Tơdroăng mơhum kuăn ngá a hngêi ai hên ki rơ-iô, ngế nôu thế tơkâ luâ tơdroăng pá ó môi ngế, ôh tá châ kum ki klâi ‘na pơkeăng pơlât, tơ’lêi trâm tơdroăng ki rơ-iô chiâng ai tơdroăng tai biê̆n hên ‘na tơdroăng mơhum kuăn ngâ. Rơ-iô tiah mê, la xuân ối hên vâi kơdrâi a mâu thôn pơlê kơpong kuăn ngo kong pơlê Gia Lai xuân hmâ mơhum kuăn a hngêi.

Hlo ti mê, rêm râ Khu ngăn vâi kơdrâi a 15 tơring, pơlê kong krâm dêi kong pơlê Gia Lai châ xúa Tơdroăng tơkêa bro 8 hiăng tơrŭm ƀă kơvâ ngăn pơkeăng tơkŭm po vâ chê 100 rôh hnê tối, hnê hriâm mơdêk hlê plĕng ƀă mơhnhôk vâi kơdrâi mơhum kuăn a hngêi pơkeăng, tơ’mot vâ chê 7.000 ngế nâ o ki dế tro hơnăm mơjiâng kuăn veăng pêi pro. Pakĭng mê hiăng ‘no kơjo kum ăm 361 ngế tung khu vâi kơdrâi ƀă kơxô̆ liăn lối 364 rơtuh liăn.

Châ hnê tối nhên dêi ngế nâ ngăn vâi nâ o mơhum kuăn ngá a pơlê, nâ Anhen, ối a pơlê Ar Quat, cheăng Đê Ar, tơring ‘Mang Yang, kong pơlê Gia Lai ăm ‘nâi, nâ ôh tá vâ mơhum kuăn môi ngế a hngêi:  “Á mơ-êa kuăn ngá hiăng 8 khế. Tâng nâ H’Nhach hnê tối, athế ăm á lăm hngêi pơkeăng khăm, pâk pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng, xo pơkeăng sắt vâ ôu. Drêng lâi vâ mơhum kuăn ah á lăm mơhum dêi a hngêi pơkeăng’’. 

Ing mâu tơdroăng veăng kơjo kum dêi Tơdroăng tơkêa bro 8 xuân môi tiah ing tơdroăng hnê tối dêi hlá tơbeăng. Mâu tơdroăng hnê tối mê hiăng pro kuăn pơlê hlê plĕng, hlê tơdroăng rak ngăn ivá a mâu vâi nâ o kuăn ngo, veăng mơhnhôk vâi nâ lo lăm pôu hngêi pơkeăng vâ mơhum kuăn ƀă hnê thế pêi pro tro luât pơkâ ‘na pơ’leăng mâ mơngế.

A cheăm kơpong kơtiê xơpá Đê Ar dêi tơring ‘Mang Yang, ki hên vâi kơdrâi mơngế Bơhnéa rah mơhum kuăn a hngêi, tơdroăng mê trâm hên  xơpá hlối rơ-iô.  Hên ngế ôh tá hlê ‘na rak ngăn kuăn ngá tung pơla dé mơ-êa. Tơdroăng mơhnhôk kuăn pơlê tah lôi túa tơla mơhum kuăn a hngêi la ôh tá tơ’lêi. Mâu vâi nâ ki ngăn ‘na mơhum kuăn tung pơlê môi tiah nâ H’Nhech cho kơpeăng kŏng ki tơdjêp dêi Hngêi pơkeăng cheăm a kơpong kơtiê xơpá ó Đê Ar.  

“Akố á hmâ ngăn vâi nâ o mơhum tung pơlê ‘nâ a pơlê ki ê, cheăm ki ê xuân troh krếo a lăm ngăn. Drêng vâi kal pin, mơhé kơhâi lơ kơmăng a xuân prôk xua ai mâu vâi nâ o ki ‘nâ ôh tá vâ prôk mơhum a hngêi pơkeăng mê a thế lăm troh a hngêi vâi. Tâng hlo mơhum pá á kô hnê tối thế vâi lăm mơhum a hngêi pơkeăng kân’’.

Tiô riân dêi Hngêi pơkeăng tơring ‘Mang Yang, hơnăm 2023, tơring kố ai 5 ngế kuăn ngá hlâ drêng klêh klêa, 1 ngế nôu hlâ drêng mơhum. Mâu ngế ki hlâ drêng klêh klêa xua ngế nôu ôh tá vâ lăm khăm kuăn ngá a hngêi pơkeăng tung pơla mơ-êa . Nâ Lê Hồng Sâm, Kăn ƀô̆ Hngêi pơkeăng cheăm Đê Ar, tơring Mang Yang, kong pơlê Gia Lai ăm ‘nâi, hngêi pơkeăng cheăm hiăng tơkŭm po hên rôh hnê tối ăm vâi nâ o ƀă rơpŏng hngêi pôi tá mơhum kuăn a hngêi pá, hlối rơ-iô:  

“Đê Ar cho cheăm kơpong III kơpong kơtiê xơpá ó. Ƀă ai kơjo kum dêi tơdroăng tơkêa bro, tung hơnăm hdrối mê hía nah ngin hiăng lăm hnê tối ăm vâi kơdrâi ki dế tro hơnăm mơjiâng kuăn, tơkŭm po lâm khăm ngăn vâi kơdrâi ƀă vâi nâ o, klêi mê tơdroăng kố veăng kơjo kum ăm vâi nâ o lăm mơhum kuăn a mâu hngêi pơkeăng. Ing mê mâu tơdroăng tơkêa bro  mê á xuân hiăng hlo vâi nâ o hiăng pơ’lêh tuăn tơmiât. Kơxô̆ vâi nâ mơhum kuăn ngá a mâu hngêi pơkeăng hiăng tâk lối 2 hdroh tâng vâ pơchông ƀă hơnăm nah’’.

Hlo tơdroăng mơhum kuăn a hngêi, kơxô̆ ngế nôu ƀă o ngá hlâ hên, kong pơlê Gia Lai hiăng mơ-eăm tăng troăng tơbleăng hnê hên troăng rơhlâ, tung mê mơdoh hnê ing hên tơdroăng tơkêa pro tŏng kum ki tơviah dêi tơdroăng tơkêa bro 8, tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa mơnhông cheăng kâ rêh ối kơpong kuăn ngo ƀă kong ngo, pro xiâm ki kal chôa pơ’lêh hlê plĕng, mơdêk ivá mo xêi ăm mâu vâi nôu ƀă vâi hdrêng a kơpong hdroâng kuăn ngo

Dak Lak tơpui tơno pêi pro troăng hơlâ tŏng kum vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo rak ngăn ivá         

Măng tĭng hdrối, Khu pơkuâ vâi kơdrâi kong pơlê Dak Lak xuân hiăng tơrŭm ƀă Khu pơkuâ ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât tơkŭm po Hneăng hôp chuyên đê mơnhên tơdroăng pêi pro mâu troăng hơlâ tŏng kum vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo mơhum kuăn tơniăn ƀă rak ngăn ivá vâi hdrêng kơpong kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo, hneăng hơnăm 2021 – 2025, ăm hlo mâu tơdroăng châ tơƀrê ki kal tung tơdroăng cheăng kố. Hên troăng pêi xuân hiăng châ mâu kăn teăng mâ tối troh mơdêk ivá mơhum kuăn ngá ƀă rak ngăn vâi hdrêng hneăng pơtối:

A kong pơlê Dak Lak nôkố ai lối 132.800 vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo sap ing 18 hơnăm tơngi klêng. Pêi pro mâu tơdroăng xiâm châ xing xoăng tung tơdroăng xiâm tơnêi têa ‘’Mơnhông cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo’’, hneăng hơnăm 2021 – 2030, Khu pơkuâ vâi kơdrâi kong pơlê Dak Lak hiăng pêi pro Tơdroăng tơkêa bro “Pêi pro tơdâng tơ’mô pơla kơdrâi kơnốu ƀă tơleăng mâu tơdroăng ki kal ƀă vâi kơdrâi, vâi hdrêng’’ (Tơdroăng tơkêa bro 8), tŏng gum vâi kơdrâi, vâi hdrêng a 519 thôn, pơlê, ối tung 54 cheăm ki pá puât tung kong pơlê, kơjo mơngế hdroâng kuăn ngo ối tung rơpŏng kơtiê, vâ chê kơtiê, vâi kơdrâi, vâi hdrêng cho mơngế ki tro tê rôe, tro pâm xiê̆n tung rơpŏng, tro pro pơlăm pơlối, xĕn ối lăm pêi cheăng ôh tá tơniăn, vâi kơdrâi chó chêng tơvê kŏng.

Tơrŭm ƀă Khu pơkuâ ngăn pơkeăng ƀă Khăm pơlât Dak Lak pêi pro Tơdroăng tơkêa bro Rak ngăn ivá kuăn pơlê, mơdêk châ lĕm, châ xŏn lĕm mơngế hdroâng kuăn ngo, hbrâ mơdât hré krĭn vâi hdrêng (Tơdroăng tơkêa bro 7). Tung mê, tơkŭm pêi pro 4 kơxuô troăng hơlâ tŏng gum: Rak ngăn ahdrối vâ mơhum; Tŏng gum rak ngăn tung mơhum kuăn ngá; Tŏng gum rak ngăn klêi kơ’nâi mơhum ƀă Rak ngăn ivá vâi hdrêng. Sap hơnăm 2021 troh nôkố, lâp kong pơlê hiăng tơkŭm po 20 hôp pơtâng tối, hnê mơhno ‘na tơdroăng ki rơkê pro nôu tơniăn ăm vâ chê 2.000 ngế vâi kơdrâi tung hơnăm mơhum kuăn ngá; pơtâng tối ivá mơhum ăm lối 80% vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo ai kơxô̆ mơhum kuăn a hngêi cho hên; xing xoăng 8.000 kơtâ mơ-éa pơtâng tối ‘na hbrâ, mơdât pâm xiê̆n tung rơpŏng ƀă tơdroăng ki rơkê pro nôu tơniăn troh khu pơkuâ vâi kơdrâi ƀă kuăn pơlê tung kơpong hdroâng kuăn ngo.

A roh hôp tơpui tơno, kăn teăng mâ hiăng tơpui ‘na mâu tơdroăng pá puât, tơvâ tơvân tung tơdroăng po rơdâ pêi pro troăng hơlâ tŏng gum vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo mơhum kuăn tơniăn. Jâ Nguyễn Thị Mỹ Linh, Tíu xiâm mơdât pơreăng kong pơlê Dak Lak tối inhên tơdroăng kố:

“Khu xiâm pơkuâ ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât hiăng pro đơn hnê mơhno pêi pro mâu tơdroăng pêi cheăng, ƀă kơxô̆ liăn kô xua Vi ƀan kong pơlê xing xoăng a mâu Vi ƀan tơring. Ƀă râ tơring, tíu xiâm khăm pơlât ki xiâm tơbleăng tơdroăng mơjiâng pơkâ pêi pơtroh Vi ƀan tơring tơbleăng ăm pêi pro. Laga tung tơdroăng tơrŭm pơla Vi ƀan tơring ƀă Tíu xiâm khăm pơlât ối hên ki tơvâ tơvân, pá puât, tá hâi ai tơdroăng ki tơdâng tơ’mô, krá tơniăn. Chiâng ai mâu tơring tơbleăng pơkâ pêi hrá, pêi pro mâu tơdroăng tá hâi hên, mơ’no liăn hrá tiô tơdroăng mơjiâng pro ‘’.

Ing mâu tơdroăng tơvâ tơvân tối a kơpêng mê, kăn teăng mâ pơkâ mâu troăng vâ mơdêk châ tơƀrê tơrŭm, pêi pro mâu tơdroăng xiâm tơdroăng tơkêa bro; mơjiâng, po rơdâ ƀă mơnhông hnoăng mâu troăng pêi dêi vâi kơdrâi tung rak ngăn ivá kuăn pơlê, mơdêk châ chăn, ‘nhông xŏn lĕm mơngế hdroâng kuăn ngo. Pêi lĕm tro tâ tơdroăng tơrŭm ƀă mâu kơvâ cheăng tung tơdroăng tŏng gum tơdroăng châ achê, xúa tơdroăng khăm pơlât ivá ăm ngế nôu mơhum kuăn ngá, ƀă vâi hdrêng. Jâ H’ Mi Niê, Kăn hnê ngăn Khu pơkuâ vâi kơdrâi cheăm Čư Né, tơring Krông Ƀúk, kong pơlê Dak Lak tối pơkâ:

 ‘’Pâ thế râ kơpêng teăm tơdrêng tŏng gum liăn ăm mâu ngế pêi cheăng tung thôn lăm pơtâng tối ‘na tơdroăng xiâm kố. Péa nếo cho đi đo po mâu lâm hnê pơtâp, hnê mơhno rak ngăn ivá mơhum kuăn ngá ăm vâi kơdrâi ƀă vâi hdrêng tung cheăm, xua tôh kố cho khu ki achê ƀă kuăn pơlê tung pơlê hên tâ xua mê drêng châ hnê mơhno mê kô pơtâng tối ăm kuăn pơlê tơná châ tơƀrê hên tâ mê nếo’’.