Hâi mơdĭng Túa lĕm tro mâu Hdroâng kuăn ngo kong pơlê Gia Lai cho môi tung mâu tơdroăng ki khu xah prôa hdroâng kuăn ngo pơlê Roh (bêng Pleiku) đi đo ai mâ ƀă pro vâi hâk vâ ó khât. Chêng, proâ t’rưng, klŏng put, châ tŏn tơdrêng ƀă dêi rơpó hiăng pro chiâng ivá tơ’mot vâi hâk vâ hmâng.

Ngê̆ nhân Siu Thưm – đô̆i trưởng ăm ‘nâi, vâ pro chiâng môi khu ki xah proâ hây, ki kal má môi cho tơdroăng tơkŭm tôu rơkê dêi hên mâu túa proâ ki phá dêi pó. Khu tôu proâ dêi pơlê Roh ai proâ t’rưng cho proâ ki xiâm, klŏng put, t’rưng ki kŭn, rơtế ƀă mâu kế ki têa, kế ki pâm môi tiah hơkâ, chêng, luk lak, kế ki kơ’râu. Rêm to proâ djâ ăm môi idrâp chuât krê, pâ thế ngế ki xah mê rơkê ‘na kih thuât mê ối athế ‘nâi tơkŭm lê lĕm ƀă dêi pó, vâ pro chiâng môi tiah môi.

“Apoăng, po lâm hnê bu ai iâ mơngế hriâm, la rế hía rế ai hên chiâng khu ki lăm mơđah. Nôkố mê hiăng châ 2 – 3 đô̆i, lăm mơđah têa tŏn tung lâp tíu. Mâu ngế ki xah vâi hâk vâ kơ mâu proâ, hâk vâ ki lĕm tro hdroâng kuăn ngo dêi tơná. Á ai tối ƀă mâu vâi vâ vâi hlê, đi đo hâk vâ ki lĕm tro dêi jâ pôa pin ‘măn chôu: pó pôi tá lôi mâu proâ, vâ pó hơniâp ro hriâm tâp”.

Ngế krâ ai ngế nếo pơtó. Drêng mâu ngê̆ nhân ki hiăng hên rế hía rế hlâ lôi, mâu ngê̆ nhân hơnăm ối kŭn dêi mâu ƀai rơngê, ting, mâu proâ dêi mâu hdroâng kuăn ngo kong pơlê Gia Lai hiăng ai ngế pơtó rơkê khât. A pơlê Jut 1, cheăm Ia Hrung, kong pơlê Gia Lai, maluâ bu nếo 15 hơnăm, Siu Ting Ning hiăng hên hơnăm tiô dêi pâ veăng tung mâu rôh mơdĭng túa lĕm tro, mơđah tŏn chêng koăng tung mâu rôh po mơdĭng ki kal dêi pơlê “Ting Ning rơtế ƀă dêi pú ối khên tơnôu mơjiâng khu tŏn chêng koăng hơnăm ối nếo, mơđah tŏn a mâu tíu ôu kâ a Pơlê kong kơdrâm Pleiku, hlối veăng tung mâu rôh po mơdĭng, tơdroăng po trâm mâ túa lĕm tro tung kong pơlê ƀă a kong pơlê ki ê.

“Đô̆i ki tŏn chêng koăng dêi mâu vâi o hok tro sap ing 2008 troh 2011. Kơdrâi cho 7 ngế, kơnốu ai 5 ngế. Đô̆i lăm mơđah tŏn ki achê má môi cho Plông kân Đại đoàn kết (Plieku), a tơring; hngế má môi cho Quảng Ngãi, Quảng Trị. Á tơbleăng tối mâu proâ chal krâ dêi tơná ƀă hnê ăm vâi túa ki tŏn. Á hlo ro khât ƀă hâk tơngăm ‘na chal krâ dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Á rơhêng vâ khôi hmâ kố ối châ rak vế troh tá ah”.

Túa lĕm tro chal krâ mâu hdroâng kuăn ngo Gia Lai nôkố ôh tá la lâi pơtê a ‘mâi mơnhông, mơdêk ki kơnía, mê hiăng châ pơhlêh chiâng mơnhông cheăng kâ. A pơlê K’Dang, cheăm Tơ Tung, kong pơlê Gia Lai, hiăng têk plá on ôm hyô pơlê pơla ƀă mâu túa lĕm tro ki lĕm dêi hdroâng kuăn ngo Bơhnéa.

A homestay A Ngưi, tơmối ôh ti xê to châ ngăn mê ối châ rêh ối rơtế ƀă túa lĕm tro Bơhnéa, tung idrâp chêng koăng, tơrêm to um meăm phop, tơrêm túa lĕm tro ếo pơtâk chal krâ. A Ngưi xúa mâu măng pơlê pơla môi tiah Zalo, Facebook, website, fanpage ƀă mâu tíu ôm hyô vâ mơđah ăm tơmối châ ngăn, malối cho tơmối ối a hngế ƀă tơmối kong têa ê.

“A Ngưidế tơmiât kô po môi tíu ki chêh, tíu ki xah hêi rơnó pơtê hriâm ăm mâu vâi muăn troh mơnúa ngăn túa lĕm tro pơlê cheăm, ‘nâi kơxoăng, ‘nâi tŏn chêng koăng, pế pơchên kế kâ chak lrâ môi tiah prông tơxông, í poh. Sap ing mâu tơdroăng ki tơ’lêi hlâu, hmâ môi tiah mê, A Ngưi loi tiah kố mâu vâi pú kô hâk vâ mâu tơdroăng ki kơnía ki pâ pôa ‘măn chôu ăm pơlê pơla ƀă ăm mâu rơxông hơnăm ối nếo”.

Rơtế prôk ƀă mâu vâi pú hơnăm ối nếo, khu tơrŭm Đoân Droh rơtăm xuân tơbleăng pro hên tơdroăng cheăng ki ai pơxúa, veăng gum rak vế ƀă tơdjâk ki kơnía túa lĕm tro chal krâ. Ngoh Đỗ Đức Thanh – Phŏ pơkuâ ngăn Đoân Gia Lai ăm ‘nâi:

“Khu tơrŭm Đoần, Hô̆i, Đô̆i hiăng tơkŭm po hên tơdroăng ki xah hêi lăm troh a tíu xiâm, mâu rôh hnê tối, xah hêi mơnúa ngăn veăng rak vế túa lĕm tro chal krâ. Mâu vâi pú hơnăm ối nếo hiăng mơhno châ hiâm mơno ki hâk vâ pơlê xiâm, tơnêi têa, hâk vâ túa lĕm tro hdroâng kuăn ngo dêi tơná. Ngin hlo mâu tơdroăng pêi pro kố kô hnan hnế mâu vâi pú mơđah tơbleăng um, túa lĕm tro chal krâ troh a lâp lu Tơnêi têa”.

Tung tơdroăng rêh ối rơkê plĕng, túa lĕm tro chal krâ a Gia Lai dế châ vêh diâp ăm mâu ngế hơnăm ối nếo, ƀă xua mâu ngế hơnăm ối nếo mê xuân dế hbrâ rơnáu tăng túa vâ túa lĕm tro pơtối ai mâ tung tơdroăng rêh ối. Ƀă tơdroăng hâk tơngăm, tơdroăng tơmiât pêi rơke ƀă hiâm mơno vâ pêi, vâ chiâng mâu rơrêk kông tơdjêp túa lĕm tro kong ngo ƀă lâp plâi tơnêi, vâ túa lĕm tro chal krâ ôh ti xê to tung tuăn ngoâ, mê ối chuât tung la ngiâ.