Ếo pơtâk cho khôi le\m ‘na tơmeăm khoăng a rêm kơpong, rêm hdroâng kuăn ngo. Mâu tơmeăm ếo pơtâk pơrá mơhno kơpeăng ko\ng mơngế ki teăn mê [ea\n [e\ng rơkê, kơhnâ dêi mơngế kơdrâi tung pơlê pơla mâu hdroâng kuăn ngo Việt Nam. Ếo pơtâk ôh tá xê ai mâ tung tơdroăng rêh ối rêm hâi, tung pêi chiâk deăng, pro tơmeăm tê rôe ki vâi krâ teăn xêh, ôh tá păng lôi tung mâu hâi pơkoăng, hâi leh.

Xông tơpui a Hneăng hôp ‘’Mơhno khôi le\m teăn ếo pơtâk mâu hdroâng kuăn ngo Việt Nam’’ Jâ Linh Nga Niê kdăm, Ngế hriăn ple\ng khôi le\m mơnhên: Nôkố khôi le\m ếo pơtâk dêi vâi krâ mâu hdroâng kuăn ngo tối tơdjuôm dế vâ hía lôi tung tơdroăng rêh ối rêm hâi. Vâ rak vế [a\ mơnhông mơdêk khôi le\m mê thế rak vế [a\ mơnhông mơdêk tơdroăng teăn ếo pơtâk tung pơlê pơla dêi mâu hdroâng kuăn ngo.

Vâ pơtối rak [a\ mơnhông mơdêk tơdroăng teăn ếo pơtâk tiô khôi vâi krâ ôh tá xê tơtro\ng tơdroăng hnê [a\ ko\ng mê kal tơru\m pơla pêi [a\ ko\ng [a\ kơmăi kơmok. Tơdrêng amê tơtro\ng troh tơdroăng tăng tơmeăm ki nếo, yă thế rơpâ, teăn bro rế hía rế le\m tâng ôh tá teăn pro hên tơmeăm xúa ki ê. Pin thế hơ’lêh túa ki teăn pêi [a\ ko\ng ăm kơxah kân iâ, teăn re\ng tâ, xúa prế ki hơtăng, rơpâ, rơbông le\m tâ mê nếo pói tơngah ếo pơtâk pơtối vêh [a\ tơdroăng rêh ối pơlê pơla:

‘’Tâng hía ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo, mê hía lôi khôi le\m teăn ếo pơtâk, mơnhông tơdroăng teăn tung pơlê pơla cho tơdroăng ki kal má môi, kơ’nâi mê nếo tơbleăng troh pú hmâ. Tiô á kô chiâng vâ mơhnhôk, mơhnhôk hok tro râ má môi, râ má péa a mâu kơpong hdroâng kuăn ngo môi măng t^ng ai sap môi troh péa xôh sâp ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo tơná lăm hriâm. Mơhnhôk rêm rơpo\ng rêm ngế ai môi plâ hmân ếo tiô khôi hmâ vâi krâ, xua mê cho tơmeăm mơhno túa le\m teăng mâ ăm kuăn mơngế’’

Pho\ yăo sư tiên sih Bùi Văn Sơn, Kăn pơkuâ kơ koan pơkuâ Khôi le\m nghe# thuât tơnêi têa Việt Nam tối: Ếo pơtâk cho prế ki vê [a\ ko\ng mơhno ki kơnâ khôi le\m, khôi le\m dêi rêm hdroâng mơngế. Ing ki phá tơ-ê dêi ếo pơtâk mâu hdroâng kuăn ngo pin châ hlo ki le\m hdroâng mơngế, tơdroăng ki trâm mơhno khôi le\m pơla mâu hdroâng mơngế [a\ dêi pó. Ếo pơtâk ôh tá xê to kế sâp mê ối xúa hên tung tơdroăng rêh ối tiô khôi vâi krâ nah, pro tơmeăm kơnía tung pơkoăng o\ng mê, ‘mé kiâ. Ngăn kế ki rơnuâ a ếo pơtâk, pin kô chiâng ‘nâi pơtó pơtih dêi vâi krâ nah, kong kế rơtâ tá dêi hdroâng kuăn ngo ki mê. Laga tung hneăng nôkố [a\ tơdroăng mơnhông mơdêk dêi khoa hok kih thuât hiăng pro tơdjâk troh tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê. Mâu plâ ếo pơtâk tiô khôi vâi krâ nah nôkố hlo ôh tá ai hên xếo teăng amê cho ếo hmân tiô chal nếo. Mâu ngế nghe# nhân  ki chiâng teăn rế hía rế iâ, rơxông ối nếo ôh tá vâ hâk [a\ tơdroăng teăn ếo pơtâk. Mâu tơmeăm ki teăn cho mơdoh hên chôu [a\ ôh tá ai tíu ki tê pro mâu ngế nghe# nhân ki teăn ôh tá hâk [a\ tơdroăng teăn pro ếo pơtâk ki teăn rế hía rế iâ.

‘’Hdrối mâu pơloăng mơnúa mê, tơ’lêi hía thăm rế hlo nhên. Tơdroăng kố kô pro hía môi iâ khôi le\m vâi krâ nah, hía tơdroăng ki phá tơ-ê dêi khôi le\m hdroâng mơngế. Xua mê kal ai mâu tơdroăng hriăn ple\ng tu\m têk, troăng vâ rak vế mơnhông khôi le\m kố. Vâ pơtối rak khôi le\m dêi hdroâng mơngế [a\ chôa ‘lâng mơjiâng um méa khôi le\m dêi pơlê pơla’’.

Jâ Tôn Thị Ngọc Hạnh, Pho\ hnê ngăn Vi[an kong pơlê Dak Nông tối ăm ‘nâi roh apoăng Leh mơhno khôi le\m Việt Nam châ tơku\m po, kố cho roh vâ Dak Nông tơbleăng um méa dêi kong pơlê troh [a\ pú hmâ tung tơnêi têa [a\ lâp plâi tơnêi. Xuân cho roh vâ kong pơlê Dak Nông ai mâu troăng rak vế [a\ mơnhông mơdêk khôi le\m ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo tung kong pơlê:

‘’Ngin pói vâ [a\ mâu [ai hriăn ple\ng khoa hok [a\ mâu tơdroăng nôkố [a\ tơdroăng hâk vâ [a\ khôi le\m hdroâng kuăn ngo [a\ ếo pơtâk. Mơhno khôi le\m mơnhông mơdêk mê, mâu ngế hriăn ple\ng kum ăm ngin ai hên tơdroăng, troăng tơmiât pêi pro la ngiâ, hnê mơhno kum ăm ngin ai mâu troăng prôk tung la ngiâ kô pro tiah lâi vâ rak, rak vế [a\ mơnhông teăn ếo pơtâk, khôi le\m dêi ếo pơtâk. Ki rơhêng vâ tối [a\ Dak Nông ai 40 hdroâng mơngế nho\ng o mê tơdroăng ki hên h^n mê, ngin pói vâ pro tiah lâi vâ rak vế tơtro [a\ mâu hdroâng kuăn ngo vâ kơnâ krá tơniăn tung la ngiâ’’.

Hneăng hôp tơpui tơno ‘’Khôi le\m ếo pơtâk mâu hdroâng kuăn ngo Việt Nam’’ châ tơku\m po tung roh leh mơhno khôi le\m ếo pơtâk Việt Nam roh má môi, môi hdroh nếo mơnhên tro ki kal dêi tơmeăm ếo pơtâk tung tơdroăng rêh ối, tơdrêng amê ing mê pơtối ai mâu túa vâ rak vế [a\ mơnhông ki kơnâ khôi le\m dêi pơlê pơla mâu hdroâng kuăn ngo Việt Nam troh [a\ pú hmâ tung tơnêi têa [a\ lâp plâi tơnêi.

Tuấn Anh chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng