Drêng troh Têt Lo hơnăm nếo, hngêi jâ H’Rung, ối a pơlê Njriêng, cheăm Dak Nia, pơlê kong krâm Gia Nghĩa hlo kơdrâm kơdre\ng to mơngế mot lo tí tăng rôe drôu xiâm vâ tơdah rơnó Hơngui. Ngế ki rôe vâ iâ hlái ai môi xiâm drôu, ngế ki rôe hên châ péa pái xiâm. Jâ H’Rung hơ’muăn tối, drôu xiâm ki kố pơrá pro ing tơmeăm ki pêi mơjiâng [ă mâu hlá nhâ kong. Sap ing to lâi khế hdrối, jâ athế mot tung kong vâ tăng xo rêi doong (cho nhâ kơxái, rêi ga ai mơngiơk tr^ng môi tiah klo#ng), djâ a hngêi têng khăng vâ pro pló. Phái ki pêi ing báu chiâk dêi kuăn pơlê vâi pế i chên, klêi mê, ok a kơtum ăm ga tơprê tơkôm i chía hngiú iâ vâ tơvât pló. Pló vâi mơdiê i hrê, hơ’lâk [ă hmê tơxông, tơkôm môi măng, tah hlá priât ki dâp kơtum tâ xú ngeăm le\m, drêng mê, nếo tâ pông tung vó, xo hlá priât khi khăng kơjâ tung vó i xi, klêi mê, pin ‘măn vó tung tiu ki hơngiâp le\m.

Dâng 1 khế kơ’nâi mê, drôu xiâm hiăng chiâng vâ ôu, la tâng ‘măn thăm rế ton drôu xiâm thăm rế xú pơ-ou [ă xăng ngeăm. Jâ H’Rung tối ăm ‘nâi, mâu hơnăm achê pơla kố, rêm roh troh a hâi Têt lơ leh mơd^ng, jâ hmâ pế châ hr^ng xiâm drôu la xuân ôh tá bê vâ tê:

‘’Pế drôu xiâm ga ai pro hên tơdroăng [ă ‘măn lôi drôu i ton, ki vâ iâ hlái ai 1 khế klêi mê nếo chiâng vâ ôu. Á khoh châ tê dêi mâu xiâm drôu kố, kơnôm ai mâu pú hmâ tí tăng tối ăm vâi, vâi krâ tung pơlê xuân hmâ tăng rôe tung mâu roh diâp, pơkoăng o\ng mế, klêi mê troh a mâu hâi leh mơd^ng mơhno túa le\m tro dêi pơlê kong krâm vâi pơchân tối ăm á hdrối mê á nếo ‘nâi vâ pế to lâi xiâm vâ á re\ng teăm pế, á hmâ pế drôu [ă vó ki krâ kơvâ [ă vó ki ku\n vâ tơtro [ă tơdroăng kal vâ rôe [ă tơ’lêi vâ ăm vâi ki ê’’.

Jâ H’Mai, ối pơlê Srếu, cheăm Dak Nia, pơlê kong krâm Gia Nghĩa tối ăm ‘nâi, to lâi hơnăm achê kố, kal athế ‘mâi mơnhông tơdroăng pế drôu xiâm, ti xê to vâ ăm kuăn pơlê tung pơlê cheăm mê ối tê ăm kuăn pơlê ing Sài Gòn, Lâm Đồng, Cần Thơ, thăm nếo ai tá mâu kong pơlê ing peăng kơnho\ng xuân troh a kố tăng rôe drôu. Rêm roh Têt, rơpo\ng jâ pế ai dâng 500 xiâm tơkôm drôu i ton ‘nôi nếo mơ’no tê, têa ga xeăng ngeăm le\m ‘mr^t. Yă tê mâu xiâm drôu kố ngăn tiô kơ vó kân lơ vó ku\n, rêm to vó ki ku\n, dâng 10 lit tê dâng 250 rơpâu liăn, vó ki kân ai dâng 50 lit ai drêng ‘nâ tê troh 2 rơtuh liăn. Krê to mâu vó ki lôi ton châ 1 hơnăm, têa drôu ga tr^ng môi tiah têa kơdruâ, rêm xiâm ki mê têa răng ga ai 10 lit tê xuân châ dâng rơtuh liăn:

‘’Sap ing hâi po leh mơd^ng mơhno túa le\m tro dêi pơlê kong krâm, tăng mơngế pế drôu xiâm ôh tá ai, xua mê ga pá ‘nâng, xua ai hên ngế kal vâ ai drôu xiâm rơkâu xối Xeăng kong, Xeăng ngo kal athế đi đo ai drôu xiâm ‘nôi mê nếo chiâng rơkâu xối. Kuăn pơlê pin akố hdrối nah muih treăm chêk, ai hên báu phái mê nếo tơ’lêi tung tơdroăng pế drôu xiâm, nôkố pêt kơphế, tiu hên, ôh tá ai báu phái pêt, mê preăng mơngế pế drôu xiâm, ing mê, á mơ-eăm pế xêh drôu xiâm, xua ing tơdroăng vâ pơtối rak vế khôi túa dêi hdroâng kuăn ngo tơná pin, mê á khoh pế drôu xiâm’’.

Jâ Quản Thị Ngọc, Kăn pho\ hnê ngăn cheăm Dak Nia tối ăm ‘nâi, tung cheăm ki hên to hdroâng mơngế M’nông [ă Mạ, xuân môi tiah dế pó, vâi hmâ pế drôu xiâm. Dế nôkố, drôu xiâm akố hiăng châ chiâng inâi tơdjuôm ki vâi hmâ ô eăng, pế tiô túa vâi krâ hmâ hnê djâ sap ing nah, xua mê, mâu nho\ng o, tơmối hơngế, achê xuân pơrá tăng lăm rôe. A roh leh Têt, tơdroăng ki pế [ă tăng rôe drôu xiâm thăm rế hên, hên rơpo\ng hngêi, kuăn pơlê, mâu ngế pêi cheăng tung {ơrô hiăng tăng rôe vâ pro tơmeăm pleăng lơ vâ ôu.

‘’Tơdroăng pế drôu xiâm ki xiâm ga xuân pro kro ăm dêi rơpo\ng hngêi, mơngế krê ki hmâ pế tiô túa roh vâi krâ ton nah, vâi xuân hiăng rak vế dêi hnoăng cheăng roh vâi krâ nah. Dế nôkố, xuân ai mâu rơpo\ng ki ê vâi pế iâ êt, la tá hâi teăm ai troăng prôk ki lâi ki kân vâ po rơdâ tung lâp pơlê cheăm. Cheăm kô po troăng ăm mâu rơpo\ng ki kố pơtối hnê ăm dêi kuăn ‘ne\ng, cháu chái vâ vâi pơtối rak vế khôi túa pế drôu xiâm dêi kuăn ngo’’.

Sap ing ton nah, drôu xiâm cho khôi túa ki le\m tro ôh tá păng lôi dêi mâu hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên. Mâu hơnăm achê pơla kố, pló kong, têa drôu xiâm dêi vâi krâ-nho\ng o a Dak Nông hiăng pro pôu hiâm mơno dêi tơmối achê hơngế. A mâu roh leh, Têt, leh mơd^ng ki xú ho\m dêi drôu xiâm Dak Nông thăm rế mơnhông mơdêk hên tâ, veăng kum pro le\m ro ăm rơnó Hơngui tơdroăng ki hơniâp ro, sôk suâ.

 Hoàng Qui chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng