Pế tơpoăng ƀă châu priât kong – Kơchâi kâ hiăng ai sap nah a kơnoh on dêi mơngế Rơteăng
Chủ nhật, 05:00, 24/08/2025 Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên
VOV.Xơ Đăng-Tung kong tơbăng kân krip dêi Tây Nguyên, drêng idrâp chêng koăng chuât xơtó troh a rơnó chiâk deăng, drêng ngôi on ing hơpiâp ối kơneăng troh a kuâ hngêi, pin kô trâm um méa ki pin hmâ hlo, mê cho um méa mâu jâ, mâu nôu, mâu nâ rơtế dêi pó pêi báu, pêi phái pro tơpoăng a kĭng kơnoh on. Idrâp “đih đuh, đih đuh” chuât ing póu ki pro ƀă loăng, tơdrêng tá tơdroăng ki kơ’nhon pêi dêi vâi kơdrâi, trối vâ tối tơbâ ăm rêm rơxông mơngế Rơteăng ‘na mâu kế kâ tiô khôi hmâ, hmâ trâm hlo, hmâ ai, la xuân ối rak vế khôi túa, vêa vong dêi jâ pôa, nôu pâ, hdrông kuăn ngo. Tung mê, kơchâi tơpoăng pế ƀă krúa, lơleăng, priât kong cho kơchâi kâ ki hmâ, kơhiâm ai tá tơmeăm ing kong kế, ngo ngối, sap ing chal vâi krâ nah hiăng chiâng tơdroăng ki hâk tơngăm tung túa lĕm tro ‘na kế kâ dêi pơlê pơla.

Kơchâi tơpoăng mê hdrối vâ pế, vâi nâ, vâi o athế pêi pro hên tơdroăng, ton chôu phut ƀă ai tuăn tơmiât, kŏng pêi rơkê, cho tơdroăng ki ôh tá păng lôi tung rêh kâ ối rêm hâi, ‘na kơchâi kâ dêi mơngế Rơteăng, ki malối drêng tung rơpŏng hngêi ai tơdroăng kal, tung pơlê ai tơdroăng leh mơdĭng kân ki kố ki mê. Jâ Y Num, ối a ƀuôn Ea Mao, cheăm Tân Tiến, kong pơlê Dak Lak ai tối tiah kố:

“Ahdrối vâ tơkŭm po tơdroăng ôu drôu kơxái, ôu pơkŏng ŏng mế ăm kuăn cháu, tâi tâng rơpŏng hngêi, nhŏng o, pơlê pơla, kơtâu kơtéa pơrá veăng tơdjuôm ivá cheăng. Ai ngế ‘nâ lăm ko krúa, priât kong, ai ngế tăng đôu tơpăng, ai ngế lăm tăng hơpôe, ai ngế lăm tăng ko klŏng phêa... Ngế ki lâi xuân pơrá ai tơdroăng cheăng, klêi mê, vâi rơtế tơkŭm môi tíu a hngêi vâ pế pơchên mâu kơchâi ki hiăng tăng ing kong mê âi. Khôi túa ki kố hiăng ai sap ing chal vâi krâ pin roh nah ƀă troh nôkố xuân ối châ rak vế.”

Ing mâu tơmeăm ki lăm xo tung kong, môi tiah châu priât, kló priât, kơtôu loăng plâi krĭng, loăng tróu, loăng plâi nong kong ƀă hên mâu hdrê loăng ki ê, mơngế Rơteăng hiăng pế chiâng kơchâi tơpoăng ki xú lĕm, kơhiâm, ai ta ki hơ-iâ, vâ rơmâ iâ há la ga kơhiâm pa kâ tối, pro hên ngế rơhú vâ kâ hlối. Jâ Y Koh, ối a ƀuôn Čư̆ Drăng tối ăm ngin ‘nâi, vâ khoh chiâng ai tơpoăng kố dó xêh bu pế hlâu hlĕng tê, la ga, cho tơdroăng ki ôh tá xê hlâu, ga hiăng châ tơdjêp, pơtối ing hên chal, hên khu ing vâi krâ roh nah troh nôkố, ga cho kơchâi ki kơhiâm ƀă ki chôu vế tung i hiâm mơno. Môi hdro kơchâi tơpoăng mê ôh tá xê to phâi ăm klêa, phâi ăm pơtok, mê ối cho hơtôu tung i hiâm mơno, xua ki hơ-iâ, xú pơ-ou mê ga hiăng châ tế ing tuăn mơno ki phoih hơ-ui pâ, ƀă tơdroăng ki tơrŭm krá tơniăn dêi pó:

“Vâ khoh chiâng ai kơchâi tơpoăng ki kơhiâm mê, ngin athế tăng rah xo phái báu ki chói ing báu chiâk, pê phái ki mê vâi nâ o hmâ pê ƀă póu kuăn ngo ngo pin. Tung pơla mê, vâi krâ, vâi nâ o kơdo mơ-eăm lăm tung kong vâ tăng ko krúa, lơleăng, priât kong, lêa hmôa ki hiăng krâ, xo hmôa ki kơbâng, kló priât pêi i xăn ƀă pló ki pro ing loăng tróu, loăng krĭng... Drêng hiăng ai tŭm mâu kế tơmeăm tiah mê, nếo chiâng vâ pế pơchên. Châu priât mê vâi pêi i xăn ‘nôi nếo râm tung hdro, drêng hiăng chên krâ kơvâ mê nếo tơpoăng, vâl ăm i tơ’mô vâ tơpoăng ôh ta tro tơkâ, klêi mê, râm tơ’nôm hơ’nêh mâm, ká lơ kơxêng, ngăn tiô kơ tơná vâ kâ dêi xêh. Tâng lơ ai hơ’nêh mâm chu ki ai rơmâ iâ, vâi kơ-óu ahdrối vâ ga i xú hŏm, klêi mê, nếo lếo têa, klêi mê nếo râm kơchâi xú, ki pro ing châu priât kong, ƀă nếo tơpoăng mơ’nui.”

Nâ Y Rum, ối a ƀuôn Čư̆ Drăng, cheăm Tân Tiến, kong pơlê Dak Lak ai tối tơ’nôm tiah kố:

“Vâ kơchâi ki pin tơpoăng mê xú pơ-ou, kơhiâm, klêi kơ’nâi tâm phái to lâi chât phut, pin mâ tá uâ phái ƀă kơmăi, mê athế pêi ƀă kŏng tơná pin, pêi a póu, mê ah tơpoăng ga nếo tơkâ lĕm, têa ga kơhiâm, athế pế têa ahdrối ‘nôi nếo râm hơ’nêh mâm lơ kơxêng, drêng hiăng tơnăm chía ton, mê nếo lếo iâ tơpoăng ki lếo têa tung hdro, tơpoăng kô kơhiâm, ôh tá tro khoăng hdro”.

Xua ti lâi kơchâi tơpoăng pế ƀă châu priât kong, krúa, lơ leăng tiô khôi hmâ dêi mơngế Rơteăng ga hơ-iâ, kơhiâm ó tiah mê? Nâ Y Hrưp, ối a ƀuôn Kon Wang, cheăm Tân Tiến (Dak Lak) ai tối tiah kố:

“Tơmeăm tung kong mê ga krúa lĕm, ôh tá ai pơkeăng hdrong, phon. Kâ kơchâi kong, plâi kong kuăn pơlê ngin hmiân tuăn. Vâ rak vế ki hơ-iâ, kơhiâm mê, tơdroăng ki kal ahdrối tâ mâ tá ‘nhiê kong. Drêng lăm tăng, lăm ko tơmeăm tung kong, athế xo krâ kơvâ, lôi mâu loăng, kơchâi, plâi xuân ối chiâng kơbâng lĕm, rơnó kơ’nâi ah pin pơtối ai nếo kế tơmeăm kâ ki krúa, tơniăn ăm châ chăn, ivá pin”.

Ôh ta xê to kế kâ tiah hmâ trâm hlo rêm hâi, tơpoăng châu priât kong ga ối ai tung mâu roh rơpŏng hngêi ai tơdroăng ki kal, môi tiah tơdah xuâ nhŏng o, tơmối, ôu drôu kơxái, ôu drôu pơkŏng, drôu mơhum, to hngêi nếo ƀă mâu tơdroăng ki ê hía ‘lo, tâng lơ cho tơdroăng kal. Ngoh A Jon, ối a ƀuôn Čư Drăng, cheăm Tân Tiến (Dak Lak), ai tối tiah kố:

“Tung hâi ki ôu ŏng mế hâi kố, kuăn cháu, nhŏng o, hdrông hdrê hiăng tơkŭm tŭm akố. Rêm ngế pơrá rêm hnoăng cheăng, rơtế dêi pó pế tơpoăng ƀă hên mâu kơchâi ki ê hía. Xua tơdroăng ki hơniâp ro tiah mê, xua ing tơdroăng ki tơrŭm, ngin tơdjuôm ivá vâ kơchâi kâ, tơmeăm kâ thăm rế phiu ro tâ, xua ing mâu kế tơmeăm ing kong kế, ngo ngo dêi Tây Nguyên.”

Tung môi toăng hngêi ki kŭn, a kơnoh on ki dế koh bâ eăng, ƀlô blông, tơrêm mŏng tơpoăng ki dế ối tôu kơlung mê, o tơnhi ăm tơrêm ngế tung rơpŏng hngêi, ing mâu vâi krâ troh a vâi hdrêng. Idrâp tơpui tó, hâk nâ, sôk suâ, ai ta tơdroăng ki hơ-iâ, kơhiâm dêi kơchâi ki châ mơjiâng ing kong kế, ngo ngối. Rêm mŏng tơpoăng pế ƀă châu priât mê, ôh tá xê to pro phâi ăm klêa, ăm pơtok, mê ối cho vâ mơhno tối hiâm tuăn mơjo vâ, pâ hâk dêi pó, tơdroăng tơveăng gum, ƀă tơrŭm tơrôa dêi pơlê cheăm.

Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC