A hneăng mơđah ‘’Tơmeăm koiưnía kong kế, ngo ngối’’ a Hà Nội hiăn mơđah tơbleăng hên mâu kế tơmeăm dêi kopưong Tây Nguyên ki ai to khía [ă tô túa kố. Pak^ng kế tơmeăm ki kơnía, moi tiah sâm Ngọc Linh, tơmối ối hâk vâ [ă tơdroăng ki mơđah tơbleăng tung kopưong ki mơhno kế tơmeăm kố, mê cho tơdroăng me\n tơnêi mơjiâng tơmeăm khoăng dêi mơngế Bơhnéa.

Tơmeăm me\n ing tơnêi hneăn dêi mơngế Bơhnéa ga phá tơ-ê tâng vâ pơchông ngăn [ă tơmeăm tơnêi hneăng dêi mơngế Xuăn lơ mâu hdroâng kuăn go ki ê. Ôh tá ai hên túa, la bu ai to môi túa, laga, pá ai kế ki lâi môi tiah kế ki lâi ôh, vâi pro ga bu tiah pin hmâ hlo rêm hâi tê. Maluâ ti mê, tơdroăng ki pro ăm ga chiâng tơviah le\m mê cho mơngiokư ki prăng, le\m krá tơniăn dêi kế tơmeăm. Ngoh Nazam Hashrrim, môi ngế tơmối dêi kong têa Malaysia hak mơnâ păng ‘nâng drêng châ hlo tơmeăm mê\n [ă tơnêi kố, pôa tối tiah kố:

‘’Pơxiâm ngăn, á tơmiât xêh kế tơmeăm vâi krâ ki hiăng châ lối 100 hơnăm. Ngăn ga tơviah iâ há, ngăn tơmeăm ki mê mơnâ ‘nâng ôi tiah hnoăng cheăng dêi mâu vâi nâ o ki me\n tơnêi hne\n akố. Á ‘nân ối châ to lâi chôu mê bú chiâng me\n bro môi to ki ku\n kố tê. ‘Ló tơviah ‘nâng, vâi ki mê bú xúa tơmeăm khoăng ki ku\n ke\n tê. Túa ki vâi bro mê ga phá [ă tơdroăng ki lâi ki a ‘nâi’’.

Kế tơmeăm ki pro [ă tơnêi hneăn dêi hdroâng Bơhnéa ‘măn tơbleăng a Hà Nội

Nâ Y Biêng tối, cheăng me\n tơnêi hne\n kố dêi mơngế Bơhnéa ôh tá ‘nâi nhên ga ai sap ing la lâi nah, nâ hơ’muăn tối, bu ối chôu vế sap ing tơx^n nah hlo mâu vâi nôu, vâi jâ meăn tơnêi hne\n kố a rơnó tô lơ tung pơla toh chôu, ôh tá tơvâ chiâk deăng. Me\n tonêi hneăn ôh tá ai pá to lâi la kal athế me\n bro rơhí rơhó, pêi ton hâi, ga xuân tơtro [ă hnoăng cheăng dêi vâi kơdrâi.

Nâ Y Biêng a Hngêi ‘măn tơbleăng ‘’Tơmeăm khoăng kơnía’’ a pơlê kong xiâm Hà Nội

Tơmeăm ki me\n mơjiâng bro mê cho tơnêi hneăn, tơnêi ki mê athế lăm xo a kơpong têa kroăng Đăk T’Băng Jô, kơtăn ing pơlê ai 2km, xua tơnêi akố ga nhe\n le\m. Hdrối vâ lăm xo tơnêi, vâi hmâ rơkâu xối xeăng, ôh tá păng lôi ai 1 to í [ă môi plôi drôu. Mơheăm í [ă drôu vâi kô xế tâ tá kơpong tơnêi ki hiăng hdró [ă hnối rơkâu xối pâ xeăng Prao. Klêi kơ’nâi chiâ xo tơnêi ki mê prếo a hngêi, vâi kô têng tơnêi ki mê ăm i khăng ‘nôi, klêi mê, pêi ăm i liê xo tơnêi ki hiăng rơbe\n ki môi tiah tơpoăng. Klêi mê, tơnkêi ki mê châ ‘măn tung môi to hdoăng ki bro [ă loăng, klêi mê, lếo têa vâi mơdiê, pâm ăm i tơmot tơnêi ăm ga i nhe\n, krêa le\m. Tung pơla tiê bliê bro tơmeăm, vâi hmâ bro châ ga hdrối, klêi mê, nếo troh a ngâ, ki mơ’nui vâi me\n pro krí ga.

Mơngế Bơhnéa kơvâ Jơlong bu xúa môi to póu loăng lơ póu hmốu ki kơdup [ă prôk tâ tá póu ki mê vâ mơdá tơnêi hneăn

To ton ngế ki me\n mê athế xúa kơleăm kơchoh tuât chôa ‘lâng a châ hdro vâ ăm ga chía ai kơchoh. Klêi pro ngâ ga, dro tơnêi ki mê châ têng a tô 1 hâi klêi mê nếo pro krí hdro. Drêng mê, vâi ối ‘nhuăn châng, chôu hdro a plâu vâi me\n pro krí hdro ăm i xi. Nâ Y Biêng tối, vâ me\n pro krí i le\m, vâi pro ton ‘nâng, [ă kal athế ai tơdroăng ki rơkê dêi ko\ng, chêng prôk đi đo, tơdroăng ki [e\ng [eăn dêi mâ.

Ki le\m tơviah tung tơdroăng me\n tơnêi hneăn dêi mơngế Bơhnéa, mê vâi krâ kơdrâi bu xúa tơmeăm ki hmâ hlo, môi cho kơnêa ki vâi bro [ă phêa, kơleăm ki ku\n, ai to lâi to hlá loăng kong, hmốu. Vâi kơdrâi Bơhnéa vâi hmâ xúa môi to loăng lơ póu pêi báu vâ tâ tơnêi me\n tung mê, ‘măn drăng plâu, pro kơ-[ăng vâ me\n tơnêi. Vâ mơjiâng châ ga, vâi kơdrâi athế prôk lăm prôk vêh klên tê klêng hía, prôk tâ tá tíu ki ‘măn tơnêi hneăn mê. Môi pâ ko\ng râng pá kong, môi pâ ko\ng pêi râng a tơnêi me\n mê tá troh tung dế tơnêi chiâng ai tru\m, hông tung dế.

‘’La lâi me\n klêi, vâi kô ‘mâi rơnêu ăm i le\m, vâi kô têng tơnêi ki me\n mê ai 3 hâi tung tíu ki xâp loăng. Vâi ối xo hmốu ki ku\n tuât mơjế ăm tơmeăm ki me\n mê i jế, klêi mê, nếo châ pheăng a on, klêi mê nếo pôh tung on khâng’’.

Tơnêi châ pheăng a on hdrối vâ pôh

Dế nôkố, mơngế Bơhnéa xuân ối rak vế túa ki pôh tơmeăm me\n tung on khâng pá gong, a tíu ki ôh tá ai khía, vâi hdrâ hdréa tâ tá, chôu tơmeăm ki me\n tung dế, pa k^ng, pá pêng. Mâu tơmeăm ki me\n [ă tơnêi hneăn dêi mơngế Bơhnéa kơvâ Jơlơng ôh tá ai hên túa, vâi bu pro ga hlâu tê, la mơhno tối túa ki le\m tro krê phá xêh.

Nâ Thanh Ngọc, Kăn [o# ngăn ‘na hngêi ‘măn rak kế tơmeăm dêi kong pơlê Kn Tum tối tiah kố:

‘’Mâu tơmeăm ki me\n [ă tơnêi hneăn akố vâi ôh tá pro rơnúa, rơneăm hên ki klâi ôh. Mơngế Bơhnéa mơjiâng tơmeăm [ă kơtôu loăng, vâi hmâ tối dêi Tnung. Tung pơla pôh tung on hiăng klêi, vâi xo tơmeamư mê, dâi kơtôu loăng Tnung pâm ăm ga i tơ’mô, kơ’nhâm tung têa bliu a châ tơmeăm ki meưn mê. Vâi pro dâng 3 troh 4 hdroh tiah mê. Pro tiah mê vâ tơmeăm ki me\n mê ai mơngiơk preăng, krá le\m’’.

Kơtôu loăng Tnung vâ bliu tơnêi tơmeăm pro ăm prăng jế le\m hnối krá

Vâ khoh ai hên kế tơmeăm ki me\n mê, kal ai hên tơdroăng, môi tiah: hyôh kong prâi, tơnêi tíu, hâi khế [ă hên ivá cheăng. Tâi tâng mâu tơdroăng ki mê bu kal pêi i rơhí rơhó, pêi tiô khôi túa vâi krâ roh nah hiăng hnê, ai tiah mê ‘nôi ga nếo le\m.

Nâ Y Biêng tối, nôôôs, maluâ kế tơmeăm xúa pơrá hiăng ai a hngêi kơchơ, la tung rêm rơpo\ng hngêi dêi mơngế Bơhnéa Jơlơng pơrá xuân athế ai tơmeăm ki me\n pro [ă tơnêi hneăn:

 ‘’Hdro ki pin rôe a hngêi kơchơ drêng pin pế hmê ga ôh tá kơhiâm le\m môi tiah hdro tơnêi ki pin me\n kố. Hngêi rơpo\ng ki lâi xuân ai to lâi to hdro tơnêi. Tâng ôh pế hmê mê hơ-oh pế tơxông ga le\m nhe\n ‘nâng. Hdro tơnêi xuân chiâng vâ dâ pló pế drôu, dâ po, dâ mâu tơmeăm ki ê. Tiô túa tơlá ôh tá la lâi lôi’’.

Drêng dế pôh tơnêi, ‘no 3 hdroh vâ bliu mơngiơk prăng

Maluâ ti mê, tơdroăng ki mâu ngế môi tiah nâ Y Biêng tôu tuăn má môi dế nôkố, vâi droh, vâi kơdraia hơnăm ối nếo hdroâng Bơhnéa ôh tá hâk vâ tơdroăng ki me\n bro tơnêi hneăn tiô vâi krâ nah: ‘’Chôu phut kố preăng ai mơngế vâ me\n bro. Mâu rơxông nếo nôkố preăng ai mơngế vâ mơjiâng bro. Xuân vâ hnê ‘nâng túa ki me\n tơnêi kố, la mâu vâi kuă ôh tá hâk vâ hriâm, xua kho kơbrô ko\ng. Tối vâ pơtê cheăng ki k, la drêng khu vâi nâ o cheăng tung Hngêi ‘măn rak kế tơmeăm troh, mơhnhôk thế rak vế cheăng tiô túa vâi krâ kố, vâi kô rôe vâ ‘măn tơbleăng. Xua ti mê, ngin pơtối rak vế, pêi pro dêi kơvâ cheăng ki kố’’.

Rak vế dêi túa cheăng roh vâi krâ nah vâ thăm mơjo pâ tơdroăng rêh ối chal nếo nôkố; ‘nâi ple\ng nhên tơdroăng xiâm kố vâi krâ nah vâ ‘nâi mơjo pâ, mơnê nhuo#m túa pêi cheăng ki rơkê, ki ple\ng dêi vâi krâ hdroâng Bơhnéa roh nah, cho tơdroăng ki kal păng ‘nâng. Maluâ tiah mê, tiôe nâ Thanh Ngọc, kăn [o# ngăn ‘na mơhno túa le\m tro dêi kong pơlê Kon Tum tối, túa ki hnê cheăng pêi tung pơlê pơla mơngế Bơhnéa cho ki xiâm kal rak vế, [ă châ hlo ai túa ki le\m, tro păng ‘nâng.

vovworld.vn - thuvienkontum.vn

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng