Ju lix côngv thôngx paz muôx cêr huôv tsar uô nox truôx tul trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs

Jos Lao Chải, xã Khun Há, huyện Tam Đường zos qơư muôx 100% tsôngv box Hmôngz nhoz uô nênhx. Muôx trôngz jôngr chiv xênhz jông jav, qiv hơưv lax khiêv, chính quyênx tiv phaz tưz chox kriê pox nhuôk kho đuô tsêr nhoz, chos pax địa lan, uô cêr bê tông, tsêr so homestay, tuôr tsês vênhx huôv chax chês jông chiê cxiv tsa jos yênhx jos ju lix côngv thôngx. Txix iz jos pluôk thâuv ntêx, nhiv no jos Lao Chải tưz hlôngr yiêz jông, shông tưs cux tos 13 cxênhz ntâu jiês kruô tuôx ndis shuôk uô si.

          Tix lâuk Cứ A Ly, ziv chuôz zis uô ju lix côngv thôngx hâur jos Lao Chải pheiz kênh, jos tâu côngz jênhv zos ju lix OCOP jông hâur tỉnh. Nhiv no hâur jos muôx 7 ziv chuôz zis uô jix vuv Homestay. Txix thâuv huôv tsar ju lix côngv thôngx, têx ziv chuôz zis hâur jos li phênvh sâu ziv hnuz ziv hlôngr yiêz jông, tsi khưr li thâuv ntêx thiêz. Li tix lâuk li jix vuv homestay nhiv no muôx 5 qơư so, côngv đros jix vuv nox hâuk, iz shông tso lok phênhv sâu 150 tsov đeiv ntâu: “Cur chuôz zis tưz qir kho đuô tsêr nhoz thiêz qir tos kruô tuôx so txix shông 2021. Txos nhiv no cur chuôz zis thâuv tưs cux nsar txos têx jix vuv phưx vưv jông tiv zix trâu tsôngv kruô li nox hâuk, so. Đrâuv co cur chuôz zis cux piêr kriê têx cưr lok, tsôngs yo mênhx cxưx Hmôngz jông, chiê cungz trâu tsôngv kruô thâuv lơưr muôx zoz qơưx”

Nhoz siêz 1 cxênhz 500 yiv pir đros ntus đêx hiêr, jos Sì Thâu Chải, xã Hồ Thầu, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu muôx qiv hơưv lax khiêv, trôngz jôngr chiv xênhz jông jav. No zos qơư jông chiê tsôngv kruô tuôx ndis seiz uô si, tuôx nriêr pâuz tsôngv box Cho li têx vênhx huôv chax chês jông. Nhiv no jos muôx 15 ziv chuôz zis uô homestay thiêz tos txix 300 txos 400 kruô ndis shuôk uô si nox so ntơưv no.

          Zơưv Lù A Nghi, Tsar jos Sì Thâu Chải puz pâuz, khov muôx trôngz jôngr chiv xênhz jông jav, pox nhuôk yax six cơưv shâuv, muôz siêz tsơưr lươngv têx jix vuv phưx vưv kruô nox hâuk, nzuôr chêr txix đêx yuôx...5 shông tror lok no, chungz fênhx iz shông jos tos muôx nhos 10 cxênhz jiês kruô. Kruô nhoz so ziv hnuz ziv chôngz, tưz gôngr phênhv muôz siêz phênhv sâu trâu tsôngv box hâur jos, đros phênhv sâu txix 2-3 châuv tsov đeiv ndê txos 100 tsov đeiv iz shông: “Cheix kruô ju lix muk ndis shuôk uô si chôngz khênhr zos kaz shông thiêz nox tsiêz tas, viv li pêz yax six krêz uô vêv xênhz jêx jos, chos pax chos ntông jông jav. Đros têx chuôz zis uô qơư nhoz so, pêz cux heik lơưr kho đuô tsêr nhoz, cơ sở cxuô zav chiê tos kruô txix jix vuv nox hâuk, nzuôr chêr đêx yuôx...”

Hâur tas nro 20 mênhx cxưx sik đros nhoz uô nênhx sâuv thax tsav, mênhx cxưx Thái thiêz Môngz tsav phênhv ntâu, hâur co muôx 5 mênhx cxưx lok six tsơưs nênhs zos Lự, Cống, La Hủ thiêz Si La. Đros qiv hơưv lax khiêv yênhx shông, Lai Châu zos qơư jông chiê huôv tsar ju lix côngv thôngx reik đros nhoz so uô si. Txos nhiv no tiv phaz muôx 13 jêx jos tâu côngz jênhv zos qơư ju lix côngv thôngx cấp tỉnh. Têx vênhx huôv jông tâu têx cấp, têx nganhx, tsôngv box tsov cưv tuôr tsês thiêz chox lok têx tsiv grê lox hâur luz nênhx côngv thôngx.

          Zơưv Trần Mạnh Hùng, Giám đốc Sở vênhx huôv, thiv thao thiêz ju lix Lai Châu puz pâuz: “Hâur ntu zuôr txos tỉnh zuôr tsov cưv uô jông côngz xưv yax mông, vênhv tôngv tsôngv box cxaz chuôz đros chính quyênx chiê cxiv tsa, phuôx huiz têx tsiv grê ju lix côngv thôngx nhoz tiv phaz. Txix co tỉnh zuôr chuôz tsar, huoz tôngv têx pênhr jos chiê yưv pênhr cxiv uô cơ sở cxuô zav. Tiv zix zos tỉnh zuôr paz tsôngv box thox cxov, kriê cxaz trâu têx lênhx nênhs uô ju lix ntơưv têx qơư ju lix côngv thôngx”.

          Tsi taz muôx trôngz jôngr chiv xênhz jông, Lai Châu tsênhv zos qơư muôx 19 mênhx cxưx tsơưs nênhs sik đros nhoz uô nênhx đros têx cêr vênhx huôv jông. Jêx jos tsênhv paz têx mênhx cxưx muôx hâux lưv uô jông, zos đas jos chiê tuôr tsês thiêz phuôx huiz têx tsiv grê mênhx cxưx jông. Têx co tưz thiêz tsênhv paz jos ju lix côngv thôngx yênhx iz tsưr ziv huôv tsar uô nox yiêz thiêz truôx tul, paz tsôngv box hlôngr yiêz luz nênhx./.

 Khắc Kiên-Txâur Vax cxeik nhênhv

          Fuôv txiêx zos pêz hêir nênhs poz ziz faz Bắc vênhx huôv jông

Fuôv txiêx zos hêir nênhs poz ziz iz vênhx huôv jông, tâu muôz têx pax chos tâu chox lok uô thiêz thâuv uô tâu co tsuv muôz trâus gax cov đuz. Chiê uô cov tâu iz txox buôv txiêx txêix pax jông jav, tsuv uô tas ntâu six hơưv hnuz nhôngs, zos cê uô cê khưr uô liêx têz, tsuv uô oz pêz luz hli thiêx uô tâu iz txox fuôv txiêx chox lok ntông. Pos Lò Thị Bánh nhoz huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La hêik pâuz tiêk: “Pêz tsôngv pox niêv, vir ndâuk poz ziz, thâuv tưs cux ntông txox buôv txiêx đros đrêiv hâur luz nênhx; taz sik thâuv muk khưr uô kôngz, yar ntux cuz thiêx tsik ntông fuôv txiêx, thâuv co hlôngr ntông câuk mov”.

Pos Lò Thị Hồng Nhung nhoz jos Pát, xã Chiềng Ngần, đrôngl Sơn La cux hêik pâuz tiêk, luôs hâux lưv xơưk buôv txiêx, zos xơưk cxuô zav pax trâu ntơưv oz tos tư fuôv thiêz cxuô zav pax co huv đros tsôngv pox niêv hêir nênhs poz ziz luz nênhx nhoz nhoz muk lok hâur niêx hnuz: “Thâuv cur xơưk fuôv txiêx, cur xơưk cov jông huv đros siêz nhiêv thiêz muôx chôngz lênhx ntâu cux xơưk cxuô zav pax jông jav txơưr tsik siz thôngx”.

Hêir nênhs poz ziz têx nxêik txix thâuv tsênhv zâu tưz tâu cxuô lênhx niêv pos thiêz lênhx niêv kriê xơưk cxuô zav pax jông jav trơưk siêz nhiêv thiêz jông huv đros hêir nênhs poz ziz luz nênhx đhâu ntâu tiêv tsik chiê pôngz plox. Lar hêik, thâuv hêir nênhs poz ziz têx nxêik hloz lox 15-16 shông, tsuv pâuz xơưk fuôv txiêx, xơưk tsôngk tiêz, tsôngk yo, thâuv muk uô nhaz chiê muôz puz trâu têx nênhs cxênhz jê. Pos Lò Thị Hoan, nhoz xã Chiềng Cọ, đrôngl Sơn La hêik pâuz: “Hâur ntu đrav ntêx, zos tsôngv pox niêv, vir ndâuk poz ziz tsik pâuz xơưk fuôv txiêx, cux tsik muôx têx tuz hluôk zuôr muk uô nhaz, tsuv pâuz xơưk fuôv txiêx, thâuv muk zuôr txir ntơư, chiê gra têx fuôv txiêx co chox muk puz trâu têx nênhs cxênhz jê. Chênhr zos li hêik ntơư, thâuv cur tsênhv cơưv ntơưr lớp 3, 4 tưz pâuz cơưv shâuv xơưk fuôv txiêx, xơưk hâur ndông, xơưk pav puô, pak vor….”

Đhâu ntâu tiêv hâur luz nênhx, hêir nênhs poz ziz txox fuôv txiêx cux tsênhv tuôr tâu tsês muôx đros đrêiv hâur luz nênhx tsik chiê pôngz plox. Chênhr zos li hêik ntơư, hâur ntâu shông đhâu lok no, ndax trâu huz kriz ntênhk hội chêix pax lâus tơưv yiêz, hâu nov đrôngs Sơn La, tưz tsưr tsix cxơưz cxiz tsôngv pox niêv, vir ndâuk hêir nênhs poz ziz tưr xơưk fuôv txiêx chiê huôv tsar truôx cxuô hêir nênhs tsơưs thax tsav faz Bắc têx vênhx huôv jông cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx tsik chiê pôngz plox./.         

Tsu cxêik nhênhvc-Thu Thùy-Tây Bắc

Nghị định 77/2024/NĐ-CP tsar ndê têx nhiêx paz trâu nênhs muôx côngz têz qơưk

Chính phủ tưz tso tơưv Nghị định sôr 77/2024/NĐ-CP hnuz xiêz 01/7/2024 cxiv kho đuô, cxaz nzir Chính phủ Nghị định sôr 75/2021/NĐ-CP hnuz 24/7/2021 iz cxiê grê cui tinhv têx nhiêx paz trâu nênhs muôx côngz têz qơưk tưz tâu kho đuô, cxaz nzir iz cxiê grê lơưr Chính phủ Nghị định sôr 5/2023/NĐ-CP hnuz 21/7/2023.

Nghị định sôr 77/2024/Nđ-CP cui tinhv, txix hnuz xiêz 01/7/2024,  têx nhiêx paz trâu nênhs muôx côngz têz qơưk tsar ndê txix 2 tsov 055 cxênhz đeiv muôx 2 tsov 789 cxênhz đeiv, tsênhz đuô zos tsar ndê zuôr xar 36%.

Nghị định sôr 77/2024/NĐ-CP cux cui tinhv, xav txix hnuz xiêz 01/1/2025, têx chei paz kho moz gênhk, tsưx phưv, tsoz phưz đas jos trâu nênhs muôx côngz têz qơưk zuôr zos 1,8 jiês iz lênhs iz jâus.

Têx nhiêx muôz paz chơưv kho đas jos zos: Nhiêx nox hâur ntu kho moz gênhk; nhiêx zuôr yuôx; zuôr hax huv puz trâu chor nênhs muôx côngz têz qơưs; nhiêx muk lol ndis shuôs têz qơưk thiêz têx nhiêx txiêx txơưr đuô hâur ntu nhoz kho moz gênhk, tsoz phưz đas jos (ntâu yax zos 10%).

Li ntơư, txix hnuz xiêz 01/1/2025, phênhv nhiêx muôz kho moz, tsoz phưz đas jos ntơưv tsêr trâu nênhs muôx côngz têz qơưk bâuv 0,9 jiês iz lênhx nênhs iz jâuk thiêz tâu buôk ti muôz trâu lênhx nênhs tâu sơưv zos 2 tsov 500 cxênhz ntâu đeiv.

Phênhv muôz tsoz phưz đas jos chêx tsôngk trâu nênhs muôx côngz têz qơưk zos 5 tsov 020 cxênhz ntâu đeiv./.

Báo Điện tử CP-Riê Lâux cxeik, nhênhv