Grêix nhux uô shơư njêr, kix, kriêr, cuô txoz-zos hêir nênhs Poz Ziz faz Bắc iz zav nox kaz

Têx zav chiê uô zos: Grêix nhux, njêr, kriêr, kix, cuô txoz. Lar heik, cuô txoz tsuv muôz chi, chiê thâuv đo shơư trâu chor grêix, grêix thiêx tsư ha thiêz kaz đuô. Grêix nhux mak tsôngv box khênhr xeir chor grêix ndêx puôz, lar heik zos grêix đrâuz kâuv thâuv uô tâu grêix li jôngx, jông nox đuô. Chor grêix thâuv zuôr tâu lok zuôr muôz cxôngr uô têx đưz đeiv mê njik nhiêk, jông nox, đhâu co muôz tsâu đêx txix 10-20 phênhz, li bo tso trâu hâur tơưz cov si đêx. Txuôk nzir ntơư, sơưr đơưk muôz kriêr nzuôr cov hur, cxôngr uô têx đeiv nhiêk, kix têr tơưr thiêz tuôr lưx. Chor grêix nhux uô ntêx thâuv zuôr muôz đo shơư trâu kriêr, kix, njêr mak muôz chor grêix tso đêx hur si, đhâu đo siz shơưk tas trâu têx txux lov li heik sâuv, mav muôz tso hâur têik lol sik huz. Thâuv tso hâur têik, tsuv muôz têk niêk cov chor grêix chênhr, đhâu tso tas hâur têik, muôz 2 cxênhx ntâuz, iz cxênhx tax lok vor, khi par cov khor trâu, tsi chiê trâul chuô. Pos Lò Thị Chính, lênhx khênhr uô zav grêix co nox, nhoz jok Lầu, phường Chiềng Lề, TP Sơn La, tỉnh Sơn La shir phaz heik pâuz:“Chiê uô tâu zav grêix nhux heik sâuv nox kaz, đhâu thâuv muôz đo shơư trâu têx txux lov li: Kriêr, kix, njêr, cuô txoz tas, muôx têx muôz mê njik chơưr nquôr trâu thiêz đo cov cxuô, tsês chiê cov chor grêix thơưv njêr, kriêr, kix, cuô txoz thiêz chơưr, grêix li liêz yiêz, jông nox thiêx kaz đuô”.

Đhâu nhos 2 ciêz, thâuv chor grêix co tưz thơưv tas njêr, cuô txoz, kix thiêz kriêr mak txơưv jông muôz lok nox. Chor grêix co muôx têx muôz ciz lok sik cxiêz, cux seiz nhiêv nox li chas. Thâuv uô tâu siêr, nox lok six kaz, cê njiv, tsư kix, tsư kriêr, cuô txoz…. Pos Lò Thị Chính heik pâuz nzir:“Shông tưs txos tsiêz, cur cux uô zav nox heik sâuv chiê tâu nox thâuv muôx kruô tuôx shuôs zuk. Zav nox co zôngx ziv nox, taz sik tsês tsi tâu ntêr, tsuôk uô chiê nox hâur têx hnuz tsiêz xưz, zos tsês ntêr mak zuôr nox tsi kaz”.

Thâuv ntêx zuôr txos tsiêz, tsôngv box Poz Ziz nhoz cxuô jêx jok khênhr tuô nhux, tuô tưv chiê uô grêix caz puôz, uô zav nox li heik sâuv hâur têx hnuz so tsiêz thiêz seiz co zos zav nox kaz. Nhiv no grêix muôx muôs ntâu hâur ciêz đrôngs, iz chas têx hnuz tsiêz, thâuv chuôz zis muôx hâux lưv, muôx têx pluôk nox lox, tsôngv box Poz Ziz cux uô zav nox heik sâuv trâu tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk đros nox kaz, hâus luôs. Zav grêix co muôx têx nox đros mor blâuv thiêz têx zav txir, blôngx ntông pluôk li: Txir nduôr piêk, blôngx nduôr piêk….. Niêv lâul Nguyễn Thị Hiệp, kuz qơư nhoz Hà Tĩnh, nhiv no tuôx uô nênhx nhoz ntơưv Sơn La tâu ntâu shông heik li no:“Tsôngv Poz Ziz Sơn La pâuz uô ntâu zav nox kaz cơưk. Lar heik zos zav grêix nhux heik sâuv, thâuv nox mak grêix kaz jông nox, tsư ha. Cur tâu muk lok six ntâu qơư, tâu nox zav nox heik co, cur lok six nhiêv nox cơưk”.

Txos cheix ntux yiêz, hâur tsôngv box Poz Ziz Tây Bắc li pluôk nox, zos muôx nzir zav nox heik sâuv mak ziv uô trâu shông yiêz muôx cxix cxuô zav đuô./.

                                                         (Lường Huyền-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Pêz hêir nênhs Hmôngz nhoz Lai Châu tsênhv tuôr truôx luôs hâux lưv muôz chiêz mur sâu cok ntâuz cxôngx nzor

        Pêz hêir nênhs Hmôngz nhoz thax tsav faz Bắc Lai Châu tsênhv tuôr tâu truôx ntâu luôs hâux lưv ntok ntâuz cxôngx nzor. Ntơư zos tsuv hêik txos pêz Hmôngz têx tsưr ziv muôz chiêz mur sâu cok txêix pax jông jav trâu sâuv têx ntâuz tưz ntok tâu, tsênhv tâu tsôngv px Hmôngz hâur thax tsav co tuôr tâu truôx, muôx đros đrêiv hâur luz nênhx đhâu ntâu tiêv txos trâu nhiv no tsik chiê pôngz plox. Tus muôv Zax xênhv Hav, nhoz jos  Pá Khoang, xã Pha Mu, huyện Than Uyên shir phaz lul hêik pâuz tiêk: Phênhv ntâu tsôngv pox niêv Hmôngz hâur jos, txix thâuv hloz lox tiêr nênhx, tsuv pâuz sơưk nthuôs ntok ntâuz, xơưk tiêz, xơưk tsôngk yo cxuô zav. Luôs hâux lưv sơưk nthuôs ntok ntâuz co, tưz tâu chor niêv pos, chor niêv lâuk kriê trâu têx nxêik zâu cơưv shâuv, tuôr tsês chiê cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx niêx hnuz tsik chiê pôngz plox: Txix thâuv xênhz zus hloz lox, cur tưz pov chor niêv pos muôz chiêz mur kriê sâu cok trâu sâuv têx ntâuz tưz ntok tâu txêix pax jông jav thiêz thâuv hloz tiêr nênhx cur cux cơưv shâuv ntơưv chor niêv lâuk, têx nênhs cxênhz jê hâur jos. Txix ntơư txos trâu nhiv no, cur tưz huôv tsar truôx luôs hâux lưv muôz chiêz mur sâu cok trâu têx ntâuz thâuv tưz ntok tâu chox lok xơưk uô tsôngk tiêz hnar.

          Chiê ntok thiêz uô cov tâu iz đêiv tiêz ntâuz max chox lok hnar, tsuv uô tas ntâu six hơưv, hnuz nhôngs. Lar hêik zos thâuv muôz chiêz mur sâu cok, uô cov txêix pax jông jav, tsuv uô cov huv đros. Tix lâus Tuôv x Zax, nhoz jos Huổi Bắc, xã Pha Mu, huyện Than Uyên hêik pâuz:  Luôs hâux lưv muôz chiêz mur sâu cok trâu sâuv têx ntâuz tưz ntok tâu, zos iz luôs hâux lưv uô cxôngx nzor lok. Pêz chor hluôk nhiv no tsuv huôv tsar cov tâu truôx cov muôx đros đrêiv pêz Hmôngz luz nênhx tsik chiê pôngz plox.

        Zos uô cov tâu tiêr iz đêiv ntâuz txâuk xơưk iz chêr tsôngk tiêz, tsôngk yo, tsuv uô tas oz pêz luz hli, têx jiês tsuv uô iz shông thiêx uô tâu tiêr. Đhâu sâu cok cxuô zav pax trâu ntơưv đêiv ntâuz max ntok tâu co, tas ntơư, tsuv chox muk hâu thiêz tsâuk gax thiêz chox muk jiêz yar ntux thiêx uô tiêr. Tsênhz tiês, zos tus pox niêv tưs kruôs thiêx ntok thiêz sâu cok tâu iz đêiv ntâuz max txêix pax jông jav chox lok xơưk tsôngk tiêz, tsôngk yo hnar. Zơưv Hoàng Phi Hùng, Chủ tịch UBND xã Pha Mu, huyện Than Uyên (Lai Châu) hêik pâuz:

Nhiv no, hâur thax tsav xã Pha Mu muôx xar 50 lênhx pox niêv, vir ndâuk Hmôngz muôx txix 15 txos 45 shông tsênhv taz tov huôv tsar uô thiêz khơưk tsês zuk hêir nênhs Hmôngz luôs hâux lưv chox max chox lok sơưk ntuôs ntok ntâuz thiêz muôz chiêz mur sâu, cok têx pax txêix jông jav trâu sâuv đêiv ntâuz max co. Luôs hâux lưv muôz chiêz mur sâu cok txêix pax jông jav trâu têx ntâuz max, cux tsênhv tâu chor niêv pos kriê trâu têx nxêik hluôk cơưv shâuv tsik chiê zuk hêir nênhs têx luôs hâux lưv ntok ntâuz trâus pôngz plox  

Hâur ntu têz qơưs hlôngr yiêz nhiv no, cux muôx ntâu zav ntâuz txêix pax jông jav; taz sik peez tsôngv pox niêv, vir ndâuk Hmôngz luôs hâux lưv muôz chiêz mur chox lok sâu cok trâu têx ntâuz max chiê xơưk tsôngk tiêz, tsôngk yo hnar hâur luz nênhx, tsuv tuôr tsês cov tâu truôx muôx đros đrêiv hâur luz nênhx tsik chiê pôngz plox./.

                                                     Tsu cxêik nhênhv-Khắc Kiên