                                                                                       Lê Hạnh-Txâur Vax cxeik nhênhv

Chiê pêz hêir Hmôngz têx suôz kênhx đros đrêiv tsôngv px nhoz xã

Nùng Nàng

Hnuz tưs cux li, thâuv têis cik sơưr nzor hnuz ciêz yênhx hli, ntơưv tsêr vênhx huôv jos Lao Tỷ Phùng, xã Nùng Nàng, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu, tsôngv px sđ tưz tuôx muôx njêx muôs cxix cxuô chiê cơưv shâuv yuôz pêz Hmôngz têx suôz kênhx, đhiê kênhx. Ntơưv no, tsôngv px thiêz tsôngv kruô cux shir phaz lul yuôz kênhx nthuôr uô cêr lov jêv, sik phêiz kênh têx njiêz luk khơưk tsês thiêz huôv tsar truôx pêz Hmôngz têx txux chi kênhx cxôngx nzor. Đros trâu tsưr ziv, siêz xar njôngr tuôr cov tâu truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx niêx hnuz, txuôk đros huôv tsar cxuô qơư, ndis huôk têz qơưs. Txix shông 2020, Qơư khơưk tsês thiêz huôv tsar pêz Hmôngz txux chi kênhx jos Lao Tỷ Phùng, xã Nùng Nàng, huyện Tam Đường tưz tâu cxiv tsa, muôx 22 lênhx. Cxuô lênhx uô hâux lưv khơưk tsês têx txux chi kênhx co,  hnuz nhôngs lâuk, hluôk tsik siz thôngx, taz sik sđ têx tsưr ziv siêz xar cux xar cov tuôr tâu truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor tsik chiê pôngz plox. Zơưv Cường x Chang nhoz jos Chin Chu Chải, xã Nùng Nàng, huyện Tam Đường hêik pâuz: “Qơư khơưk tsês thiêz tsiv uô pêz Hmôngz têx kênhx no, pêz cux tsik so chox muk yuôz nthuôr uô cêr lov jêv trâu têx hnuz tỉnh, huyện kriz ntênhk hội. Cur đros uô hâux lưv tsiv uô kênhx cux tsik so gra kênhx muk yuôx thuôr uô cêr lov jêv, zos huyện, tỉnh tsưr tsix”

Pêz hêir nênhs Hmôngz nhoz Lai Châu cux li cxuô hêir nênhs tsơưs hâur thax tsav, hâur ntu khưr huôv tsar uô kôngz lôngk, pêz Hmôngz cux pâuz tsiv uô tâu ntâu zav txux chi jông huv đros đrêiv zuk hêir nênhs luz nênhx nox nhoz muk lok hâur niêx hnuz. Hâur ntơư, kênhx cux zos iz zav txux chi, vênhx huôv jông tâu sir zôngv nthuôr uô cêr lov jêv thiêz tâu sir zôngv uô đaz uô kruô. Zơưv Dũng x Thox zos iz lênhx cưk pâuz yuôz kênhx nhoz xã Nùng Nàng, huyện Tam Đường hêik pâuz:“Txix thâuv tsênhv zâu cur tưz pâuz txos pêz Hmôngz têx kênhx, thâuv cur muôx 13 shông cur tưz cơưv shâuv yuôz kênhx. Pêz Hmôngz têx kênhx tâu sir zôngv uô đaz uô kruô thiêz tâu chox muk yuôz nthuôr uô cêr lov jêv hâur têx hnuz kriz ntênhk hội. Chênhr zos li hêik ntơư, txix thâuv muôx 16 shông, cur tưz cơưv shâuv pâuz tsiv uô tâu kênhx chox lok sir zôngv thiêz muôs trâu ciêz đrôngl”

 Chiê khơưk tsês tâu truôx pêz Hmôngz têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx, hâur ntâu shông đhâu hâu nov cxuô tsênhv qơư hâur thax tsưav tỉnh Lai Châu tưz muôx phênhv nhiêx paz cxơưz cxiz tsôngv px sđ huôv tsar truôx têx txux chi, vênhx huôv jông txuôk đros huôv tsar qơư ndis uô si, sêiz shuôk têz qơưs. Zơưv Hảng A Nhà, Phưv Chủ tịch ủy ban xã Nùng Nàng, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu hêik pâuz nzir: “Chor cưk yuôz kênhx, cưk tsiv uô kênhx hâur thax tsav xã Nùng Nàng tưz paz tâu qơư tsês thiêz huôv tsar truôx têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor. Hâur ntu đhâu, chor cưk yuôz kênhx, cưk tsiv uô kênhx tưz  tror cxênhz đuô têx txux chi, vênhx huôv jông co; lar hêik zos txux chi kênhx, cxuô jax đhiê kênhx”

Luôs hâux lưv khơưk tsês thiêz huôv tsar truôx têx txux chi, vênhx huôv jông tsiv grê, hâur ntơư muôx pêz Hmôngz txux chi kênhx tưz tâu hâu nov hâur thax tsav tỉnh Lai Châu moz siêz txos txuôk đros huôv tsar cxuô qơư ndis uô sik, sêiz shuôk têz qơưs. Thiêz ntơư cux chênhr zos iz luôs hâux lưv cxơưz cxiz pêz hêir nênhs Hmôngz huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv tsiv grê, paz phênhv trâu cxuô hêir nênhs VN muôx ntâu txux chi, vênhx huôv jông huv đros hâur luz nênhx./.

                                                                                                 Tsu cxêik nhênhv-Khắc Kiên, CQTT Tây Bắc

Tsưr ziv hlôngr yiêz năng lượng hur đros thiêz nganhx zoz thôngz cêr ar

Hlôngr yiêz năng lượng hur zos kror paz trâu nganhx zoz thôngz vận tải huôv tsar tâu cxix cxuô lơưr tsưr ziv yiêz jông thiêz truôx đrênhk, châuv tâu chuôs têx huôv tsar sâuv ntiêx têz.

Hlôngr yiêz năng lượng hur hâur nganhx zoz thôngz vận tải zuôr uô tâu zos kror hlôngr yiêz hênhr công nghệ, tsuv khov trâu têx chêi thiêz sêiz car truôx, khoa học thiêz công nghê yiêz jông, pênhr jos tsơưr lươngv siêz.

Việt Nam sir jos txos shông 2050, muôx tâu 100% têx yêz, chuôz zênhx zoz thôngz cêr ar, yêz mêir cxaz chuôz zoz thôngz hlôngr trâu sir zôngv tênhv, năng lượng hur.

Khov lơưr cui tênhv ntơưv Grê 1 Thủ tướng Chinhr phuv li Quyết định 876/QĐ-TTg hnuz 22/7/2022 cui tênhv lok tsưr ziv hlôngr yiêz năng lượng hur trâu zoz thôngz cêr ar:

- Ntu 2022-2030:

+ Sir jos uô, lôngx đhok, zuôr saz đrâuv têz qơưk lok thiêz hlôngr đuô sir zôngv têx yêz, chuôz zênhx zoz thôngz cêr ar sir zôngv tênhv; sir jos cov sir zôngv 100% zos trox E5 trâu chor yêz, chuôz zênhx cxaz chuôz zoz thôngz cêr ar.

+ Huôv tsar cov muôx txâuk têx qơư sav tênhv trâu pêx xênhv thiêz doanh nghiệp.

+ Cxơưz cxiz chor qơư tsar đrêk yêz, qơư yêz đrêk so cxiv tsa yiêz thiêz kriz uô hlôngr yiêz lơưr tsưr ziv hur.

- Ntu 2031-2050:

+ Txos shông 2040: Jux juk txo grêk tsơưs ndar txos trâu tsik uô, lôngx đhok thiêz zuôr saz đrâuv têz qơưk lok têx yêz ô tô, yêz mêir sir zôngv têx zav trox yêz tsik hur tâu sir zôngv hâur têz qơưk.

+ Txos shông 2050: 100% têx chuôz zênhx, yêz muk lok sâuv cêr ar, yêz mêir cxaz chuôz zoz thôngz hlôngr trâu sir zôngv tênhv, năng lượng hur. Tas nro têx qơưk tsar đrêk yêz, qơư yêz đrêk so tax tâu tsưr ziv hur; hlôngr đuô tas nro têx mêir, chuôz zênhx sir zôngv têx trox yêz trâu sir zôngv tênhv, năng lượng hur.

+ Uô tiêr têx qơư sav tênhv, cungz năng lượng hur sâuv hur si têz qơưk cov txâuk trâu pêx xênhv, doanh nghiệp sir zôngv.

Li co, tsuv sir jos cov txos shông 2050, 100% têx yêz, chuôz zênhx cxaz chuôz zoz thôngz cêr ar, yêz mêir cxaz chuôz zoz thôngz hlôngr trâu sir zôngv tênhv, năng lượng hur hâur kriz uô tsaz yênhx huôx tôngv lok hlôngr yiêz năng lượng hur, txo grêk tsơưs têx pa các-bon thiêz pa mê-tan tâu tso tơưv hâur nganhx zoz thôngz vận tải./.

                                                                                                        Hồng Việt-Lik Thox cxêik nhênhv