Sap ing peăng kơxo, rơpo\ng ngoh Y Thiu {yă, ối a Bản Đôn, cheăm Krông Na, tơring {uôn Đôn, kong pơlê Dak Lak hiăng kơhnâ khât tung hnoăng cheăng vâ xối rơkâu khu xeăng. Luâ 10 hơnăm hdrối nah, drêng pơxiâm mơjiâng on veăng, mâi ngoh hmâ châi tamo đi đo, pêi kâ ôh tá rơhéa tiah tuăn tơmiât, mê ngoh hiăng po môi mơd^ng rơkâu xối xeăng ăm ivá [ă pêi cheăng kâ châ trâm pon mơhúa. Nốkố, rơpo\ng ngoh dah chía ai xêh kế tơmeăm, ai ivá mo dâi, mê ngoh hiăng po mơd^ng rơkâu mơnê, pêi pro dêi tơdroăng hiăng tơhrâ [ă khu xeăng.

Môi tiah hiăng tơhrâ sap ing hdrối nah, tâng mâi ngoh ai ivá mo dâi [ă tơdroăng pêi cheăng kâ dêi rơpo\ng hngêi hiăng tơniăn mê ngoh kô po mơd^ng [ă môi to kơpôu đâi [ă 7 xiâm drôu. Tung hâi ki tơku\m po mơd^ng rơkâu mơnê mê, rơpo\ng ngoh Y Thiu {yă hiăng châ pêi pro tu\m têk:

‘’Hâi kố, pin hiăng tơku\m po mơd^ng rơkâu mơnê mê kô hiăng klêi akố, xua pin hiăng tơhrâ ti lâi pin athế pro dêi hnoăng tiah mê. Sap ing kố á kô ôh tá che\n rơkong tơhrâ [ă xeăng xếo, á hiăng pleăng ăm xeăng kơpôu đâi [ă hiăng ‘no dêi 7 xiâm drôu. Po mơd^ng rơkâu mơnê á tâ dêi tung hiâm mơno phoih hôi iâ, sap ing kố, tung hiâm tuăn pa ai tô tuăn ki klâi xếo. Pói vâ ăm rơpo\ng hngêi sap ing nôkố troh la ngiâ ah đi đo mo le\m châ, pêi cheăng kâ trâm pon mơhúa, pêi cheăng kâ rế hía rế tơtêk’’.

Ahdrối hâi po mơd^ng mê, ngoh Y Thiu hiăng tơno tơdroăng ki vâ po mơd^ng [ă dêi hdroâng hdrê, xing xoăng cheăng ăm tơrêm ngế tung rơpo\ng hngêi. Hdrối mê, ngoh hiăng hbrâ tu\m dêi mâu kế tơmeăm ki vâ rơkâu xeăng, ai 1 to kơpôu đâi, 7 to xiâm drôu.

Hâi ki po mơd^ng mê, rêm xiâm drôu châ kât a môi to kơlá klo\ng xo\n, tâp tơdrăng a tơdế hngêi. Peăng xo, drêng mâ hâi nếo lo a ro\ng ngo mê vâi nếo po mơd^ng. Kơpôu ki vâ pro tơmeăm hdroăng mê kô châ kât krá ing măng hdrối. Pôa pơchâu râng djâ phái [ă on tr^ng troh a tíu ki kât kơpôu, rơkâu xối amê vâ tối pơtâng ăm xeăng kơpôu ki kố kô tro kăn rơpo\ng hngêi poh kâ vâ rơkâu mơnê kơ xeăng. Klêi kơ’nâi mê, rơpo\ng hngêi kô kơdê kơpôu ki mê vâ siê xo hơ’nêh pro mâm. Vâi xo mơheăm, xo ko kơpôu [ă plâu peăng hơ’vá vâ rơkâu tung hngêi. Ki u ối, vâi poh kâ vâ ăm dêi rơpo\ng [ă mâu tơmối ki troh ôu kâ amê.

Veăng a hâi po mơd^ng mê, jâ Me Mpưt, ối {ản Đôn, cheăm Krông Na, tơring {uôn Đôn, tối ăm ‘nâi:

‘’Á po mơd^ng rơkâu mơnê kô cho vâ ăm dêi rơpo\ng hngêi châ xeăng kring vế, to\ng kum ăm rơpo\ng ai ivá mo dâi, tơniăn, pêi cheăng kâ thăm rế châ mơnhông, kuăn ’ne\ng hriâm chiâng mơngế rơkê. Kố cho mơd^ng ki kuăn ngo akố ối châ rak vế dêi, xua ga hiăng ai sap ing ton nah’’.

Tung hngêi, pak^ng mâu drôu xiâm ki hiăng châ bêng pêng a ngâ, kăn rơpo\ng hngêi hbrâ tơ’nôm 7 to mo\ng hmê ki nếo pế, 7 to mơnge\n hơ’nêh kơpôu ki hiăng pro hdrối. Rêm ngế tung rơpo\ng hngêi ối achê  mâu xiâm drôu.

Apoăng pơchâu rơkâu xối, tối pơtâng ăm khu xeăng, mơhúa dêi jâ pôa hdrối. Rơkong rơkâu xối mê cho vâ koh mơnê khu xeăng hiăng tơdju ăm rơpo\ng hngêi ai ivá vâ kâi pêi lo hên kế tơmeăm, ăm dêi kuăn ‘ne\ng châ hriâm tá troh tui lui. {ă pói rơhêng vâ sap nôkố troh kơ’nâi ah, rơpo\ng kô trâm hên tơdroăng pon mơhúa, đi đo ai ivá mo dâi vâ pêi lo hên kế tơmeăm, pêi cheăng kâ rế hía rế châ tơtêk hên tâ.

Klêi kơ’nâi po mơd^ng rơkâu mơnê, pơchâu kô rơkâu xối ăm kăn rơpo\ng [ă mâu ngế tung rơpo\ng hngêi. Mơd^ng rơkâu ivá ăm tâi tâng rêm ngế tung rơpo\ng hngêi hiăng pơrá ai môi to xiâm drôu [ă 1 to í ki ku\n. Nâ Me Quân, tối ăm ’nâi nhên tâ ‘na tơdroăng ki rơkâu mơnê kố:

‘’Klêi kơ’nâi kăn rơpo\ng hngêi rơkâu xối, apoăng cho nôu pâ, ngoh nâ, o tung rơpo\ng hngêi pơrá châ rơkâu xối [ă chu. Tâng vâ tối péa pâ, pá nôu pâ, pa kơdrá pơrá châ xối rơkâu tâi tâng. Rơkâu xối môi tiah kố, vâ pin ai ivá mo dâi, vâ ai ivá pêi cheăng kâ, rơkâu xối tâi tâng, ôh ti ai ngế ki lâi ki tơpui ti kố ti mê’’.

Klêi kơ’nâi hiăng rơkâu xối, rêm ngế kô pơrá châ ôu tâi tâng drôu ki hiăng kât a tơdế leăn hngêi. Klêi kơ’nâi mê, vâi kô kâ môi iâ hmê [ă môi iâ hơ’nêh mâm. Ngế ki ôu drôu [ă kâ hmê ki apoăng cho ngế kơdrâi ki hên hơnăm tung rơpo\ng hngêi. Mâu tơmối ki châ krếo veăng troh ôm hêi amê xuân rơtế ôu tâi tâng mâu xiâm drôu ki kât amê.

Mơd^ng rơkâu mơnê nôkố xuân ối châ rak vế a mâu pơlê cheăm dêi mơngế M’nông. Ti xê to po mơd^ng rơkâu mơnê khu xeăng, hâk phiu ăm tơdroăng rêh ro kro niân, phâi tơtô, kố xuân cho roh ki vâ trâm mâ pơla mâu nho\ng o hdroâng hdrê, rơtế dêi pó hriâm tâp mâu tơdroăng ki rơkê ple\ng tung mơnhông pêi cheăng kâ tung rơpo\ng hngêi [ă păn roăng dêi kuăn ’ne\ng le\m tro tâ.

            H’Thi Rơya chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng