Hơkôa cho tơmeăm ki châ mơjiâng [ă xik kong. Rêm roh troh rơnó  mơdrăng, vâi kơnốu tung pơlê Sung Lớn lăm hrê xo hlá xik kong achê k^ng têa, tâ tá mâu têa kơneăng djâ vêh a hngêi vâ têng khăng to lâi hâi tô, vâ rak vế mơngiơk chí le\m ăm hlá. A rơnó mê hngê, drêng pơtê chiâk deăng, vâi kơdrâi tung pơlê xo hlá ki mê vâ te\n hơkôa. Xua pro ing tơmeăm ki chiâng xêh tung kong, mê, hơkôa ki kố drêng troh rơnó hngíu ga tơtô [ă troh rơnó tô ga hơngiâp.

Mơngế Jarai ngăn hơkôa kố môi tiah tơmeăm ki kơnía tung hngêi trăng. Xua ti mê, hơkôa châ xúa vâ lêk tơdah tơmối, nho\ng o tung mâu roh ki kal, môi tiah roh ki mơdâm kiâ, lơ êng o\ng mê dêi hdroâng Jarai. Jâ Rơmah H’Byu, ối a pơlê Sung Lớn, cheăm Ia Dơk, tơring Đức Cơ tối ăm ‘nâi, dế nôkố, hên rơpo\ng tung pơlê xúa hơkôa ki kố yă ga rơpâ, xua te\n ing tơmeăm ing kong. Tơdroăng kố, khoh pro hnoăng cheăng te\n  hơkôa tơ’lêi tro vâ hía lôi:

‘’Á hriâm cheăng te\n hơkôa kố ing jâ, nôu á. Á hriâm sap ing tơx^n nah troh nốkố, á ôh tá păng lôi hnoăng cheăng ki kố, xua ga cho hnoăng cheăng dêi hdroâng kuăn ngo tơná pin. Dế nôkố, khu vâi rơxông iâ mơngế vâ hriâm tơdroăng cheăng ki kố, á xâu ga lơ hía lôi, á dế kơdo mơ-eăm kum tơrâng vế hnoăng cheăng dêi hdroâng kuăn ngo tơná vâ ga rế hía rế châ râng vế, ôh tá ăm hía lôi’’.

Kho\m mơ-eăm vâ hnoăng cheăng dêi vâi krâ jâ pôa roh nah ôh tá hía lôi, mâu ngế ki rơkê a pơlê Sung Lớn, cheăm Ia Dơk dế kơdo mơ-eăm hnê ăm khu rơxông nếo. Maluâ hơnăm hiăng krâ, ivá pá kâi hro, la hiăng hên hơnăm kố, jâ  Rơmah H’Byu, ối a pơlê Sung Lớn, cheăm Ia Dơk xuân ối kơhnâ khât tơdroăng hnê cheăng te\n hơkôa ăm vâi droh Jarai tung pơlê kố. Jâ H’Byu tối tiah kố, cheăng te\n hơkôa ôh tá xê mơjiâng tơmeăm ki tơ’lêi, mê ối cho tơmeăm khoăng mơhno túa le\m tro dêi mơngế Jarai.

Xua ti mê, mâu vâi krâ môi tiah jâ kô ai hnoăng cheăng hnê tối dêi kuăn ‘ne\ng cháu chái vâ râng vế, ôh tá lôi hnoăng cheăng dêi jâ pôa hía lôi. Ko\ng xuân ối [e\ng [eăn te\n hơkôa, mê jâ H’Byu pơchân tối mâu vâi droh tung pơlê tiah kố:

‘’Pó vâi muăn, vâi cháu ngăn nhên á te\n kố, ngăn i nhên vâ hriâm hôu. Cheăng te\n hơkôa cho cheăng ki vâi krâ jâ pôa pin roh nah hiăng hnê tối, ôh tá păng lôi. Mâu vâu muăn hriâm [ối vâ pơtối râng vế hnoăng cheăng dêi kuăn ngo tơná pin’’.

{ă hiâm mơno tơdjuôm ‘na râng vế mơhno túa le\m tro tiô vâi krâ roh nah dêi kuăn ngo tơná pin, mê dế nôkố, Khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi cheăm Ia Dơk, tơring Đức Cơ dế rơtế [ă mâu vâi krâ ki rơkê pơtối rak vế hnoăng cheăng te\n hơkôa. Tiah mê, chi ho#i khoh mơjiâng môi kâu lăk [o# tung mê ai 20 ngế cho vâi kơdrâi Jarai. A pơla pơtê chiâk deăng, mâu vâi nâ o lăm tăng hrê xo hlá xik kong vâ djâ vêh a hngêi vâ te\n. Kơtăn kố ai 2 hơnăm, khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi cheăm Ia Dơk, tơring Đức Cơ hiăng rơkê vâ djâ hơkôa ki kố lăm mơđah tơbleăng, mơhno tối mâu kế tơmeăm ki tơtro dêi khu vâi kơdrâi a kong pơlê Gia Lai.

Riân sap ing mê nah troh nôkố, hơkôa ki kố hiăng pơxiâm châ tê mơ’no a hngêi kơchơ, ai yă kơnâ sap ing 200 rơpâu troh 400 rơpâu liăn 1 plâ, ngăn tiô kơ ki kân lơ ku\n. La ki kơnía git má môi dế nôkố, mê cho Kâu lăk [o# hiăng hnê mơhno tơdroăng ki mơjo pâ dêi khôi túa hdroâng kuăn ngo troh a vâi nâ o. Nâ Rơmah Nga, ối pơlê Sung Nhỏ, cheăm Ia Dơk, tơring Đức Cơ tối ăm ‘nâi:

‘’Ngăn mâu vâi miê, nôu pâ á te\n hơkôa, á hâk vâ ‘nâng, xua mê, á khoh hriâm [ối. Chôu phut kố, á dế hriâm. Pin vâ khoh chiâng te\n hơkôa vâ pơtê koi, ăm ga hơngiâp. Hơkôa ki pin te\n mơjiâng kố ga hơngiâp le\m ‘nâng’’.

To lâi hơnăm achê pơla kố, kơnôm Kâu lăk [o# te\n hơkôa dêi nâ o [ă tơdroăng kơdo mơ-eăm hnê cheăng pêi dêi mâu vâi krâ mơngế Jarai, ti xê krê to mâu vâi nâ o mê mâu vâi pôa, vâi rơtăm xuân kơhnâ tung tơdroăng te\n hơkôa. Hơkôa ki kố hiăng hmâ [ă tơdroăng rêh ối dêi mâu rơpo\ng mơngế Jarai a cheăm tơkăng kong Ia Dơk, tơring Đức Cơ.

Jâ Rơ Ô H’Rin, Kăn hnê ngăn Khu pơkuâ vâi kơdrâi tơring Đức Cơ, kong pơlê Gia Lai tối, Khu kố dế kơhnâ khât tơdroăng ki vâ mơjiâng pro hơkôa vâ châ tê mơ’no a kơchơ. Khu kố dế pói rơhêng vâ kơnôm ai tơdroăng veăng kum ing kong pơlê Gia Lai ‘na tơdroăng rak vế hnoăng cheăng te\n hơkôa tiô khôi hmâ dêi mơngế Jarai ki tơ-[rê [ă krá tơniăn tâ:

‘’Ngin dế hnê tối ăm vâi nâ o hlê ple\ng ‘na tơdroăng râng vế túa cheăng te\n hơkôa, ing mê, ngin ai tơpui tơno vâ mơhno djâ tơdroăng tê mơdró hơkôa a hngêi kơchơ. Râ tơring, cheăm hiăng ‘no hơkôa kố troh a hngêi kơchơ vâ tê, tơdroăng mê ối trâm hên pá puât. Xua ti mê, kal ai tơdroăng ki to\ng kum kân khât dêi khu kăn pơlê, vâ ing mê, ai túa ki pơkâ cheăng tơtro ăm dêi tơná’’.

Hơkôa cho tơmeăm ki mơhno tối tơdroăng ki kơnía git dêi hdroâng kuăn ngo. Xua ga ôh tá xê to mơhno tơdroăng ki rơkê, rơhí rơhó [ă tơdroăng ki kơhnâ khât dêi kuăn ngo Jarai, mê ối cho tơmeăm mơhno tối ‘na tơdroăng ki le\m tro, ton xo\n dêi kuăn pơlê akố. {ă hiâm mơno mơjo pâ [ă tơdroăng kơdo mơ-eăm râng vế túa cheăng tiô vâi krâ roh nah, mơngế Jarai a tơring Đức Cơ, kong pơlê Gia Lai dế kơdo mơ-eăm râng vế [ă mơhno tối ‘na hơkôa dêi hdroâng kuăn ngo tơná.

Nguyễn Thảo chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng