Pôa K’Chung, ối a thôn Păng Pah, cheăm Dà K’nàng, tơring Dam Rông, kong pơlê Lâm Đồng tối ăm ‘nâi: Mơngế K’ho hmâ loi, klêi kơ’nâi droh rơtăm xo dêi pó mơjiâng on veăng, ai kuăn ‘ne\ng, ngế nôu ki nếo mơhum kô ối krê tung veăng ki phá xêh, ôh tá ăm mơngế tơmối tơviah châ hlo, bu ăm phep mơngế tung rơpo\ng chiâng mot lo tung veăng ki mê. Vâi khoh t^ng tiah mê, xua vâ rak ivá châ chăn ăm kuăn ‘ne\ng, vâ ga koi hlâk, ôh tá krôu [ă hên mâu tơdroăng ki ê. Môi pơla măng t^ng klêi kơ’nâi mơhum, mê rơpo\ng hngêi kô po mơd^ng dó inâi ăm kuăn ‘ne\ng:

Tiô túa tơlá dêi hdroâng K’ho, drêng kuăn droh nếo xông kân lăm xo kơnốu, kuăn kơnốu kô châi peăng hngêi kơdrâi, ‘’chêng athế ai kơtum, têa a thế ai thông,  hno, kơxon pơkhom cho vâ tơtô, mơjiâng on veăng vâ ai dôh mế ro rih, vâ ai kuăn ‘ne\ng cháu chái’’. Vâ ing mê, vâ Khu xeăng châ ngăn, klêi kơ’nâi ngế ‘ne\ng mê hiăng kot mâ châ môi pơla măng t^ng mê rơpo\ng hngêi kô po hâi ôu kâ dó inâi ăm ngế kuăn. ‘’Kuăn dêi Xeăng mê Xeăng kô dó ăm inâi, kuăn ‘ne\ng kot mâ mê kuăn mơngế xuân athế dó ăm inâi kơ gá’’.

Nôu pâ ngế ‘ne\ng mê cho ngế ki xiâm vâ tơku\m po mơd^ng ăm dêi kuăn. {ă inâi ki vâ rah xo pơxá ăm ga, mê hdroâng mơngế K’ho kô xo inâi dêi jâ pôa, hdroâng hdrê tơná sap ing rơxông hdrối mê hía nah vâ dó ăm inâi. Vâi hmâ loi dêi, inâi dêi jâ pôa, hdroâng hdrê xiâm ôh tá la lâi chiâng piu. Xo inâi môi tiah jâ pôa vâ dó inâi ăm kuăn cháu, vâ kuăn ‘ne\ng ki mê drêng xông kân kô chôu vế đi đo dêi xiâm kối, hdroâng hdrê. Pôa K’Chung tối ăm ‘nâi:

Tung rơpo\ng hngêi ai nôu pâ, ai kuăn ‘ne\ng. {ă klêi kơ’nâi tơku\m po mê nôu pâ cho ngế ki pro xiâm. Inâi ki vâ pơxá ăm dêi kuăn ‘ne\ng mê tiô tơlá vâi krâ nah, kô xo inâi jâ pôa, hdrông hdrê xiâm vâ dó inâi ăm kuăn ‘ne\ng, xua mơngế K’ho nhuo#m khât dêi hdrông hdrê jâ pôa tơná, vâi xâu lơ hía hdrông hdrê dêi tơná. Môi tiah á kố, nôu pâ á xuân cho inâi pôa á nah dó ăm inâi á nôkố’’.

Xuân tiô pôa K’Chung, tâng rơpo\ng hngêi ôh tá ai kế tơmeăm vâ po mơd^ng dó inâi ăm dêi kuăn, mê vâi kô krếo mâu ngế ki rơkê, ki châ kuăn pơlê loi nhuo#m tung pơlê, hdrông hdrê, lơ krâ pơlê. Vâi pói rơhêng vâ kuăn dêi tơná châ mâu ngế krâ dó ăm inâi dêi kuăn cháu tơná, la ngiâ ah drêng xông kân vâi kô rơkê [ối tiah mê há [ă rêh ton hơnăm. Tơmeăm hdroăng vâ pro tung hâi dó inâi mê cho môi to chu (hơngăm dâng 15-20kg) ai drêng ‘nâ cho môi to í, ngăn tiô kơ tơdroăng ki lơ dah ai lơ ôh dêi rơpo\ng tơná, la ôh tá chiâng lôi drôu xiâm vâ ăm mâu vâi krâ tung pơlê ki veăng ai mâ a hâi dó inâi mê, klêi kơ’nâi hiăng dó inâi ăm kuăn ‘ne\ng mê:

Tâng tung rơpo\ng hngêi ôh tá ai liăn ngân, kế tơmeăm vâ tơku\m po leh ăm inâi kuăn mê vâi kô tơngah mâu vâi krâ tung pơlê ki rơkê, ai drêng ‘nâ vâi krếo krâ pơlê, lơ mâu ngế hiăng hên hơnăm tung hdroâng hdrê vâ teăng mâ ăm nôu pâ mơd^ng dó inâi ăm ngế kuăn ngá mê. Vâi hmâ loi pleăng í tung hâi dó inâi kuăn, drôu xiâm cho vâ ai tơdroăng ki hơniâp ro tung rơpo\ng hngêi. Xua vâi pói rơhêng vâ kuăn ‘ne\ng la ngiâ ah drêng xông kân kô chiâng mơngế ki ai pơxúa. Ngăn tiô kơ tơdroăng ki rơpo\ng hngêi dah ai xêh kế tơmeăm,  ai drêng ‘nâ vâi kô poh kâ chu 1 hơkâ, tâng ôh tá ai kô kâ í xuân hôm’’.

Ngế kuăn ngá klêi kơ’nâi hiăng dó inâi mê nôu pâ, rơpo\ng hngêi kô hmiân tuăn kô ai Xeăng kring vế. {ă sap ing hâi ki mê, vâi loi dêi, kuăn cháu vâi plâ rơxông kô châ Xeăng kring vế, rak ngăn. Pôa K’Chung tối ăm ‘nâi:

Kuăn mơngế klêi kot mâ athế ai inâi. Tâng ôh tá ai inâi, kơ’nâi ah drêng Xeăng êng vâi kô ôh tá ‘nâi tiâ tối ti lâi. Xua tiô tơdroăng hmâ loi dêi hdroâng K’ho, kuăn mơngế klêi kơ’nâi ai mâ kô châ Xeăng kring vế, rak ngăn’’.

Mơd^ng dó inâi cho môi tung mâu tơdroăng mơd^ng ki kal má môi tung rơxông mơngế K’ho. Nôkố, mơd^ng kố vâi krâ-nho\ng o hdroâng K’ho xuân ối rak vế, maluâ túa po mơd^ng ai phá tơ-ê iâ, la ki xiâm dêi tơdroăng mê ôh tá hơ’lêh klâi. Tâi tâng mâu tơdroăng mê pơrá pói vâ kuăn cháu tơná châ xeăng rak vế ngăn, pơtroh tơdroăng pon mơhúa, [ă ngế kuăn ki mê drêng kân hdrah ah kô ai pơxúa ăm dêi tơná, rơpo\ng hngêi, pơlê pơla [ă châ vâi krâ-nho\ng o hâk mơnâ.

Lơ Mu K’Yến

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng