Trêi hngêi trá tơđôu athế ‘mâi hơ’lêh, tơro trêi tơ’nhê athế ‘mêng, hlâ mơngế athế tăng mơngế ki ê teăng’’ mê cho tơdroăng ki hmâ pêi pro dêi hdroâng Rơđế a Tây Nguyên sap ing chal hdrối mê hía nah troh nôkố. Tung rơpo\ng hngêi, nôu pâ cho ki xiâm dêi tơdroăng rêh, cho hyôh ki tơtô, tíu ki vâ tơngah dêi kuăn ‘ne\ng. Drêng pâ lơ nôu hlâ mê mâu kuăn ‘ne\ng kô ôh tá ai mơngế păn roăng, rak ngăn, hnê mơhno tối. Xua ti mê, tơdroăng ki tăng mơngế vâ păn roăng, rak ngăn mâu vâi ‘ne\ng ki mê cho tơdroăng ki kal păng ‘nâng. Pôa Huy, krâ pơlê Kmrơng Prong A, cheăm Ea Tu, pơlê kong kơdrâm Buôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi:

Ahdrối hâi lăm ‘mế mơngế ki hlâ, klêi mê, tâp, ‘mế mơngế ki hiăng hlâ lơ a tơnâp kiâ dêi mơngế ki hiăng hlâ, ngăn tiô kơ mâu pơlê ki pơrá phá dêi pó, mâu ngế ki mê chiâng phep tơpui tơno tung hdroâng hdrê vâ tăng mơngế ki rum vâ leăm ăm ngế ki ối rêh, vâ păn roăng, rak ngăn kuăn ‘ne\ng’’.

Maluâ ti mê, tiô Pâ Vôl, ối a [uôn Kniêr, cheăm Tân Tiến, tơring Krông Păch tối, khôi túa rum xo mê ôh tá pơklât thế ki hdrốu xo mơngế ki ê. Tâng ngế ki châ rah vâ xo rum mê hơnăm lối nếo, lơ lối krâ, vâi xuân chiâng vâ hơngâ, tiâ ôh tá vâ, lơ bu cho on veăng tiô inâi vâi khe\n [ă rơkong tê.

Drêng kơnốu hlâ, ngế kơdrâi athế tăng mơngế kơnốu vâ pơtó. Tâng kơnốu hơnăm ối nếo, pơtih xiâm 10 hơnăm, ngế kơdrâi hiăng 50 hơnăm mê ga ôh tá tro. Tơdroăng ki tro, drêng meh, lơ tăm dêi ngế kơnốu ki ai hên kế tơmeăm, mê ngế kơnốu athế xo rum kơdrâi ki ê nếo vâ rak ngăn tơmeăm khoăng, tâng xo mơngế hdroâng hdrê pá kong xâu lơ pro tơ’nhê, lơ hía kế tơmeăm dêi rơpo\ng hngêi.

Ki ê nếo, ngế ki châ hdroâng hdrê rah xo vâ pơko\ng [ă mơngế hdrốu xuân chiâng vâ hngâ tơdroăng xo dêi pó, xua hlo ôh tá tơ’ló. Ngoh Y Kô Niê, Kăn pho\ pơkuâ ngăn {ơrô ngăn ‘na Mơhno túa le\m tro dêi kong pơlê Dak lak tối ăm ‘nâi: Drêng ngế kơdrâi hlâ, tiô khôi túa peăng ngế kơnốu athế ối hlối peăng hngêi jâ pôa peăng pá kơdrâi. Tâng ôh tá vâ, ngế kơdrâi lơ peăng rơpo\ng ga athế păn roăng, rak ngăn kuăn ‘ne\ng, vâ ngế kơnốu ki mê tăng xêh kơdrâi ki ê nếo. Tâng ai tơdroăng ki tiah mê, ngế kơnốu athế ăm tâi tâng kế tơmeăm [ă kuăn ‘ne\ng ăm peăng hngêi rơpo\ng kơdrâi ki hiăng hlâ. Ngoh Y Kô mơnhên tối:

Ki vâ hnê mơhno, tơdjâ rak vế dêi khôi túa xo rum mê cho, drêng peăng ngế kơdrâi hlâ, ôh tá ăm ngế kơnốu lo ing rơpo\ng hngêi ki mê, ngế dôh mê, cho môi ngế dêi rơpo\ng hngêi, ôh tá chiâng prôk ‘rông lơ mơdrếo ăm mâu hdroâng hdrê ki ê. Tiô khôi túa athế rak vế ngế dôh mê tá troh ga hlâ ah. Ga chiâng ai hnoăng vâ xo môi ngế drôh ki tá hâi ai on veăng vâ pro dêi kơdrâi, vâ veăng rơtế ai hnoăng păn roăng rak ngăn kuăn ‘ne\ng. Mê xuân cho túa ki le\m tro. Tâng péa ngế vâ rêh ối [ă dêi pó, maluâ ôh tá ai hiâm mơno vâ dêi pó, la xuân kal ai hnoăng veăng rak ngăn, hnê tối kuăn ‘ne\ng.

Xo on veăng ki ê nếo kô kum ăm kuăn ‘ne\ng kuăn tê mê châ ai mơngế tung hdroâng hdrê veăng păn roăng, rak ngăn. Ngế hdrốu kô châ pơtối tăng xêh mơngế ki tơná vâ, vâ rak vế [ă pơtối mơjiâng kế tơmeăm tung rơpo\ng hngêi.

Nôkố, khôi túa xo rum mê xuân u ối tung pơlê pơla, hdroâng hdrê dêi mơngế Rơđế a mâu pơlê cheăm kơpong hơngế hơngo. Khôi túa ki kố xuân ối châ pêi pro [ă pơtối tơrak tung rơpo\ng hngêi ki xua peăng kơdrâi pơkuâ ngăn, mâu ngế tung rơpo\ng hngêi châ rêh ối [ă dêi pó, châ hnê tối dêi pó. {ă tơdroăng ki rêh ối [ă dêi pó kố, tiô túa ki môi kơnốu môi kơdrâi xua tơná prế mơhno\ng vâ dêi pó, hâk mơnâ dêi pó, la ai tơdroăng cheăng tơdâng tơ’mô.

H’Zawut chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng