Ká têa kroăng kâm hlá priât-kế kâ xú ho\m kơhiâm dêi mơngế Rơđế
Chủ nhật, 00:00, 31/03/2019
VOV4.Sêdang - Mâu kế kâ môi tiah: Kơchâi tro\ng xăng pế klêa ro (djam trong tuk hong vê] (ối tối trong vê]) kơchâi tơpoăng (djam pung, lơ ối tối cho djam tê), kơchâi hrốu kong (djam boa)… [ă hên h^n mâu kơchâi ki ê hiăng chiâng mâu kơchâi kâ tiô khôi hmâ dêi mơngế Rơđế tối krê [ă mâu hdroâng kuăn ngo ki ê a Tây Nguyên tối tơdjuôm. Tung mâu roh kâ hmê dêi a rơpo\ng hngêi, lơ pế ăm nho\ng o, hdroâng hdrê kâ [ă mâu leh mơd^ng dêi pơlê pơla pơrá ai mâu kơchâi kâ ki kơhiâm kố. Tung mâu kơchâi kâ ki hmâ hlo mê, Ká kâm hlá priât (Kan êa h’um) bro ga tơ’lêi tê, tơ’lêi tăng la xuân mơhno tối cho kế kâ ki kơhiâm, xú ho\m phá krê xêh dêi Tây Nguyên. Nhat Lisa, ngế chêh hlá tơbeăng Rơ'jíu Việt Nam ai chêh tối 'na tơdroăng mê.

Nâ H’Noel Bdăp, mơngế Rơđế ối a cheăm Tân Tiến, tơring Krông Pa], kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi, tâng kâm ká tung hlá priât cho tơdroăng ki tơ’lêi bro. Ká drêng klêi tơnăng a têa bu kal tơvât [ă po ki pêi hăng, tơvât [ă mâu kơchâi xú ho\m, kơxuô tung hlá priât, kơđu tung pló kơchâ on. Kế kâ kố ga tơ’lêi bro, xua tơ’lêi tăng tơnăng ká, kêi mâu hlá nhâ xú ho\m drô chiâk deăng, tơ’lêi bro, xuân chiâng vâ kâm tung chiâk deăng, laga xuân ối rak vế ki xú kơhiâm phá dêi xêh dêi kuăn ngo.

‘’Hdrối nah, nôu pâ á lăm a chiâk deăng ôh tá ai liăn vâ rôe têa măm, têa rơmâ môi tiah nôkố. Nah, tơdroăng rêh ối pá puât ó ‘nâng, klêi kơ’nâi chôu phut pơtê pơto klêi pêi klâng chiâk, pâ á hmâ chu a têa ku\n, têa kroăng, lâ mui tung têa, lơ djâ kơreăng gui ká. Klêi kơ’nâi châ ká, tơvât po [ă hăng, hơ’lâk [ă kơchâi kong, klêi mê lăm hnêi hlá priât, pheăng iâ a on. Kơxuô tâi tâng mâu tơmeăm ki mê tung hlá priât kơxuô i le\m, kâm kơđu tung pló on, tiah mê kô ai kế kâ ki kơhiâm [ă xú le\m’’.

 

 

Nâ H’Noel Bdăp dế tơvât mâu nhâ xú ho\m [ă ká têa kroăng

 

Kế tơmeăm ki vâ pro kơchâi kâ kố cho ká hmleăng têa kroăng. Ká hmleăng kố châ ga ku\n, tơdjep, kuăn ki vâ kân hlái xuân bu tơ’mô to tơbéa, hơ’nêh ga kơhiâm [ă xú pơ-ôu. Ká ki châ xo ing têa kroăng drêng djâ vêh a hngêi pro krúa le\m, tơvât [ă po iâ, mâu hlá nhâ kong vâ tah lôi ki xú khêi, lơ mâu kơchâi, plâi, pôm môi tiah plăng, kía, klo#ng [ă hía hế. Hlá priât ôh tá lối krâ lơ ối lối kơbâng, châ pheăng iâ a on. Ká klêi tơvât [ă mâu kơchâi nhâ xú ho\m mê kơxuô tung hlá priât, kơđu tung pló on ki dế tô dâng to lâi chât phut kô ai kế kâ ki xú ho\m tơviah [ă kơhiâm khât.

‘’Mâu kế ki vâ tơvât hdrối vâ kâm ká têa kroăng mê cho plăng, kơchâi ho\m, êi, hăng tung kong, kía, klo#ng châ chiê hdrêng, pêi [ă po, [ôt ngot, ôh tá tơvât xik [ă mâu tơmeăm ki ê. Tơvât tâi tâng mâi kơchâi nhâ ki mê [ă ká, kơxuô tung hlá priât klêi mê kâm, kơđu tung pló on. Drêng ga chên kô tâ xú ho\m le\m [ă kâ ga kơhiâm ki xú tá hlá priât há’’.

 

 

Nâ H’Noel Bdăp tối tơbleăng kơchâi Ká têa kroăng kâm hlá priât dêi mơngế Rơđế

 

Nâ H’Noel Bdăp ối tối tơ’nôm, ki má lối ká kâm hlá priât kố tâng lôi luâ 1 măng a rơnó hngíu, hâi kơ’nâi ah kâ [ă hmê ki pế [ă báu chiâk, kô thăm ai tơ’nôm ki kơhiâm phá tâ tơdroăng ki ê nếo. A leh tơbleăng kơphế {uôn Ma Thuột pơla kố nah, nâ H’Noel hiăng bro kơchâi kâ ki kố veăng tung Hneăng tơ’noăng Pơchên kế kâ Tây Nguyên. Kế kâ ki kố châ hên ngế tơmối rơhêng vâ kâ, xua ká têa kroăng ga kơhiâm [ă xú ho\m, kế kâ ki bu ai to a mâu pơlê pơla, cheăm bêng, ngăn ga xuân le\m kơhiâm môi tiah tơnêi tíu [ă kuăn mơngế Tây Nguyên. Nâ H’Noel Bdăp xuân hâk tơngăm xua ai roh ki châ tơbleăng mơhno ăm mâu tơmối lo ing lâp luô troh ngăn a tíu ki pơchên hmê kơchâi tiô túa kuăn ngo, ing mê, veăng kum pơtối rak vế mâu túa ki le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná:

‘’Á pói rơhêng vâ mâu vâi o, vâi muăn xuân hlê ple\ng, tơbâ troh kế kâ dêi hdroâng kuăn ngo tơná vâ pơchên, bro tro tiô kơchâi túa kuăn ngo hdroâng Rơđế, pơtối rak vế ăm la ngiâ. Pơtih tơná á kố, á pơtối hnê túa pơchên hmê kơchâi kâ tiô khôi vâi krâ nah ăm kuăn ‘ne\ng, klêi mê, kuăn ‘ne\ng kô pơtối hnê ăm cháu chái la ngiâ. Ai kơdrâm kơdre\ng mâu tơmối lăm troh ngăn a tíu kố, á xuân rơhêng vâ mơhno tơbleăng mâu kế tơmeăm ki kơhiâm le\m dêi mơngế Rơđế, kum ăm nho\ng o, tơmối tung lâp luô tơnêi têa hlê ple\ng nhên tâ ‘na mơhno túa le\m tro tiô khôi vâi krâ nah dêi hdroâng kuăn ngo ngin’’.

Dế nôkố, a mâu hngêi kơchơ ing pơlê kong kơdrâm troh a thôn pơlê dêi Tây Nguyên pơrá hiăng ai hên h^n, tu\m têk ká têa kơx^, ká têa long, ai hên mâu kế xú ho\m vâ tơvât, thăm nếo ai tá hlá mơ-éa chhá bông ki vâ kơxuô, lơ mâu ká ki hiăng tâm, tơvât hdrối. La tâi tâng mâu kế ki mê ôh tá chiâng tiah ki xú ho\m, le\m kơhiâm môi tiah ká kâm [ă hlá priât, thăm nếo ôh tá chiâng hơ’lêh ki kơhiâm phá krê xêh dêi kong ngo Tây Nguyên, xua ing ki kơhiâm phá dêi ká têa kroăng, ki xú le\m hơ-iâ dêi mâu hlá nhâ kong, kế kơchâi xu\ ho\m, [ă ma lối ki hmâ hlo, hmâ ai a mâu pơlê pơla dêi kơchâi ki kơhiâm kố.

Ká têa kroăng kâm hlá priât (Kan êa h’u\m) – môi túa kơchâi ki tơ’lêi hmâ hlo tung pơlê pơla dêi mơngế Rơđế, la đi đo pro tơmối rơhêng vâ kâ, chôu vế đi đo drêng vâi troh pôu, ôu kâ a hngêi. Ngế ki lâi hiăng môi hdroh châ kâ kơchâi ki kố, mơni kô pói rơhêng vâ châ kâ hên tâ kơ mê nếo, xua ki kơhiâm dêi hơ’nêh ká têa kroăng, ki xú ho\m dêi hlá priât tơvât [ă mâu hlá nhâ kong kế ki krê phá xêh dêi mơngế Tây Nguyên.

 

Nhat Lisa chêh [ă tơbleăng   

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC