A Mường Hoong, rêm hơnăm, kuăn pơlê bu pêi báu klâng môi rơnó, maluâ ti mê tê la xuân bê báu phái vâ rêm rơpo\ng hngêi ai phái kâ plâ hơnăm. Vâi krâ-nho\ng o pêt báu a mâu klâng rơnâk, klâng kơlo ing chêng inúa troh a hbeâ inúa ngo. Troh a rơnó pôe báu, mâu [ăng klâng kơlo mê hiăng tum kô hlo to mơngiơk tr^ng ki rơdâ [lâ kân, hlo le\m mơnâ mâ ngăn.

Kuăn pơlê akố hmâ loi dêi, a rơnó ki mơhúa, châ pôe báu hên cho xua khu xeăng hơ-ui kum; tâng rơnó ki ôh tá châ báu hên vâi krâ hmâ tối dêi xua xeăng pơxâu phak. Xua ti mê, rêm hơnăm, kuăn pơlê hmâ tơku\m po hên tơdroăng rơkâu xối ai tơdjâk troh tơdroăng ki pơxiâm mơdâ báu troh a rơnó pôe xo dêi báu, [ă pôu djiân dêi báu vêh tâ tung hnôu. Tung mê, T^ng djiân báu vêh a hnôu châ ngăn cho môi tung mâu t^ng ki kal.

Hnôu báu dêi môi rơpo\ng mơngế Rơteăng a Mường Hoong

Tiô pôa A Ban-kăn pho\ pơkuâ hnê ngăn Đảng ủy cheăm Mường Hoong tối, mơd^ng djiân báu troh a hnôu đi đo ai tơdjâk troh pro T^ng kâ báu nếo, tơdroăng mê ga ai tơdjâk dêi pó. T^ng kâ báu nếo châ po mơjiâng drêng mâu [ăng klâng  kơlo hiăng tum, rêm rơpo\ng hngêi pơrá lo lăm a klâng vâ pôe xo dêi báu. T^ng kâ báu nếo cho roh ki vâi krâ nho\ng o mơhno tối dêi hiâm tuăn tơná koh mơnê kơ xeăng plêng, xeăng tơnêi hiăng kum kuăn pơlê ai báu hên; tơdrêng amê, mơhno tối hiâm mơno mơjo pâ, tơdroăng ki nhuo#m mơnê [ă ‘noăng báu; pói rơhêng ăm báu ki dế tum a [ăng klâng thăm rế kơpâu hên, ôh tá tro mâu khu chêm, mâu kơnái kơnot, kuăn kiâ kong kâ ‘nhê, kuăn pơlê plâ hơnăm ai báu, bê kế kâ, ôh tá tro hêng klêa.

Drêng po t^ng kâ báu nếo, tung rêm [ăng klâng kuăn pơlê kô rah xo kơpâu báu ki piê rơ’mok le\m má môi, hiăng tum tơ’mô tâi tâng vâ đôu djâ vêh dêi a hngêi. Tơdroăng kố châ pro rơhí rơhó. Mâu kơpâu báu ki ai ‘noăng báu kân le\m, kơpâu hên mê kuăn pơlê kô rah đôu xo a tơrêm [ăng klâng. Tung rơpo\ng hngêi ai to lâi [ăng klâng mê athế rah xo kơpâu báu a tơrêm [ăng klâng ki mê.

Pôa A Tỏa, Krâ pơlê djiân dêi báu ton ‘măn krê a hngêi

Mâu kơpâu báu ki châ đôu kô klâ xoăng chiâng 2 khu. Môi khu kô djâ ‘măn tung hnôu, vâi hmâ tối dêi báu ki T^ng vâ kâ tung pơla po T^ng djiân báu vêh a hnôu; ki u ối, kuăn pơlê kô pế hmê vâ rơkâu xối khu xeăng. Klêi po mơd^ng kố vâi kô pơxiâm lăm pôe báu.

Drêng tâi tâng mâu rơpo\ng tung pơlê hiăng pôe xo dêi klêi báu tung rêm [ăng klâng, kuăn pơlê kô têng dêi báu i săm, klêi mê nếo, pôu djiân vêh troh a hnôu, achê hngêi lơ hnôu hneăm ki châ pro tâ tá pơlê, krâ pơlê kô rah xo môi hâi vâ po mơd^ng djiân báu vêh a hnôu. Rêm rơpo\ng kuăn pơlê a Mường Hoong hmâ vâ iâ hlái xuân athế ai 1 to hnôu, rơpo\ng ki ‘nâ ai sap 2 troh 3 hnôu báu. Hnôu báu cho kế tơmeăm ki kal dêi mâu rơpo\ng, cho têa kơxôu kơxâm, ivá cheăng plâ hơnăm mê rêm ngế pơrá ai hnoăng cheăng rak ngăn, kring vế dêi krâu khât.

Báu ki ton hdrối nah kuăn pơlê ôh tá ‘măn dêi tung hnôu mê athế ‘măn tung hngêi krê sap ing roh ki kơpuih văng dêi hnôu hbrâ pôe báu a rơnó ki nếo. Xua tiô tơdroăng hmâ loi dêi mơngế Rơteăng a Mường Hoong, báu ki nếo pôe [ă báu ton ôh tá khoh tâ tơdjuôm ah xeăng lơ hôu, pơxâu phak, rơnó kơ’nâi kô ôh tá châ báu hên. Hngêi ki lâi ối báu ton mê athế kâ i tâi ‘nôi, klêi mê, kô kâ báu nếo.

Pôa A Tỏa, Krâ pơlê Tu Hoong, tối ăm ‘nâi: Tung T^ng djiân báu vêh troh a hnôu, mâu rơpo\ng kô rah xo kơpâu báu ki T^ng tung hnôu, pế hmê rơkâu pleăng ăm khu xeăng. Tung rêm rơpo\ng hngêi, mơngế ki hên hơnăm má môi kô po mơjiâng tơdroăng mơd^ng rơkâu xeăng. Tơmeăm hdroăng kô ‘măn a tíu ki châ nhuo#m má môi tung hngêi, ki hmâ hlo cho a kơnoh on. Kăn rơpo\ng hngêi kô rơkâu xối, tối tơbleăng ăm khu xeăng ‘na hnoăng pêi cheăng, vâ koh mơnê kô khu xeăng. Tơmeăm hdroăng ôh tá eâ ai ki klâi hên, hngêi ki lâi dah ai xêh kế tơmeăm vâi kô poh chu, tâng ôh tá ai kế tơmeăm hên vâi kô poh dêi í, drôu xiâm [ă ôh tá chiâng lôi hmê ki pế ing báu ki tối báu t^ng mê.

Hâi kơ’nâi, kuăn pơlê kô tơku\m dêi pó a kuât vâ tơku\m po T^ng djiân báu vêh a hnôu tơdjuôm dêi pơlê. Mâu rơpo\ng kô veăng kum ‘no dêi drôu xiâm, rơtế dêi pó prông tơxông, chêh chu, í ki hdrối mê kuăn pơlê hiăng tơlo liăn rôe vâ rơkâu xeăng tơnêi, xeăng báu, xeăng plêng. Vâi hmâ tơku\m po T^ng ôu kâ, hơdruê xuâng hâk nâ, ro rih. Kố cho roh ki kuăn pơlê vâ mơhno tối dêi hiâm mơno tơná [ă kong kế, tơnêi tơníu, klâng têa, chiâk deăng hiăng mơjiâng chiâng ai tơmeăm khoăng tung rơpo\ng hngêi, tah lôi mâu tơdroăng ki tơpeăng tơhôu, lơ ai tơdroăng tăm nâ dêi pó hdrối mê.

Klêi kơ’nâi tơku\m ôu kâ, mâu rơpo\ng pơtối krếo khe\n dêi pó lăm troh a hngêi rơpo\ng, ôu kâ, hmôu pơ tiah mê sap ing hngêi ki kố troh a hngêi ki ê nếo. Rêm ngế hơniâp ro, pou iâ [ă piu lôi tơdroăng ki pêi cheăng tơbrêi tơbrêh.

Kố châ ngăn cho roh ki tơ’lêi vâ mâu ngế vâi krâ hơ’muăn tối ăm kuăn cháu châ tơmâng tối ‘na hdroâng hdrê, jâ pôa xiâm, luât xiâm, mâu tơdroăng hơ’muăn tối, tơdroăng ki ai sap ing chal vâi krâ nah, mâu tơdroăng ki rơkê tung pêi chiâk pêi deăng, lăm lúa, tơnăng ká xixo\ng [ă hên mâu tơdroăng ki ê. T^ng ki kố ối châ tối cho roh ki khu vâi kơdrâi kơnốu trâm mâ, êng tiâ, mơhno tối hiâm mơno ki mơnê nhuo#m, hơ-ui pâ dêi pó.

Klêi kơ’nâi tơku\m po mơd^ng djiân báu vêh a hnôu, tâi pơlê ối a hngêi pá môi hâi ah nếo, ôh tá ai ngế ki lâi khoh chiâng lo hơngế ing pơlê. Vâi hmâ loi dêi, nếo ôu kâ a hâi ki mơd^ng mê tâng lo lăm hơngế kô trâm tơdroăng hơgốu, kô tro khu xeăng pơxâu phak. Pôa A Ban, Kăn pho\ pơkuâ hnê ngăn Đảng ủy cheăm Mường Hoong tối mơnhên: ‘’Mê cho tơdroăng ki vâi krâ hiăng hmâ loi dêi sap ing nah, tiô kơ tơdroăng ki mơhno tối nôkố mê rêm ngế hiăng ôu kâ, pou po\ng, tuăn  ngôa ôh tá tơleăng, châ chăn rơlâi rơlo, tâng lăm hơngế kô tơ’lêi trâm tơdroăng xía vâ drô troăng. Roh vâi krâ nah, vâi hmâ trâm kuăn kiâ râ ối tơdế troăng, tung kong, mơngế ki mê kô ôh tá kâi châ hluăn, thăm nếo ối ai tơdroăng ki tơxiăn tơpâm dêi pó [ă mâu ngế ki ê’’.

T^ng djiân báu a hnôu cho vâ mơhno tối môi rơnó pêi cheăng kâ, pêi chiâk pêi deăng hiăng klêi [ă rêm ngế kô mot tung rơnó pơtê pơto, xah ôm hêi, tơku\m po mâu tơdroăng t^ng, mơd^ng dêi pơlê, dêi hdroanag hdrê. Rơnó ki hơniâp ro kố dêi hdroâng Rơteăng a Mường Hoong xuân ối châ pơtối rak vế, ‘măn chôu troh a roh kuăn pơlê po T^ng kleăng kơneăng têa ah vâ hbrâ ăm rơnó pêt báu ki nếo.

Thùy Hương chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng