Sap ing ton t^n chal vâi krâ nah, kơchâi hlá pôm loăng cho kế ki châ mơngế kuăn ngo Rơteăng ngăn cho kơchâi kâ ki xiâm. Vâi krâ-nho\ng o hiăng kriê hlá pôm loăng vâ pế kơchâi, pôm ga vâ pôh, âp, pế rơhé kâ teăng hmê, hên tíu ối lâk xo pôm ga vâ pế drôu [ă hên tơdroăng ki ê. Nôkố, maluâ tơdroăng rêh kâ ối hiăng chía niân, la kơchâi kâ ki pế ing hlá pôm loăng xuân ôh tá păng lôi a rêm rơpo\ng hngêi dêi mơngế Rơteăng.

Vâi krâ kơdrâi Rơteăng dế lăm kriê hlá pôm loăng a chiâk

Ngoh A Tua, ối a [uôn Ea Mao, cheăm Ea Yiêng, tơring Krông Păch, kong pơlê Dak Lak (cho pơlê dêi hdroâng Rơteăng lo ing kong pơlê Kon Tum, lăm rêh ối a kong pơlê Dak Lak mâu hơnăm hdrối tơnêi têa châ tơleăng le\m nah), tối ăm ‘nâi, kơchâi kế kâ ki xiâm dêi hdroâng kuăn ngo a kố cho pế kơchâi ing hlá pôm loăng:

‘’Maluâ ngin dế rêh ối a kong pơlê Dak Lak la ngin xuân ôh tá piu dêi túa pế pơchên kơchâi kâ tiô dêi khôi hmâ kuăn ngo tơná. Kơchâi pôm loăng cho kơchâi ki ôh tá la lâi păng lôi. Phiu ro ‘nâng, xua vâi krâ-nho\ng o a kố drêng po ôu kâ kân lơ ku\n pơrá ai kơchâi kâ tiô khôi túa dêi hdroâng kuăn ngo tơná’’.

Nâ Y ‘Num dế tí tăng rah kriê xo hlá kơbâng

Xuân ing hlá pôm loăng pế, la vâi krâ-nho\ng o hdroâng Rơteăng vâi pế chiâng hên túa kơchâi pơrá phá dêi pó, chiâng 7 tơdroăng kơchâi ki kâ ki kơhiâm phá dêi pó há.

Kơchâi ki apoăng vâ tối cho Kơchâi mo\n hlá pôm loăng, cho hlá pôm loăng  ki pêi i hrê, vâi krâ hmâ tăng rah kriê hlá kơbâng, pêi [ă póu, môe xo châ ga, lếo têa vâ kơchâi pôi tá hâng, tâ tung hdro pế, athế tơvât [ă hlá trăng ki xo tung kong hiăng pêi liê [ă tơpoăng hdrối, râm tơ’nôm romôe hlá plâi hung, pế tơvât [ă tro\ng xăng, lơ tro\ng lếo, hăng tá pu\m, râm po, [ôt ngot tung hdro, pế tơchuôm [ă hơ’nêh kơnái khăng kong ga thăm rế kơhiâm. Kơchâi mo\n pôm loăng kố kâ tâ hơ-iâ, xú tá mâu kơchâi nhâ ho\m, kâ ga thăm rế kơhiâm tâ nếo.

Tơdroăng ki pêi, môe hlá pôm loăng dêi vâi krâ kơdrâi mơngế Rơteăng

Kơchâi hlá pôm loăng chôu: Ki xiâm hdrối vâ pế kơchâi kố cho hlá pôm loăng kơbâng [ă rơmôe ga. Athế hbrâ klo\ng phêa xo\n sap 4 troh 5 xơtá, ngâ klo\ng kân tơ’mô péa to ko\ng mơngế ki kân, lăm ko phêa djâ châi a hngêi têng a tô ai 3 hâi. Hlá pôm loăng kal athế xếo krúa, têng iâ a tô, tơkôm x^ng têa ‘nôi nếo tâ tung klo\ng phêa, lếo têa tung klo\ng ăm tơ’mô pá pêng kơchâi, klêi mê, ‘măn klo\ng ki tâm kơchâi mê achê kơnoh on. Yâo sap ing 2 troh 3 măng pin chiâng vâ hơtoh xo dêi kơchâi hlá loăng chôu vâ pế.

{ă Kơchâi hlá pôm loăng chôu athế pế [ă ká têa kroăng, ká têa ku\n, to lâi to hăng, lơ pêi liê hăng [ă po, râm [ôt ngot [ă xiâm pơhlăng. Kơchâi ki kố kâ ga chôu kơhiâm ‘nâng, rế chôu há, rế hăng há, kâ hmê kô lo\n, kô kâ hmê hên.

Kơchâi pôm loăng tơpoăng: Kriê hlá kơbâng djâ vêh a hngêi i pêi a póu, tâ tung klo\ng phêa, tơkôm a hâi kơ’nâi ah nếo pế. Kơchâi pôm loăng tơpoăng kơhiâm lơ ôh ki kal ga cho tơvât [ă pló kong. Vâ ai pló kong, vâi krâ-nho\ng o kúa xo kơtôu plâi loăng chêk lơ kơtôu loăng tróu djâ vêh a hngêi, chôu a on, xo pló ki rơbông ga mê, tah lôi kơchâ, tơvât [ă hlá pôm loăng, tơkôm troh hâi kơ’nâi ah nếo pế. {ă kơchâi pôm loăng tơpoăng athế pế [ă kơxêng, hơ’nêh chu lơ ro, kơchâi ki kố tơkâ le\m, tiah rơhé iâ, tâng kâ kơchâi kố xú ho\m le\m [ă vâ môi tiah tâ rơmâ i iâ.

Pế pơchên mâu kơchâi ing hlá pôm loăng

Kơchâi pôm loăng te\ng chôu: Vâi krâ xuân hruâ hlá ki kơbâng a chiâk, djâ vêh a hngêi pêi [ă póu ki kân, klêi mê, tâ tung klo\ng phêa vâ pro tâm chôu, Yâu dâng 2 troh 3 hâi kơchâi hiăng chiâng chôu. {ă kơchâi pôm loăng te\ng chôu ôh tá eâ môe tah têa, xuân chiâng xo kơchâi ki tâm ing klo\ng phêa tâ tung hdro, lếo têa iâ vâ pế. Kơchâi pôm loăng te\ng chôu pế [ă truâ, kâu, râm po, [ôt ngot, pêi hăng i liê râm tung hdro, pin kâ kô tâ chôu hăng la kơhiâm le\m.

Tối ‘na Kơchâi pôm loăng kơ-óu, jâ Y Nhơn, ối a [uôn Ea Mao, cheăm Ea Yiêng, tơring Krông Păch, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi túa ki pêi pro tiah kố:

‘’{ă kơchâi pôm loăng kơ-óu, klêi kơ’nâi lăm kriê hlá kơbâng, hơtoh i krúa hlá ga, pu pâi i iâ hdrối, klêi mê âp ‘nôi ăm ối i drêh iâ, xo kơchâi ga, klêi mê xo kheăng vâ kơ-óu hlá pôm loăng. Kơchâi pôm loăng kơ-óu hmâ kơ-óu [ă ká măm khăng, măm têa kơx^ ki ku ku\n, lơ hơ’nêh rơmâ chu, kâ kơhiâm ‘nâng’’.

Kơchâi pôm loăng âp, xuân pế vâ môi tiah mâu kơchâi ki ê. Mâi  Y ’Num, ối a [uôn Ea Mao, cheăm Ea Yiêng tối ăm ‘nâi:

‘’Vâ pế pơchên kơchâi pôm loăng âp xuân athế tăng kriê mâu hlá pôm loăng ki kơbâng, klêi mê, tâ tung kơtháu têa lăng, pu pâi i iâ hlá pôm loăng, lếo têa, tơkôm têa x^ng ‘nôi xo hlá ga i âp, drêng hlá pôm loăng hiăng vâ chê chên athế  hdroi tah lôi têa ga, xua hlá ga pế [ă x^ng xo\ng têa long, pế tơvât [ă tơpoăng pơlái ki chôu, hlá trăng. Malối tâng pế [ă tơpăng pơlái ki tâm chôu ga cho vâ tah lôi ki hâng dêi kơchâi pôm loăng. Kơchâi ki kố ga xuân vâ chôu iâ dêi tơpoăng, xuân vâ hơ-iâ dêi x^ng xo\ng long há’’.

Tơpah túa kơchâi ki pế ing hlá pôm loăng hiăng chên

Kơchâi xú pôm loăng: Vâi kriê xo hlá pôm loăng kơbâng pêi i hrê, i liê, môe tah lôi têa ga, ‘măn a tíu ki ăm ga i x^ng têa, klêi mê, vâi kơ-óu i iâ, drêng vâ chên iâ athế lếo môi iâ têa vâ kơchâi pôi tá tro khăng khoăng, drêng kơchâi hiăng xiâ têa drêng mê kơchâi hiăng chên iâ. Klêi mê, xo pló ki pro ing kơtôu loăng plâi kơchêk, kơtôu loăng tróu tơvât i tơmot [ă po, hăng, [ôt ngot, tâ tung klo\ng phêa, kơtúa a drá peăng vâ chôu kâ i ton la ngiâ ah..

Kơchâi xú pôm loăng kố xuân chiâng lôi troh a khế, a hơnăm xuân ôh tá phong, phôk. Kơchâi pơxú pôm loăng kố vâi krâ-nho\ng o hmâ kâ hơke\m [ă ká têa kroăng ki pôh, hơ’nêh kơnái kong ki khăng, kâ ga tâ xú kơhiâm ki tơviah ‘nâng, ti ai kơchâi ki lâi tơ’mô.

Rơpo\ng krếo nho\ng o veăng kâ hơniâp ro 7 túa kơchâi ki pế ing hlá pôm loăng

Kơchâi mo\n, pôm loăng dêi hdroâng mơngế Rơteăng vâ mơhno tối tơdroăng ki hơniâp ro, phâi tơtô, cho hiâm tuăn ki mơjo pâ dêi vâi jâ, vâi nôu, vâi nâ, vâi o kơdrâi [ă mâu ngế tung on veăng, rơpo\ng hngêi. Klêi mê, xuân vâ mơhno tối tơdroăng ki rơkê ple\ng, [e\ng [eăn tung tơdroăng pêi pro, pế pơchên chiâng hên mâu túa kơchâi tiô khôi hmâ, la đi đo tâ xú ho\m [ă kâ kơhiâm păng ‘nâng dêi pơlê pơla, túa tơlá pế pơchên kơchâi hlá pôm loăng kố đi đo pro tơmối chiâng hâk mơnê, rơhêng hmuât vâ kâ, hên ngế tung hiâm tuăn ti la lâi pá kâi piu drêng hiăng lăm pôu vâi krâ-nho\ng o a rơpo\ng hngêi Rơteăng ki pế pơchên môi tung tơpah túa kơchâi ki kơhiâm [ă xu\ ho\m mê.

Nhat Lisa chêh [ă tơbleăng