Rơngêi ting ting Rơteăng-Rơkong hơdruê ro tơniâ, tơdrăng khât
Thứ bảy, 00:00, 24/03/2018
VOV4.Sêdang - Xuân môi tiah hên mâu hdroâng kuăn ngo ki ê rêh a kơpong tơnêi Tây Nguyên, hdroâng kuăn ngo Rơteăng ai mâu tơdroăng rơngêi ting ting hên h^n [ă hên túa, mơhno tơdjâ túa le\m tro ki ‘ló phiu mơnâ tung hiâm mơno. Pak^ng tơdroăng to\n chêng, tơgôu koăng [ă mâu prôa ki ê, rơngêi ting ting-cho túa ki hơdruê mơđah tiô tơdrá vâi krâ hiăng rêh ối tơdjuôm tung rêh kâ ối [ă pêi cheăng chiâk deăng.

 

 

Rơngêi ting ting cho rơkong hơdruê tiô tơdrá vâi krâ roh nah, hiăng hnê tơdjâ tung rêh kâ ối, pêi cheăng kâ, pêi chiâk deăng sap ing chal ki kố troh a chal ki ê. Rơngêi ting ting ôh tá păng lôi tung tơdroăng rêh ối dêi pơlê pơla, tơku\m po mâu tơdroăng leh mơd^ng dêi thôn pơlê mơngế Rơteăng, môi tiah: T^ng rơkâu kong mêi, T^ng kleăng kơneăng têa, Koh hâk hơnăm nếo, T^ng kâ báu nếo, To hngêi nếo, pơkoăng o\ng mế [ă hên tơdroăng ki ê hía. Tơdroăng ki le\m ro akố, xua mâu tơdrá ki mê hiăng hmâ, rêm ngế ki rơngêi ting ting pơrá ai rơkong pơto pơtih phá tơ-ê xêh, pơtroh tơdroăng ki tơná pói vâ.

Pôa A Wat, ối a thôn Long ‘Jon, cheăm Đăk Ang, tơring Ngọc Hồi, kong pơlê Kon Tum ai tối ‘na ki xiâm rêi dêi [ai ‘’Gung du dal’’, xua tơná pôa hơdruê:

‘’Tơdrá ayo\, rơngêi, ting ting kố hiăng ai sap ing vâi krâ roh nah, á bu chêh bro to nâl nếo. {ai ayo\ kố cho vâ hnê tối ăm vâi krâ-nho\ng o, rêm ngế pin athế kơdo mơ-eăm mơdoh chôu phut vâ trâm mâ dêi pó. Athế ai chôu phut, hâi khế lăm pôu dêi pó, vâi krâ-nho\ng o, hdroâng hdrê tung roh hơnăm nêo, pin ôh tá ai tơdroăng ki kho, ngu\i, athế ai hiâm mơno mơjo pâ dêi tơrá hdroâng hdrê [ă rơkâu dêi pó mâu tơdroăng ki le\m, ki tro. ‘’Gung du dal’’, cho vâ tối maluâ nho\ng o mê rêh ối u tíu lâi, maluâ ối hơngế dêi pó châ 10 hơnăm, 20 hơnăm tâng pin xuân ối mơjo pâ dêi pó mê pin athế troh [ă dêi pó’’.

 

 

Pôa A Wat (tâng peăng hơ-vá) prế jâ Y Mon dế ayo\ tiô tơdrá Rơteăng dêi tơring Ngọc Hồi

 

Rơngêi ting ting, ayo\ ding duôt ga hiăng hmâ ối tung tơdroăng rêh ối rêm hâi xua mâu tơdrá ki mê ga rơ-eăng, rơkong hơdruê tơniâ, tơdroăng pơto pơtih xuân tơ’lêi hlê ple\ng, ga ai pơtroh ăm pin hlê ple\ng nhên ‘na tơdroăng rêh kâ ối rêm hâi. Khu chal nếo vâ hơdruê cho vâ pro tơhmâ dêi pó; khu vâi krâ vâi rơngêi ting ting vâ hnê pơchân ăm kuăn cháu rêh ối le\m, rêh ối tơtro. Jâ Y Mêi, ối a cheăm Đăk Ang, tơring Ngọc Hồi, kong pơlê Kon Tum ai tơpui tối tiah kố:

‘’Dế ối droh nah á hmâ ayo\, rơngêi hâk mơnê ‘na tơdroăng rêh kâ ối, hnê mơhnhôk tung pêi chiâk pêi deăng, á đi đo pói rơhêng vâ tơdroăng rêh ối tơniăn le\m. Dế nôkố, á hiăng krâ, á xuân xo tơdroăng ayo\, rơngêi ting ting mê vâ hnê tối, mơhnhôk tiô kơ tơdroăng nếo vâ pơto pơtih drêng ayo\ ding duôt. A hmâ ayo\ hnê tối, mơhnhôk pơchân vâi kuăn muăn, cháu chái athế ‘nâi loi nhuo#m nôu pâ, hriâm i rơkê tá troh tui lui, pêi cheăng kâ châ tơ-[rê, hơdruê mơhnhôk rêm ngế pôi tá klâi tung pêi cheăng, hok tro ôh tá lôi mơhriâm a lâm, a hngêi trung, athế pro dêi hiâm tuăn i hlê ple\ng, pói tơngah tơdroăng rêh ối la ngiâ ga chía bâ eăng hên tâ’’.

 

 

Jâ Y Mêi dế ayo\ [ai ''Hnê pơchân kuăn cháu''

 

Ngoh A Phơng, kăn thôn Yă Tun Môi, cheăm Đăk Ang, tơring Ngọc Hồi tối ăm ‘nâi ki rơ-eăng tơniâ dêi tơdrá rơngêi, ting ting, ayo\, ding duôt dêi Rơteăng:

‘’Rơngêi ting ting dêi Rơteăng ga cho tơtro [ă tơdroăng rêh ối, tơdrá ga chôa ‘lâng, trâu hơngế xua mê, túa hơdruê, rơkong pơto pơtih ga phá xêh, tơdrá xuân phá hên túa, hên tơdroăng, môi tiah mâu tơdrá: rơngêi, tôn, ting ting, tơngi. Mâu vâi krâ rơkê păng ‘nâng drêng hơdruê athế pơto pơtih tiô túa ki pơrá phá dêi pó, tơkéa vâ tối pơto tiô tơdrá vâi krâ roh nah lơ nâl tơpui ki kơnâ, vâ tơpui mâu tơdroăng ki kí, môi tiah hơdruê tối ‘na pro hmâ dêi pó, tơpui tơno pơla hdroâng hdrê ki achê, hơngế, [ă pú hmâ, xuân ing tơdroăng ki rơkê rơngêi ting ting mâu vâi droh rơtăm tung pơlê hiăng chiâng on veăng, chiâng kơdrâi kơnốu, mơjiâng hngêi rơpo\ng niân hơniâp, kro mơdro\ng’’.

 

 

Vâi nâ o thôn Kon Klôk, cheăm Đăk Mar (Đăk Hà-Kon Tum) dế hriâm hơdruê hdrối vâ hrik mot tung Rơ'jíu Việt Nam

 

Dế nôkố, a mâu thôn pơlê dêi mơngế Rơteăng a tơring Đăk Tô, Tu Mrông, Đăk Hà, Ngọc Hồi, kong pơlê Kon Tum; Krông Păch, Chư Mgar, kong pơlê Dak Lak mâu vâi krâ xuân ối rak vế [ă pơtối mơnhông mâu tơdrá ki rơ-eăng ro ki phá tơ-ê dêi pó, môi tiah mâu tơdroăng: rơngêi, ting ting, ayo\, ding duôt, tơngi, tôn, rơvế, kơhui, rơnguâ, pơlông [ă hên mâu tơdrá ki ê hía. Maluâ ti mê, mâu vâi krâ ki ‘nâi rơkê hơdruê tiô tơdrá vâi krâ roh nah ga iâ. Hơdruê tiô túa ki roh ton nah păng ‘nâng ga ai hên tơdroăng pơto pơtih, tơpui v^ng, tơcho, tơdjếi, chiâng tơdrá, chiâng rơ-rêk, ai hên tơdrá ki mơngối tâk chu, tiô kơlo ki phá tơ-ê dêi pó. Jâ Y Nâu, ối a thôn Yă Tun 1, cheăm Đăk Ang, tơring Ngọc Hồi, kong pơlê Kon Tum tối ăm ‘nâi:

‘‘Á xo rơkong pơto pơtih hnê tối kuăn droh athế kơhnâ pêi cheăng, ôh tá klâi tung pêi chiâk deăng: Châ re\ng xông ‘lah nai kong hiăng gâ/Hâi hiăng bâ, inôa hiăng tâi/Nai châ xông ‘lah í hiăng ro\ng/Nai châ re\ng xông, pêi báu rơchâ phái/Ai hmê kâ phâi ai ivá lăm pêi chiâk.

Hơdruê pơchân tối [ă kuăn kơnốu: Ơ tăm châ re\ng xông kong hiăng gâ/Tăm prôk tiô dêi troăng pâ hiăng djâ/Drêng lăm tung kong athế râng djâ mơne\ng/Drêng chu a chiâk thế djâ tơkâ/Athế prôk troăng pêng, mâ tá prôk troăng xôp/Kuăn kơnốu athế bối tiô troăng prôk dêi pâ/Tâk a ngo athế hbrâ [ă kuăn kiâ kong/Mot tung kong athế hbrâ [ă kuăn to, kuăn hvá/…

Mê cho mâu rơkong ki pơto pơtih, hnê pơchân tối dêi kuăn droh kuăn rơtăm  athế ‘nâi kring vế, rak ngăn dêi châ, hbrâ ví vâ châ hluăn ing tơdroăng xía vâ ing kong kế, ngo ngối, kal athế kơhnâ tung pêi chiâk deăng vâ ai tơdroăng rêh kâ ối phâi tơtô…’’.

 

 

Jâ Y Nâu (tâng peăng hơ-ếo) prế jâ Y Non (Tâng peăng hơ'vá) dế tôn tiô tơdrá vâi krâ nah rơtế [ă khu Vâi nâ o têa klo\ng put dêi cheăm Đăk Ang (Ngọc Hồi-Kon Tum)

 

Tơdroăng ki hriăn tơche\ng, ai túa hơdruê tiô tơdrá, tiô rơ-rêk, rơkong hơdruê ga achê [ă rêh kâ ối tung mâu tơdroăng rơngêi ting ting đi đo kum ăm mơngế ki tơmâng châ tâng, châ ‘nâi ki le\m tro dêi mâu tơdrá, mâu nâl ki hơdruê, rơngêi ting ting. Mâu tơdroăng ki le\m tro mê bu ai to a kơpong tơnêi Tây Nguyên ki kân krip. Pói tơngah khu rơxông nếo hlê ple\ng hên tâ ‘na mơhno túa le\m tro [ă hên túa kố, vâ rơtế dêi pó kring vế, rak ngăn, pơtối mơnhông tơdrá rơngêi tng ting, ayo\, ding duôt dêi mơngế Rơteăng tối phá xêh, mâu hdroâng kuăn ngo Tây Nguyên tối tơchuôm thăm rế chuât xơtó, châk hơngế tâ mê nếo.

 

 Nhat Lisa chêh, tơplôu [ă tơbleăng

 

 

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC