Sap nôkố troh mơ’nui hơnăm, lâp kovâ ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê tơkŭm ăm tơdroăng mơ’no tê kế tomeăm ăm kơvâ tơmeăm vâ khoh châ pêi lo hên kế tơmeăm, pêi lo liăn ngân, mê cho vêh mơnhên dêi pôa Phùng Đức Tiến, Ngế xiâm phŏ ngăn ‘na Chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê tối a roh hôp tơbleăng rêm roh a khế 9 nếo châ tơkŭm po a Hà Nội.

Pôa Nguyễn Văn Việt, Ngế xiâm ngăn ‘na Pơkâ cheăng, ối tung Khu xiâm ngăn ‘na Chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê ai tối, tơkâ luâ 9 khế kơvâ ngăn ‘na chiâk dêăng hiăng pêi châ lo hên kế tơmeăm tung hên kơvâ cheăng, môi tiah: pêi pêt hdrê loăng, păn ká xi xŏng. Tơdrêng amê, ki kơnía git dêi tơmeăm tung tâi tâng chiâk deăng tng 9 khế xuân hiăng châ hên, ai dâng 1 rơtuh 100 rơpâu rơtal liăn. Kơvâ ngăn ‘na kring vế tơniăn kế kâ, kơchơ tê mơdró kế tơmeăm ki ai tơ’lêi hlâu, ki tro má môi tung khế 9, mơ’no tê loăng pơlái hiăng pơtối tâk nếo, kơvâ ngăn ‘na păn tơnăng ká xi xŏng hiăng kơdroh iâ:

“ ‘Na tơdroăng ki po rơdâ hngêi kơchơ ga cho tơdroăng ki lĕm tro. Khế 9, mơ’no tê kế tơmeăm tâk châ 22% tung 3 tơdroăng ki pê chiâk pêi deăng. Troh a chôu phut kố, liăn ngân pêi lo ing tơdroăng mơ’no tê kế tơmeăm, pêi chiâk deăng, pêt loăng, păn tơnăng ká xi xŏng hiăng châ 38,48 dollars Mih, tung 3 khế ki u ối tâng vâ riân ngăn rêm khế kô châ kô mơ’no tê kế tơmeqăm châ dâng 5 rơtal USD Mih, pin kô châ dâng 54 rơtal dollar Mih”.

Ai tơdjâk troh tơdroăng vêh séa mơnhên ngăn roh má 4 dêi Vi ƀan hnê ngăn Châu Âu a khế 10 hơnăm kố ‘na hbrâ tơplâ mơdât tơdroăng ki chiâ xo tơmeăm khoăng ôh tá tro tơdroăng, ôh tá tối tơbleăng ƀă ôh tá tro tiô pơkâ ki dó inâi IUU, pôa Trần Đình Luân, Kăn ngăn ‘na păn tơnăng ká xi xŏng tối ăm ‘nâi, pơla hdrối kố nah, tơdroăng cheăng séa ngăn, mơnhên tối châ thăm mơdêk, rơtế amê cho tơdroăng rak vế, pêi pro tiô pơkâ dêi luât châ pơkâ pêi pro mơdêi khât.

Maluâ ti mê, ki tơvâ hên ƀă ki kân má môi dế nôkố dêi IUU mê cho tuk tơnăng ká a kơpong têa kơxĭ dêi kong têa ê, kố cho ki xiâm dêi tơdroăng pơkâ troh tơdroăng ki vâ tah lôi theh trĭng dêi EC ƀă tơdroăng păn tơnăng ká xi xŏng Việt Nam lơ ôh.

“Ki tơvâ tơvân dêi tơdroăng pơxâu phak mê tá hâi teăm tơ’mô pơla kong pơlê kố bă kong pơlê ê. Ki păng ‘nâng, ai mâu tơdroăng ki pơxâu phak ga châ tơƀrê, pêi pro mâu túa cheăng tơtro khât la xuân u ối mâu kong pơlê ôh tá hâi teăm pro kơtăng khât. Pakĭng mê nếo, tơdroăng ki chêh tối tung hlá mơ-éa ki pơkuâ ngăn tuk mot lo xuân tâk hên la tá hâi teăm châ 100%. ‘Na tơdroăng kố, kô pơtối rak vế, pêi pro tiô tơdroăng pơkâ dêi luât; ing tơdroăng ki pơkuâ rak ngăn tuk mot lo, tơmeăm ki séa mơnhên ngăn tiô tơdroăng ƀă mơhno tối tơdroăng ki hên lơ iâ dêi khu toăng tuk ki troh a kơno”.

Tiô pôa Phùng Đức Tiến, Ngế xiâm phŏ ngăn ‘na Chiâk deăng ƀă Mơnhông thô pơlê tối, drêng trâm mâu tơdroăng ki pơloăng mơnúa, Khu xiâm ngăn ‘na Chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê pơtối rak vế ki tơƀrê túa rah hdrê loăng pêt, mơnăn păn, vâ tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng ki pêi pêt mơjiâng, uâ mơdiê mâu kế tơmeăm ki pêi chiâk pêi deăng.

Hơnăm 2023, kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng, pơtối cho ki xiâm dêi tơdroăng ki vâ mơdêk tung pêi cheăng kâ. Vâ khoh châ chiâng pêi pro tiô tơdroăng pơkâ, Khu xiâm hiăng mơnhên, mơ’no 10 tơdroăng cheăng ki xiâm, tung mê, thăm mơdêk tơdroăng ki kơniá ‘na tê mơdró kâ ‘na thăm mơdêk tơdroăng pêi lo liăn ƀă mơ’no tê kế tơmeăm”.

“Pin dế tơkŭm hnoăng cheăng dêi kơchơ ƀă kơvâ ngăn ‘na tơmeăm khoăng, 2 tơdroăng kố athế rơtế prôk adrêng dêi pó tiô kơ mâu túa ki pêi chiâk pêi deăng ƀă ai kế tơmeăm hlâu tơ’lêi. Tiah mê, mâu hngêi kơchơ hiăng ai pơkâ, hdró, ƀă pin hiăng chôa ‘lâng mơnhông tơdroăng cheăng ƀă loi tơngah tiah kố, ki xiâm mê cho 54 rơtal dollars troh 55 rơtal dêi hơnăm kố ki Chin phuh, Ngế pro xiâm hnê ngăn pơcháu ăm kơvâ chiâk deăng ƀă kô pêi pro klêi hnoăng cheăng”.

Xuân a roh hôp tối tơbleăng mê, jâ Nguyễn Thị Thu Hương, Kăn phŏ ngăn ‘na rak vế hdrê nhâ tối ăm ‘nâi, ƀă 74 mah kơxô̆ tung kơpong ki pêt mê ai 40 tíu ki kơxuô, tâ kế tơmeăm ki tro mơdrếo, xua peăng Việt Nam ki pêi pro dêi xêh. Tâng troh mâu kong têa ki vâ rôe ‘mot kế tơmeăm mê kô trâm pá tung tơdroăng rah lôi, ai tơdjâk kân troh tơdroăng mơ’no tê kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng.