Ai hên vâi nâ o a kơtâu Bù Dinh, cheăm Thanh An, tơring Hớn Quản, kong pơlê Bình Phước pơrá mơnhên tối: Pơtối rak vế môi khu to\n chêng tơgôu koăng ôh tá xê tơdroăng ki tơ’lêi, athế kơhnâ khât, pêi pro tá hiâm tá mohno mê nếo chiâng pêi pro, tâng ôh tá ai jâ Thị Mương ‘mâi mơnhông, thâu mơni kô ôh tá ai khu to\n chêng tơgôu koăng tiah a hâi kố, đi đo châ kâ pri ối má môi tung mâu roh tơ’noăng hơdruê xuâng dêi kong pơlê tung mâu hơnăm hiăng luâ. Mâu túa kơ’râu xuâng, tuih kơhnhon xuâng pơrá cho xua nâ Thị Mương hnê tối ăm vâi nâ o vâi kơdrâi a kố. Nâ Thị Chanh, ngế ki xuâng tung khu to\n chêng koăng tối ăm ‘nâi:

‘’Ngin ôh tá ‘nâi ki klâi ‘na hơdruê xuâng, kơnôm ai nâ Thị Mương tơku\m hnê tối mê ngin khoh chiâng rơkê tiah hâi kố. Á hâk vâ ‘nâng [ă nâ mê’’.

Cho kăn pơkuâ Chi ho#i vâi kơdrâi dêi cheăm, ai lối 70% pơ’leăng mâ mơngế cho hdroâng S’Tiêng [ă ki hên, vâi krâ-nho\ng o a kố tiô khôp Tin Lành, nâ Thị Mương hiăng tô tuăn hên tơdroăng vâ tăng troăng ki hnê mơhno tối, mơhnhôk mâu vâi nâ o tơku\m po roh tơ’noăng, ôh tá tro khu ‘mêi pơlông djâ pêi pro mâu tơdroăng ki ‘mêi. Klêi kơ’nâi hên hâi kơhnâ mơ-eăm lăm troh a tơrêm troăng hơlâ, rêm rơpo\ng hngêi, troh nôkố, Chi ho#i ngăn vâi kơdrâi a kơtâu Bù Dinh hiăng ai 250 ngế, tâk châ 5 xôh tâng vâ pơchông ngăn tung hơnăm ki nâ djâ troăng xiâm pro kăn chi ho#i vâi kơdrâi a hơnăm 1998 nah; tâi tâng rơpo\ng kuăn pơlê ki vâ iâ hlái môi rơpo\ng ai môi ngế veăng mot tung khu, pêi mâu hnoăng cheăng dêi Khu vâi kơdrâi. Tơdroăng ki hiăng hơ’lêh nhên a kơtâu Bù Dinh tung mâu hơnăm hiăng luâ, mê cho, iâ rơpo\ng ki ai kuăn kơdrâm môi tiah hdrối nah. Nâ Thị Bé, ối a kơtâu Bù Dinh, cheăm Thanh An, tơring Hớn Quản tối ăm ‘nâi:

‘’Hdrối nah, ngin ôh tá ‘nâi vâi tối 5 ôh 3 krúa. La klêi kơ’nâi hriâm nâ Mương, mê ngin nếo ‘nâi tiah lâi tối 5 ôh, 3 krúa. 3 krúa cho krúa hngêi, krúa troăng hơlâ, krúa hơpiâp on. Ngin hiăng châ hriâm mâu tơdroăng ki mê’’.

Ing tơdroăng ki hiăn rơkê ple\ng dêi tơná: bu ai 2 ngế kuăn vâ hnê tối dêi kuăn i chiâng mơngế rơkê, jâ hiăng chiâng ngế ki djâ troăng a hdrối vâ ăm lối hr^ng ngế vâi nâ o kơdrâi tơmâng [ă hriâm pêi pro [ối, malối tơdroăng ki ôh tá vâ ai tơ’nôm kuăn ‘ne\ng; hiăng ai 50 ngế vâ pơtê hlối tơdroăng ai kuăn ‘ne\ng. Ing tơdroăng ki mơ-êa, klêi mê, mơhum kuăn, troh nôkố, hên vâi nâ o tung kơtâu hiăng châ hriâm tơdroăng tơpui kâ chiâng rơkê ple\ng, chân tuăn pêi pro mâu hnoăng cheăng ki khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi hnê mơhnhôk.

Nâ Thị Mương, Kăn chi ho#i pơkuâ ngăn vâi kơdrâi a kơtâu Bù Dinh, cheăm Thanh An, tơring Hớn Quản ai tối tiah kố:

‘’Á hlo ai túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo vâ hía lôi, mê á kơhnâ mơ-eăm hnê tối vâi nâ o mơ-eăm rak vế. Kơ’nâi mê, kơnôm châ Đảng, khu pơkuâ to\ng kum rak vế ‘na túa le\m tro kố mê á hâk phiu păng ‘nâng. Nôkố á pơtối hnê mơhnhôk vâi nâ o pơtối rak vế khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná, ôh tá ăm ga hía lôi’’.

Vâ chê 20 hơnăm cheăng Đảng, 20 hơnăm pêi cheăng ‘na kơvâ kơdrâi [ă hnê rak vế ai kuăn preăng kuăn iâ, jâ hiăng chiâng ngế ki kal tung hnê mơhno tối troăng hơlâ, hnoăng pơkâ dêi Đảng [ă Tơnêi têa troh [ă kuăn pơlê tung kơtâu [ă tung cheăm. Ki rơhêng vâ tối, jâ hiăng mơjiâng Vó tâ phái hơ-ui kum a hngêi kơmăi uâ báu dêi rơpo\ng hngêi, mơhnhôk vâi nâ o rêm hdroh troh lăm uâ dêi báu athế veăng tơlo dêi môi iâ phái vâ veăng kum ăm mâu rơpo\ng ki hêng klêa, xahpá tung cheăm. Túa pêi pro kố hiăng châ mâu vâi nâ o veăng pêi pro kơhnâ khât. Tung hơnăm 2017 pơla hdrối kố nah, ing vó phái ki hơ-ui pâ mê, chi ho#i hiăng châ xo 2 tă phái veăng kum ăm mâu ngế kơtiê xahpá. {ă tơdroăng ki rơkê tung hnê mơhnhôk, tơpui tối [ă kuăn pơlê, jâ Thị Mương hiăng châ pôk cho ngế ki châ kuăn pơlê loi nhuo#m tung pơlê cheăm dêi hdroâng kuăn ngo a cheăm. Jâ Trần Thị Thiện Thu, Kăn hnê ngăn Khu pơkuâ vâi kơdrâi cheăm Thanh An, tơring Hớn Quản tối ‘na nâ Mương tiah kố:

‘’{ă nâ Thị Mương ngin hiăng mơhnhôk nâ hnê mơhno tối tung pơlê cheăm dêi hdroâng kuăn ngo. {ă mâu polê, ối trâm hên xahpá tung hnê mơhno tối xua vâi nâ o tá hâi hlê ple\ng hên nâl Xuăn, mê ngin hiăng rơtế [ă nâ Mương prôk troh vâ hnê tối kuăn pơlê hlê ple\ng troăng hơlâ dêi Đảng’’.

{ă mâu hnoăng cheăng ki ôh tá xê ku\n dêi Khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi, mơ’nui hơnăm 2017 hdrối kố nah, jâ Thị Mương hâk tơngăm châ kâ pri ‘’Ngế kơdrâi Việt Nam chân tuăn-rơkê tơdroăng nếo’’ dêi Khu xiâm pơkuâ ngăn vâi kơdrâi Việt Nam diâp ăm a hơnăm 2017. A hdrối mê, nâ hiăng châ Ngế xiâm ngăn ‘na pơkeăng [ă khăm pơlât diâp {ăng kơdeăn khe\n xua ai hnoăng hnê tối rơpo\ng hngêi ai kuăn preăng kuăn iâ. Drêng ngin êng ‘na tơdroăng ki nâ vâ pêi pro, nâ Thị Mương tối ăm ‘nâi, mê cho tơdroăng ki veăng kum rak vế mơhno túa le\m tro, vêa vong dêi hdroâng mơngế S’Tiêng, kơnôm ing tơdroăng hnê mơhno tơdjâ ‘na rơngêi ting ting, kơhnhon xuâng, lơ te\n hmôu, ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo. Tâng châ rak vế túa le\m tro ga nếo châ rak vế xiâm kối dêi kuăn ngo tơná.

Lệ Quyên – Viết Bằng chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng