Ngoh A Tiêp-ngế ‘’râng vế’’ tơdrá chêng Rơteăng
Chủ nhật, 00:00, 18/11/2018
VOV4.Sêdang - Ngoh A Tiêp, ối buôn Kon Wang, cheăm Ea Yiêng, tơring Krông Păch, kong pơlê Dak Lak, cho ngế ki hâk git kơ tơdrá roh vâi krâ nah dêi Rơteăng. Pak^ng tơdroăng tí tăng hriâm, [ối mâu [ai chêng vâi krâ nah, mâu rơngêi ting ting, chêh tối nâl [ai rơngê ki nếo, mê ngoh ối hmâ hnê tối chêng koăng [ă rơngêi ting ting ăm khu rơxông nếo. Troh nôkố, ngoh hiăng mơhnhôk [ă mơjiâng châ 4 khu to\n chêng tơgôu koăng-hơdruê rơngêi ting ting, veăng mơđah a mâu leh mơd^ng, tơru\m mơđah [ă mâu pơlê ki ê, veăng kum râng vế [ă pơtối mơnhông mơhno túa le\m tro dêi hdroâng Rơteăng.

 

 

Ngoh A Tiêp hiăng chiâng mơngế ki rơkê ‘na chêng koăng, tơdrá prôa, rơngê ting ting dêi vâi krâ nah cho [ă hiâm mơno ki hâk mơnâ vâ git khât, tơtro, tơdrăng môi tiah túa rêh ối dêi tơná ngoh. Ngoh tối, rêm hdroh ai tâng tơdrá ki klâi chơ to tơdrá Rơteăng vâi krâ nah, mê ngoh ối ôh tá kâi hmiân. Idrâp chuât ki tơviah, pro phoih tung hiâm mơno la xuân ro rih dêi idrâp chêng koăng, ki tơleăng la rơmuăn dêi têng nêng, ki khăng kơtô la chhâk hơngế la bâ phuâng dêi idrâp klong put; rơ-eăng mot khâp tung ihiâm mơno dêi mâu tơdrá rơngê, ting ting [ă hên mâu tơdroăng ki ê.

‘’Drêng tâng idrâp chêng, koăng ga pro tung hiâm mơno á mơnâ ’nâng, phiu ro, ối ôh tá kâi hmiân. Xua ti mê, á ôh tá kâi chiâng lôi, ôh tá ăm hía idrâp chêng, idrâp koăng dêi jâ pôa hiăng ‘măn ăm sap ing nah. Á hiăng tăng troh mâu vâi krâ ki rơkê tung pơlê vâ tiô vâi, hriâm ing vâi krâ ‘na to\n chêng tơgôu koăng. Nốkố, mâu vâi pôa, vâi krâ ki mê hên ngế hiăng krâ, ai mâu ’nâ hiăng hlâ.

Xua ing tơdroăng ki hâk vâ, mơnâ git mê á hiăng mơ-eăm hnê [ă mơjiâng chiâng 4 khu to\n chêng, tơgôu koăng, tung mê, ai 2 khu to\n chêng cho khu hnu\m [ă 2 khu to\n chêng cho khu vâi o hdrêng. Á hnê [ă hiâm mơno á git vâ, ôh tá ai tơdroăng ki vâi tí tăng thế, lơ ai tơdroăng tí tăng xo liăn ngân, tơmeăm khoăng ki klâi ôh. Á bú pói rơhêng vâ mâu vâi o chiâng râng, hâk vâ chêng koăng vâ to\n, ’nâi git mơnâ chêng koăng, bu pói châ ai tiah mê tê, á thăm rế ai hiâm mơno ki rơdêi tâ nếo vâ kơhnâ thăm rế ó ‘na tơdroăng hnê ăm vâi ‘ne\ng mâu tơdroăng ki á hiăng châ hriâm, châ ‘nâi’’.

 

 

Ngoh A Tiêp, ngế ki pơkuâ djâ chêng koăng Rơteăng buôn Kon Wang

 

Dế nôkố, ngoh A Tiêp dế hnê 24 ngế vâi ’ne\ng tung pơlê to\n chêng. Rêm măng t^ng, drêng troh a kơxê hâi tơdrốu, hâi t^ng mâu vâi ‘ne\ng hiăng tơku\m tu\m a hngêi ngoh vâ hriâm to\n chêng [ă tí tăng ‘nâi ’na tơdroăng ki le\m tro roh vâi krâ nah. Lâm hriâm sôk ro, mê ai hên mâu vâi o, vâi muăn ing pơlê ki ê xuân troh amê vâ pâ mot hriâm to\n chêng. Xua kơxo# vâi o, vâi muăn hriâm kơdrâm, mê ngoh A Tiêp athế mơjiâng pro chêng kơlá vâ ăm vâi o bố bố xuân ai kế tơmeăm vâ hriâm tôu. Drêng vâi o hiăng chía rơkê ah, mê ngoh nếo ăm vâi to\n chêng ki păng ‘nâng. Muăn A Yih, 13 hơnăm, ối a [uôn Kon Wang tối ăm ’nâi:

‘’Á hâk vâ hriâm to\n chêng ‘nâng, troh nôkố á hiăng hriâm châ 5 khế. Á hiăng chiâng to\n 2 [ai’’.

 

 

Khu to\n chêng tơgôu koăng vâi 'ne\ng [uôn Kon Wang tung hâi tơ'noăng mơđah to\n chêng ''Pơlê xah hêi - Pơlê rơngê xuâng''

 

Loi tơngah kơ tơdroăng ki rơkê [ă hiâm tuăn tơdrăng dêi ngoh A Tiêp, mê krâ pơlê buôn Kon Wang hiăng pơcháu ăm ngoh rak vế [ă pơkuâ ngăn 2 kơtum chêng koăng, tung mê, ai: kơtum chêng Hlêng 12 to [ă kơtum chêng boa ai 6 to. Drêng tung pơlê ai tơdroăng leh mơd^ng lơ xah hêi drôu têa ki kal, vâi rơtăm, vâi ’ne\ng nếo chiâng phep xo mâu kơtum chêng koăng ki mê vâ hriâm lơ vâ mơđah.

{ă ki rơkê dêi ngoh A Tiêp [ă mâu vâi rơtăm tung buôn Kon Wang, mê idrâp ki krip krih dêi chêng koăng rế hía rế chhâk hơngế, [ă rế hía rế châ tơ’mot hên khu vâi rơtăm, vâi ‘ne\ng lăm tăng troh a ngoh vâ hriâm, vâ ’nâi ple\ng ’na tơdrá chêng koăng, tơdroăng kơnía git dêi roh vâi krâ nah.

 

 

Ngoh A Tiêp [ă Khu to\n chêng tơgôu koăng vâi 'ne\ng dế mơđah tơdroăng rơngê-tôu chêng

 

Pak^ng tơdroăng hnê vâi ’ne\ng to\n chêng tơgôu koăng, rơngê ting ting [ă xúa mâu têng nêng, klong put, mê ngoh A Tiêp ối tí tăng tơmâng, chêh xo, hriâm [ối ‘na mâu tơdrá ki vâi krâ hiăng hnê ‘măn ăm sap nah. Ngoh hiăng tí tăng êng, tăng hriâm tơ’nôm mâu [ai chêng, [ai rơngê ting ting.

Klêi mê, ối chiâng bro [ă rêi têng nêng ai hên tơdrá ki pơrá phá dêi pó, chêh bro nâl nếo tiô tơdrá rơngê ting ting. Mâu [ai rơngê, ting ting ki ngoh chêh bro nâl ki nếo ai hên tơdroăng tối, môi tiah lông o, mơhnhôk djâ tơdroăng pêi chiâk pêi deăng, hnê pơchân kuăn cháu, hâk mơnê pơlê pơla, tơdroăng tơhmâ pơla khu droh rơtăm [ă hên mâu tơdroăng ki ê.

Tơdroăng ki hriăn git, ki rơkê ple\ng [ă tơdrá roh vâi krâ nah dêi ngoh A Tiêp hiăng mơhnhôk chiâng pro vâi krâ-nho\ng o tung pơlê phoih rơ-rêk hâk vâ mơnâ. Tá xê to mơđah a mâu tơdroăng ki kal dêi pơlê, cheăm, mê tung mâu khế hơnăm hdrối mê hía nah, 4 khu to\n chêng, tơgôu koăng-rơngê xuâng dêi buôn Kon Wang hiăng veăng lăm mơđah hên roh ki mơđah hơdruê xuâng, tơ’noăng to\n chêng tơgôu koăng a tơring, a kong pơlê, pơrá châ kâ pri ki kân. Ngoh A Điêt, kăn [o# ngăn ’na mơhno túa le\m tro dêi cheăm Ea Yiêng, tơring KrôngPăch, kong pơlê Dak Lak tối:

‘’Ngoh A Tiêp hiăng veăng râng vế [ă pơtối mơnhông tơdroăng ki le\m tro dêi vâi krâ rôh nah dêi kuăn ngo akố. Á loi tơngah [ă mơnê ‘nâng ngoh A Tiêp, [ă tuăn hiâm ki rơkê [ă ai ivá cheăng, ngoh hiăng ‘’mơdriu’’ tơdrá chêng koăng dêi hdroâng kuăn ngo Rơteăng thăm rế châ chhâk hơngế ó tâ nếo’’.

Vâ idrâp chêng koăng rế hía rế châ chhâk hơngế, kơneăng a’ngêi tâ nếo, pói tơngah rêm ngế vâi krâ-nho\ng o a kơpong Tây Nguyên pơrá mơnê nhuo#m [ă pơtối rak vế dêi tơdrá, tơmeăm khoăng vâi krâ hiăng hnê môi tiah ngoh A Tiêp hiăng pro. Ai ti mê ’nôi, idrâp chêng koăng nếo đi đo châ pơchuât pu hung pu hung, dri drih dri drih ki krip krih [ă sôk suâ, ro tơngăm, ing mê, tơnêi tíu, kơpong ki ai idrâp mê đi đo châ tâng hơniâp ro, mơnhông tơdroăng ki hâk tơngăm tiô túa tơlá mơhno le\m tro a kơpong Tây Nguyên.

Nhat Lisa chêh [ă hnối tơbleăng   

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC