Tiô pôa Nơm Y Biêng, ối a thôn Păng Pế Dơng, cheăm Dà Rsal, tơring Dam Rong, kong pơlê Lâm Đồng, klêi kơ’nâi xuâ dêi báu, krí dêi prá, đôu dêi alâi, vâi krâ-nho\ng o hdroâng M’nông Gar a tíu kố hmâ tơku\m po mơd^ng hâk phiu châ xo dêi hên kế tơmeăm. Mơd^ng ki kố hmâ tơku\m po a mơ’nui hơnăm, vâi hmâ po dêi tung rơpo\ng hngêi hdrối tâ:

‘’Mơd^ng kố ga cho vâ koh mơnê Xeăng xua kuăn pơlê pin châ xuâ dêi báu hên tung rơnó hdrối. Rêm hơnăm po mơd^ng môi hdroh vâ pleăng ăm Xeăng mâu tơmeăm ki rơpo\ng pin hiăng pêi lo tung rơnó hdrối kố nah, môi tiah báu, alâi, kơphế ki pêi lo ing chiâk deăng. Mơd^ng kố hmâ châ tơku\m po krê dêi a rêm rơpo\ng hngêi, a hâi ki mê rơpo\ng ai krếo vâi krâ-nho\ng o tung pơlê, krếo mâu vâi krâ-nho\ng o tung pơlê rơtế veăng ôu kâ tung rơpo\ng hngêi’’.

Tơdroăng tơku\m po mơd^ng hâk phiu châ xo hên kế tơmeăm cho xua kăn rơpo\ng hngêi pơkâ, klêi kơ’nâi hiăng xuâ dêi báu, đôu dêi alâi, krí dêi prá. Pôa Nơm Y Biêng tối, mơd^ng ki kố hdrối nah cho Mơd^ng kâ báu nếo, kơ’nâi mê ‘mâi rơnêu ăm i tơtro [ă tơdroăng pêi chiâk pêi deăng rế hía rế pro chía kân tâ:

‘’Hdrối nah, vâi krâ-nho\ng o hdroâng M’nông Gar bú po mơd^ng kâ báu nếo, la nôkố vâi krâ-nho\ng o bu pro iâ tê, tơku\m po môi hdroh a hâi ki tơtro tung pơla khế 12. Kố cho mơd^ng ki kân má môi tung hơnăm. Pơtih ngin pêi lo hên kế tơmeăm ing chiâk deăng, môi tiah báu, alâi, kơphế, loăng hôt, rơkuâ, sầu riêng [ă hên mâu tơmeăm ki ê. Á cho ngế ki krâ tung rơpo\ng hngêi, á hnê pơchân tối kuăn cháu tung hngêi rơtế tơku\m dêi pó. Ngin po mơd^ng koh mơnê xeăng hiăng veăng kum ăm ngin pêi lo kế tơmeăm, pâ khu xeăng ăm ngin ai ivá mo le\m vâ pêi lo kế tơmeăm hên tâ’’.

Ngăn tiô kơ tơdroăng ki rơpo\ng tơná kuăn pơlê dah ai xêh, xuân ngăn tiô kơ tơdroăng ki xuâ dêi báu châ hên lơ iâ, mê mơngế M’nông Gar hmâ tơku\m po mơd^ng kân lơ ku\n, po môi hâi lơ hên hâi. Tơmeăm hdroăng ki vâ pleăng ăm khu Xeăng [ă ăm kuăn pơlê kâ mê cho chu, í, kơpôu, ro. Pôa Nơm Y Biêng tối ăm ‘nâi:

‘’Tâng tung tơpo\ng hngêi ai chu mê kô pleăng chu, ai í kô pleăng í, ai drôu kơ pleăng drôu. Tâng vâ rế sôk suâ tâ, rơpo\ng kô krếo thế khu droh rơtăm veăng to\n chêng, tơgôu koăng, rơngêi ting ting, mâu vâi droh kơhnhon xuâng tiô rơ-rêk to\n chêng tơgôu koăng. Mơd^ng kố hmâ tơku\m po plâ péa hâi péa măng, ngăn tiô kơ rơpo\ng dah ai xêh kế tơmeăm’’.

Mơd^ng hâk phiu châ xuâ báu hên dêi mơngế M’nông Gar ga cho vâ mơhno tối tơdroăng ki ‘ló păng ‘nâng, ti xê to koh mơnê khu xeăng, hnối rơkâu pâ mâu tơdroăng ki le\m tro, mê ối hnê mơhnhôk kuăn cháu kơhnâ khât tung pêi chiâk pêi deăng, thăm pêi lo hên kế tơmeăm. Tiô pôa Nơm Y Biêng tối, tơku\m po mơd^ng kố cho vâ mơhnhôk kuăn pơlê thăm tơru\m i krá khât tâ:

‘’Mơd^ng ki kố tung hiâm mơno dêi kuăn pơlê vâ pơchân hnê kuăn cháu tung rơpo\ng mot tung rơnó chiâk deăng la ngiâ athế kơhnâ pêi cheăng kâ. Pơchân tối nho\ng o hdroâng hdrê, vâi krâ tung pơlê athế tơru\m dêi pó, pêi [ối mâu tơdroăng ki rơkê kơhnâ dêi vâi krâ, tơmâng mâu ngế ki hnê ngăn vâ ai tơdroăng tơniăn tâ, rêh ối phâi tơtô, pêi lo hên kế tơmeăm tung la ngiâ. Hnê mơhnhôk kuăn cháu vâi krâ-nho\ng o tung rơpo\ng hngêi, tung pơlê pơla kơdo mơ-eăm cheăng kâ vâ kơ la ngiâ phâi tơniăn tâ’’.

Xua kuăn pơlê hiăng ‘nâi pêt păn hên kế tơmeăm, mê tơdroăng rêh kâ ối dêi hdroâng kuăn ngo a tơring Dam Rong, kong pơlê Lâm Đồng thăm rế châ mơnhông tâ ‘na kế tơmeăm [ă hiâm mơno. Mơd^ng hâk phiu châ xo hên kế tơmeăm cho mơhno túa le\m tro dêi hdroâng mơngế M’nông Gar a tíu kố. Tâng dah toh chôu lăm troh a pơlê dêi mơngế M’nông Gar a Dam Rong, kong pơlê Lâm Đồng a mâu hâi mơ’nui hơnăm, pó kô châ mâu vâi krâ a tíu kố krếo mot veăng ôu kâ tung hâi mơd^ng mê, xua hdroâng M’nông rơkê hlế [ă tơmối. Pó kô châ ôu drôu xiâm, hmâng idrâp chêng ro rih, veăng rơtế kơhnhon xuâng [ă mâu vâi droh rơtăm [ă châ kâ mâu kế tơmeăm dêi kong ngo Tây Nguyên.

Lơ Mu K’Yến chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng