Trong dêi plâi sầu riêng tơkôm rơnó kơnâ yă
Thứ năm, 06:00, 13/06/2024 VOV Tây Nguyên VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Kong pơlê Dak Lak hiăng mot tung rơnó hngê, xuân cho roh ki pêi lo hên mâu hdrê loăng plâi. Ƀă kuăn pơlê ki pêt plâi sầu riêng, kó cho roh ki vâ tơngah kô ƀlêi ăm rơnó ki châ tơluâ iâ tâ, xua to lâi khế pơla hdrối kố nah kong tô mơdrăng khăng khoăng, pro tơmeăm pêt khăng răng, hŏn hlâ. Kuăn pơlê a mâu pơlê cheăm ki pêt loăng plâi sầu riêng dêi kong pơlê thăm mơdêk tung rak ngăn, hbrâ mơdât oâ hdrong pro tơruih plâi tung rơnó mêi khía. Rêm pŭm plâi sầu riêng dế châ kuăn pơlê trong, kât dêi i krá, khŏm tơkôm la lâi kơnâ yă ah nếo krí tê.

Klêi to lâi roh kong mêi apoăng rơnó, mâu plâi sầu riêng tung kơdrum hngêi dêi Y Bliêng H’Mok, ối a buôn Tara, cheăm Hoà Đông, tơring Krông Pač rĕng kân ‘nâng, ki hên kân to hơto ƀă mŏng kâ hmê. Y Bliêng dế hếo dêi a‘ngêi a tơkâng loăng, trong kât tơrêm pŭm plâi a tơkâng loăng. A king kơdrum, môi xiâm loăng sầu riêng xua hiăng tro oâ hdrong kâ ‘nhiê, a xiâm ga hiăng choi puâ rơbông. Y Bliêng tối ăm ngin ‘nâi, pơla hdrối kố nah kong tô mơdrăng khăng khoăng ó khât, pro to lâi xiâm tro khăng hŏn, plâi ga bu châ tơdế tâng vâ pơchông ngăn ƀă rơnó kố dêi hơnăm nah, xua mê, rơpŏng á athế tơkuăm rak ngăn, tôh têa, xôh kơdê oâ hdrong, rơvât phon hlá nhâ ăm xiâm loăng, hbrâ mơdât tơdroăng ki plâi tro oâ hdrong kâ ‘nhiê lơ tơruih a rơnó mêi khía tiah kố:

“Rơnó kố, ki hên á xôh pơkeăng ƀă kât trong dêi plâi sâù riêng. Kât a tơkâng ki ai plâi hên, xâu to lâi hâi kố ah kong mêi khía kân ah loăng kô tơđôu. Tơruih to lâi pŭm plâi xuân tâ mơjo ó khât”.

Ƀă mâu rơpŏng ki ai kơdrum iâ êt, bu ai to lâi chât xiâm plâi sầu riêng môi tiah Y Bliêng, tơná vâi xuân ai ivá vâ rak ngăn dêi kơdrum loăng plâi, la ƀă mâu rơpŏng ki pêt hên loăng plâi sầu riêng, malối ƀă plâi sầu riêng ki hiăng pêt ton hơnăm, vâi pơrá athế tăng rah mơngế veăng pêi vâ teăm hbrâ tơdroăng ki xía vâ xua kong mêi khía kân ah lơ pro tơ’nhiê plâi. Môi tiah pôa Phạm Dần, ối a thôn Hòa Thành, cheăm Hoà Đông, ing tơdế khế 5, drêng plâi ối tơxĭn nah, pôa hiăng athế rah xo 6 ngế ki rơkê hếo loăng, kât tơkâng, kât trong plâi sầu riêng.

Pôa Dần tối ăm ‘nâi, drêng ai kong mêi hên, plâi sầu riêng rĕng kân, tâng vâ riân ngăn, môi tơkâng plâi sầu riêng plâi ga hmâ châ dâng 50kg, xua mê, rơpŏng pôa athế thâ rĕng trong dêi plâi:

“Rơnó mê hngêi hiăng troh, tâng pin ôh tá hbrâ kât, trong dêi plâi mê kô ôh pá teăm. Xua ga, drêng ai mêi mê kô ai khía mơhot kân. La drêng mê nah, plâi ga  hiăng kân, tâng ai khía mơhot têi tơkâng ga kô tơđôu”.

Ƀă rơpŏng pôa Nguyễn Đình Vượng, ối a thôn Hòa An, cheăm Hoà Đông tối, dế nôkố, kuăn pơlê dế hrâi tơbriât tơxup dêi pó rak ngăn dêi plâi sầu riêng ó khât. Loăng plâi pôa nôkố hiăng châ 18 hơnăm, tơkâng hlá chiâng dâi lĕm, ai drêng ‘nâ kal ai mơngế ki veăng po văng nhâ, choi phon, xôh kơdê oâ hdrong, ki vâ iâ kal châ 10 ngế ki veăng pêi. Mơngế ki po, trâ, hvê văng nhâ, mơngế ki ting tông trăng meăm troh a tơrêm xiâm ki pôa Vượng hiăng thế pêi, vâ kum ăm loăng plâi sầu riêng kâi trâng ƀă kong mêi, khía mơhot. Mâu ngế ki ê vâi hếo a tơkâng loăng, vâ kât râng, trong mâu plâi a tơkâng. Tiô pôa Vượng tối, rơnó plâi sầu riêng sap ing hâi kơ’muăn plâi ta troh a hâi krí plâi hmâ ton ai 130 hâi, tâng vâ riân ngăn troh a hâi kố hiăng châ lối 60 hâi. Ối dâng pa 70 hâi nếo cho troh a hâi ki krí xo, xua mê, kuăn pơlê pơkal athế rak ngăn dêi plâi sầu riêng krâu ó khât. Tá mâu ngế ki veăng pêi viâ ƀă kăn kơdrum deăng pơrá mơjo dêi rêm pŭm plâi môi tiah mơjo dêi têa kơxô têa kơxâm tơná:

“Êh ngăn loăng ki kố. Á tâng ối a’nâi, á thế vâi lo a’nâi mâ tá hếo xếo, la vâi xuân ối hếo. Vâi hếo a tơkâng ki a’ngêi tâi. Tâng ôh tá kât, trong plâi a tơkâng, mê kô hía tê kơtê. Drêng ai khía tơkâng kô tơđôu hlối, ai 2 pŭm plâi hngăm dâng 7kg, ti lâi tơkâng ôh tá tơđôu. Tâng pin kât plâi a tơkâng, trong plâi ăm i tơniăn, mê tơngah xo ah hmôi pin kô châ xúa dêi 2 pŭm plâi ki mê. 2 pŭm plâi ki mê pin tê bê kơxô̆ liăn vâ mơhá ăm mâu ki veăng pêi, thăm nếo, chĕm vâi hmê kơchâi xuân ối lối, ki kal, pin ai tơdroăng cheăng pêi ăm vâi ga phiu ro”.

Tiô pôa Đỗ Văn Thưởng, Kăn hnê ngăn Khu pêi chiâk deăng cheăm Hoà Đông tối, rơnó tôu mơdrăng pơla hdrối kố nah hiăng pro hên plâi tung kơdrum dêi nhŏng o tro tơruih. La ƀă tơdroăng cheăng ki hiăng hmâ ‘nâi nhên, ki rơkê, xua kố cho tơring ki pêt plâi sầu riêng hên má môi dêi Dak Lak, ƀă tơdroăng ki kơhnâ khât tung trâm mâ, tơpui tơno ki rơkê plĕng dêi mâu kuăn pơlê, ki hên mâu kơdrum a cheăm pói tơngah châ rak vế ki dâi lĕm dêi plâi:

“Troh nôkố, mơni mâu plâi akố á kô kât, trong dêi i krâu, to lâi pŭm plâi mơ-eăm rak dêi to mê. Mâu kơdrum deăng ki kuăn pơlê ôh tá rak ngăn krâu dêi plâi, tâng tro khía mơhot kân plâi ga kô tơruih, la ƀă mâu ngế ki kơhnâ khât rak găn dêi plâi a tơkâng, á hlo ti mê ga tơniăn”.

Dak Lak cho kong pơlê ki pêt plâi sầu riêng hên má môi tung lâp tơnêi têa, ai lối 32 rơpâ ha. A tơring Krông Pač cho tơring ki pêt hên plâi sầu riêng dêi Dak Lak, ai vâ chê 10 rơpâu ha. Plâi sầu riêng ti xê to gum kuăn pơlê chiâng rơpŏng kro mơdrŏng mê ối gum ăm tơring kố ai tơ’nôm tơdroăng Leh tơbleăng plâi sầu riêng ki lĕm ro, mê cho, Leh tơbleăng plâi sầu riêng Krông Pač châ tơkŭm po 2 hơnăm 1 xôh. Ƀă tơdroăng ki pêi kơhnâ khât, rak ngăn krâu păng ‘nâng, kuăn pơlê pêt plâi sàu riêng a cheăm Hoà Đông, tơring Krông Pač xuân môi tiah lâp kong pơlê Dak Lak dế kơdo mơ-eăm tơkâ luâ mâu tơdroăng xahpá xua hyôh kong prâi pơhlêh, vâ hbrâ ăm tơdroăng ki hơniâp ro tung roh Leh tơbleăng Sầu riêng Krông Pač roh má 2, po apoăng khế 9 kố ah.

 

VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC