Mơngế leăm ai hnoăng cheăng ki kal khât tung tơdroăng rêh ối dêi mâu khu vâi on veăng dêi mơngế M’nông. Mơngế leăm ôh tá xê to teăng mâ ăm prế droh rơtăm ki vâ pâ phêp vâi krâ-nôu pâ hdrối vâ pơkoăng, mê ối cho ngế ki mơnhên tu\m têk mâu tơdroăng tung rêh kâ ối dêi prế on veăng ki nếo xo dêi pó.

Drêng pơla péa pâ droh rơtăm hiăng tí tăng ‘nâi mơnhên dêi pó [ă hiăng troh a hâi ki pơkoăng, vâi kô kơnôm mơngế leăm vâ po rơkong tơpui tono [ă vâi krâ dêi péa pâ. Tiô tơdroăng hmâ loi dêi vâi krâ roh hdrối nah, prế droh rơtăm mơjo pâ dêi pó ga ôh tá xiâp vâ tối tơno [ă dêi nôu pâ ‘na hâi pơkoăng. Vâi kơxiâp xâu nôu pâ lơ ôh tá ăm phêp, xua mê nếo troh tăng mơngế leăm, [ă dêi tơdroăng ki rơkê tơná, vâi kô tối tơno i nhên tâ, kơxo# droh rơtăm ki chiâng on veăng dêi pó xuân hên.

Pôa Pâ Hiệp, ối a [uôn Drêch, cheăm Ea Huar, tơring {uôn Đôn, kong pơlê Dak Lak tối ‘na tơdroăng ki kal dêi mơngế pro leăm ăm hdroâng M’nông:

‘’Mơngế pro leăm athế cho ngế ki rơkê, ki rơhêng vâ tối athế cho ngế ki ple\ng hên, cho ngế ki rơkê tung tơdroăng tơpui kâ. Athế tơpui hlế, rơkê, ‘nâi po rơkong tơpui tơdjâ mơhno troăng ăm tá péa pâ peăng kơdrâi [ă peăng kơnốu. Vâ mâu ngế ki mê drêng chiâng on veăng dêi pó ah kô rêh ối le\m tro dêi pó, on veăng hơniâp le\m, păn roăng kuăn ‘ne\ng i hâu, loi nguăn kơ nôu pâ [ă pêi cheăng kâ kơhnâ rơkê ple\ng. Tu\m tơdroăng ki kố pơrá tơkôm to ing mơngế ki leăm tê’’.

Drêng prế droh rơtăm hiăng hâk mơnâ vâ dêi pó, mơngế leăm kô lăm pôu a péa pâ vâi krâ-nôu pâ vâ tí tăng êng tơdroăng. Mơngế leăm xuân cho ngế ki tơdjêp vâ pơtroh rơkong tơpui tối dêi péa pâ [ă prế péa ngế mê. Tâng rơpo\ng hngêi dêi péa pâ hiăng vâ môi tuăn, klê kơ’nâi mê, vâi kô pơxiâm tơno tối ăm mơngế leăm. Cho ‘nâng, tiô tơdroăng ki peăng kơdrâi cho ngế ki xiâm tiô túa tơlá dêi hdroâng M’nông, rơpo\ng peăng ngế kơdrâi mê kô kơnôm mơngế leăm, xuân ing peăng hngêi kơdrâi hbrâ tu\m têk mâu tơdroăng vâ hbrâ rơnúa pơkoăng ăm prế on veăng ki mê.

Drêng prế on veăng ki nếo mê hiăng chiâng on veăng, tung tơdroăng rêh ối vâi xuân athế đi đo chôu vế dêi mâu tơdroăng ki hiăng tơhrâ [ă vâi krâ nôu pâ, [ă ngế ki tơná mơjo pâ mê. Ki rơhêng vâ tối, mâu rơkong tơhrâ mê kô châ mơngế leăm rak vế vâ la ngiâ ah kô tơleăng mơnhên drêng prế ai tơdroăng tơhôu, tơpeăng dêi pó. Mơngế leăm kô tơbâ vêh nếo mâu tơdroăng ki vâi hiăng tơhrâ ahdrối vâ pơkoăng dêi pó, ôh ta ai veăng kum peăng ngế ki lâi ôh.

Vâ pêi pro le\m tro tiô tơdroăng ki hiăng pro leăm, mơngế ki tơleăng ăm mâu on veăng, mơngế ki leăm athế cho mơngế ki rơkê khât păng ‘nâng, hlê ple\ng nhên túa tơlá dêi mơngế M’nông. Tung tơdroăng rêh ối rêm hâi xuân athế rêm ối le\m tro vâ djâ troăng ăm kuăn cháu. Cho ngế ki pro leăm rơkê ăm hên khu vâi droh rơtăm, pôa pâ Djoanh, ối a pơlê Ndrêch, cheăm Ea Huar, tơring {uôn Đôn, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi, tơdroăng mơjiâng on veăng hôm krá tơniăn lơ ôh, ki xiâm cho ing tơná prế ki nếo xo dêi pó mê. Ôh tá xê kơnôm to mơngế leăm, mê hnoăng cheăng dêi mơngế leăm cho ăm prế droh rơtăm ki vâ xo dêi pó tơmiât i nhên, séa i trâu hơngế hôm tơxâng vâ kum ăm dêi tơná vâ mơjiâng on veăng lơ ôh:

‘’Mơngế pro leăm tơkéa cho vâ tối cho ngế ki djâ troăng ăm prế droh rơtăm ki vâ xo dêi pó chiâng on veăng. Hdrối vâ tơpui [ă vâi krâ-nôu pâ dêi péa pâ, mê á athế êng nhên péa ngế ki mê, vâ ‘nâi prế hôm vâ dêi rơpó khât lơ ôh? Xua tơdroăng vâ dêi pó cho athế tơná prế ki mơhno\ng vâ dêi pó, ôh tá ai ngế ki lâi pơklât thế. Tâng vâi hiăng vâ dêi pó khât, mê á kô lăm pôu êng ngăn vâi krâ péa pâ. Tâng châ nôu pâ, vâi krâ hiăng vâ môi tuăn, mê ing tơná prế ki mê athế tơkêa dêi pó, ôh tá ai tơdroăng pơklât thế dêi nôu pâ-vâi krâ’’.

Klêi kơ’nâi prế hiăng chiâng on veăng, prế droh rơtăm preăng hlo ai tro pro xôi mâu tơdroăng ki prế hiăng tơkêa dêi pó, xua hiăng ai mơngế leăm, [ă nôu pâ châ tâng, châ ‘nâi. Pôa pâ Hiệp, ối pơlê Ndrêch, cheăm Ea Huar, tơring Buôn Đôn, tối ăm ‘nâi: Rơkong hiăng tơkêa mê athế rak vế, pêi pro, [ă pói rơhêng vâ ăm i le\m tro mê athế châ mơngế leăm tối pơchân tơdroăng ki prế ki vâ chiâng on veăng mê athế chôu vế, ‘măn rak:

‘’Tâng tung tơdroăng rêh ối ôh tá ai mơngế leăm, ga xuân ôh tá tơniăn. Vâi athế rêh ối, pêi kâ môi tiah rơkong ki prế hiăng tơhrâ dêi pó hdrối mê, tiô kơ tơdroăng ki hnê pơchân dêi mơngế leăm há, vâ ing mê, kô chiâng ai tơdroăng rêh ối, pôu râng hnoăng cheăng hên tâ tung la ngiâ, kô hluăn ing tơdroăng ki tơhôu tơhêng, tơtu\ng tơpeăng dêi pó’’.

Tung tơdroăng rêh ối rêm hâi, ôh tá kâi hluăn tơdroăng ki tơhôu, tơtu\ng dêi pó. Mâu on veăng ki rêh ối vâ hơniâp ro [ă dêi pó athế ‘nâi pôi tá ‘nhó dêi pó. Ki rơhêng vâ tối, vâi athế đi đo nhuo#m kơ mơngế leăm, ngế ki hiăng kum ăm prế chiâng on veăng, ngế ki hloh hlê, rơkê ple\ng tung tơdroăng rêh kâ ối vâ veăng kum ăm khu droh rơtăm châ xo dêi pó ai tơdroăng rêh ối hơniâp ro, sôk suâ. {ă maluâ tơdroăng rêh ối klêi kơ’nâi pơkoăng mê ga ti lâi, vâi xuân athế pôu râng hnoăng cheăng [ă ôh tá la lâi mơne\n tối kơ mơngế leăm.

H’Thi Rơya chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng