Rơpo\ng ngoh pâ Tinh ối a pơlê Hô, cheăm Ea Drơng, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak cho môi tung iâ rơpo\ng ki ối rak hdrê pía tâng chiâk tiô vâi krâ hmâ hnê djâ roh nah, hmâ pêt tơvât [ă báu chiâk. Brôk ngin troh a chiâk kơtăn hngêi ai lối 5 km, ko\ng rế pơchốu a mâu pía tâng chiâk ki kân to hơto [ă plâu, ngoh pâ Tinh hâk ro tối:

‘’Hơnăm nah, klêi kơ’nâi krí kơphế rơpo\ng á hiăng ko tah lôi 3 sao loăng kơphế ki hiăng krâ vâ vêh pêt nếo, tung pơla loăng kơphế dế vâ xông kân, á chối báu [ă pêt pía tâng [ă mâu prá, alâi. Á xuân hiăng lăm pâ hdrê pía tâng vâ pêt tơvât tung pơla xiâm báu. Akố, xuân ai mâu rơpo\ng ki ê pêt, la vâi hmâ pêt tung kơdrum deăng kơphế, la pía ôh tá dâi, ôh tá kân le\m môi tiah kố’’.

Mâu pía tâng chiâk to hơto [ă plâu a tơdế chiâk

Hmâ hlo, pía tâng chiâk vâi hmâ pro kế kâ ki tơvât. Túa ki pêi pro xuân tơ’lêi hlâu [ă pro tiô khôi hmâ tê, a hdrối, vâi hmâ xếo pía i hrâ, xía tah lôi kơtôu, la ai drêng ‘nâ vâi ôh tá xía tâng pía ối kơbâng; klêi mê, vâi pâ pía chiâng 4 pơluăn lơ 6 pơluăn ngăn to pía kân lơ ku\n, klêi mê, vâi chiê ‘măn tung xơtâu ki kân; vâ pro ăm pía chiâng kế kâ ki xú ho\m, vâi ôh tá păng lôi kơte\m xâk, vâi pêi kơte\m xâk tơvât [ă hăng, [ôt ngot [ă tâ xú le\m; klêi mê, vâi hmâ tơvât po hăng ki hiăng pêi ăm ga i tơmot. Tâng vâ tối, hlá kơte\m xâk pêi [ă hăng ga tơtro păng ‘nâng, vâ pro ăm rơkong tâ kơhiâm, xú ho\m. Pak^ng mê, tâng ai ngế ki hâk vâ chôu, vâi kô tiê to lâi hni plâi krui chôu. {ă mâu pía ki hiăng krâ, vâi hdroi tah tâi pơ’leăng tung dế, klêi mê, nếo chiê vâ tơvât. Ngoh Pâ Tinh tối tơ’nôm:

‘’Hdrê pía ki kố ôh tá eâ po văng, rak ngăn hên to lâi, tâng kong hiăng mêi ah kơxái pía kô re\ng xông kân, ôh tá eâ ai phon rơvât lơ pơkeăng pơkâu ki klâi. Roh vâi krâ nah, klêi kơ’nâi to lâi hâi ki tô téa, drêng kong mêi apoăng rơnó pơxiâm ruih vâi krâ-nho\ng o lăm muih treăm chiâk, po tơnêi, drêng ai roh kong mêi má péa vâi pơxiâm tâ tơvât hdrê báu, pơ’leăng alâi, plôi, tơ-uâ, pía tâ tung klo\ng phêa, klêi mê, vâi xâng vâ chối tơdrêng [ă báu. Kong prâi rơngiâp le\m, ai mêi hdrê kô pơxiâm hmo\ng, hbú [ă báu, pía ôh tá eâ po văng nhâ to lâi, troh rơnó ah ga kô ai plâi’’.

Hơnăm ối ‘ne\ng tung pơlê hiăng hmâ [ă cheăng chiâk deăng

{ă nâ Kun, ối a cheăm }uôr Dăng, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi:

‘’Pía tâng chiâk ôh tá eâ pêt lối hên môi tiah mâu pía ki ê, maluâ ai hên ngế vâi hmâ pêt ga chiâng dâi ‘nâng, xuân lo reăng, kơ’muăn, la plâi ôh tá dâi xua tro oâ hdrong kâ ‘nhê. Ki rơhêng vâ tối, vâi hmâ pêt pía ăm ga chiâng xêh, la ga xuân ngăn tiô kơ kơpong tơnêi vâ pêt tiô rơnó. Yă tê pía tâng nôkố ai sap ing 15 rơpâu troh 20 rơpâu liăn 1 kilô, xua mê, tâng tê pía kô ai hên ngế nguân vâ rôe, ai drêng ‘nâ ôh tá bê pía vâ tê ăm mâu ngế ki kal vâ rôe, ai drêng ‘nâ vâi athế mot tung chiâk vâ krí tơ’’nôm’’.

Tâi rơpo\ng kâ pía tâng chiâk ki hơ-iu po pêi [ă hăng

Sap ing to lâi rơxông kố, mâu pía tâng chiâk hiăng chiâng kế kâ ki hmâ [ă vâi krâ-nho\ng o hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên. Pía châ ngăn cho tơmeăm ki kâ tro tiô khôi hmâ dêi mâu hdroâng kuăn ngo, malối, pía ga ai drêng troh rơnó đôu alâi, krí tơ-uâ. Pía tâng chiâk tá xê to kế vâ kâ xah, mê ối cho vâ tơbâ dêi hơnăm ối ku\n dêi mâu ngế ki ối kơpong tơnêi bazan khêi, la nôkố, hdrê pía ki kố dế vâ rế hía lôi.

Y Djuang Niê chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng