Tiô Nge# nhân Kơ Să Ha Je, ối a thôn Bon Rơm, cheăm N’Thol Hạ, tơring Đức Trọng, kong pơlê Lâm Đồng, tung tơdroăng rêh ối dêi mơngế K’Ho ôh tá chiâng lôi chêng koăng, xua ai idrâp chêng koăng mê pơlê môi tiah ôh tá ai mơhúa. Sap ing ton nah mơngế K’ho hiăng tôu dêi chêng koăng rêm roh ai tơdroăng sôk ro, tơdroăng khéa. Ai tôu chêng koăng drêng pơto djâ báu troh a hngêi, drêng pơlâng mơngế lêk lôi.

Khu chêng (cing bor) dêi mơngế K’ho hmâ ai 6 to: Cing me (chêng kơdrâi) râng tơdrá, cing rdơn (chêng kăn) veăng tôu tơdrá ăm chêng kơdrâi, cing ndơn hơ’lêh tơdrá, cing thơ, cing thi tiâ drêng chêng kơdrâi khea\n. Drêng tôu chêng, mơngế K’ho ối tâ tá rơvó, tiô chêng sap ing chêng nôu troh chêng cing thi, ko\ng  peăng hơ’ếo râng a ki kơhlong tung tá, ko\ng peăng pá hơ’vá tôu a ki po po\m chêng. Khu tôu chêng koăng prôk ngi ngiâ klêi mê ton tơro\ng, chêng chuôt idrâp kơnôm ing rơmuo#n dêi ko\ng kơdât a chêng.

Nge# nhân Kơ Să Ha Je tối ăm ‘nâi, to\n chêng koăng thế xúa tu\m khu chêng. Tâng ôh tá tu\m mơhé môi to chêng kô ôh tá chiâng tôu:

‘’Khu chêng (cing bor) ai 6 to. Chêng ki kal má môi cho chêng kơdrâi, chêng kố kơnâ kô chiâng hơ’lêh [a\ chât to kơpôu kân. Laga 6 toăng chêng ôh tá chiâng klâ dêi pó, mê thế tôu tơdrêng nếo chiâng môi [ai chêng koăng. {a\ drêng to\n mê vâi ai tôu hơkal, xua tiah mê kô ro tâ’’.

{a\ mơngế K’ho, kơpôu, vó, chêng koăng cho pái kế tơmeăm khoăng ki kơnâ má môi, mơnhên tơdroăng ki kro mơdro\ng, kế ki kơnâ dêi rơpo\ng, hdroâng hdrê. Tung mê chêng cho kế tơmeăm khoăng ki kơnâ má môi. Nah, bu mâu rơpo\ng ki kro mơdro\ng nếo ai ivá kâi rôe chêng koăng. Chêng châ ngăn môi tiah mơhúa dêi pơlê K’ho, ai pơxúa kal khât tung tơdroăng rêh ối [a\ pêi cheăng. Tiô nghe# nhân Kơ Să Ha Je, chêng hmâ [a\ kuăn mơngế sap ing kot mâ troh hlâ, tung mâu hâi tơbâ hiăng xông kân, hâi pơkoăng, hâi leh ôu khế, sôk ro nho\ng o troh xah hêi [a\ hía hé..

‘’Drêng troh hâi pôe xo kế tơmeăm khoăng, pơto báu djâ a hngêi lơ ôu kâ báu nếo, droh rơtăm tung pơlê sôk ro mê vâi mơ’no dêi chêng koăng tôu. Pơlê hơdruê xuâng tiô tơdrá dêi chêng koăng mơhno tơdroăng sôk ro drêng báu a chiâk deăng hiăng pơto djâ troh a hngêi. Rơxông jâ pôa pin nah, chêng, hơkal, rơkèl, kơm buăt…châ xúa hên. Rêm roh ai leh tơbâ, lơ ai nho\ng o troh mê vâi hmâ xúa chêng koăng to\n vâ tơdah’’.

{a\ pói vâ chêng đi đo troh tá ah [a\ pơlê, pôa Kơ Să Ha Je [a\ hên nghe# nhân a pơlê thăm hnê ăm rơxông ối nếo túa to\n chêng to\n chêng tơgôu koăng. Pôa xuân mơhnhôk vâi krâ mơ-eăm rak dêi khu chêng, xua tơdroăng cheăng kâ mê hên rơpo\ng hiăng tê dêi chêng, bu rak mâu chêng kơdrâi. Nôkố vâi krâ a thôn Bon Rơm, cheăm N’Thol Hạ, ối rak troh 30 toăng chêng kơdrâi; laga ki khéa cho kơxo# chêng ối môi khu bu ối iâ tê.

Chêng dêi mơngế K’ho cho môi khôi túa le\m chêng koăng Tây Nguyên hiăng châ UNESSCO mơnhên cho khôi túa le\m kế tơmeăm [a\ châ hnê [a\ rơkong dêi kuăn mơngế. Pói mâu pơlê tối dêi rơpó ‘nâi rak vế tu\m khu chêng, rak vế ki kơnâ khôi túa dêi hdroâng kuăn ngo. Xua chêng cho mơhúa dêi pơlê!

Lơ Mu K’Yến chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng