Maluâ hiăng hluâ 75 hơnăm, hơnăm ki kố iâ ngế ivá mo le\m, laga pôa Y Mip Ayun, hdroâng kuăn ngo Rơđế a [uôn Kô Siêr, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak xuân ối [ea\n [e\ng drêng mơjiâng pro [a\ mơđah tơbleăng mâu prôa, têng nêng a Tíu chôu ‘măn rak vế kế tơmeăm khoăng ton nah Dak Lak.

Akố pôa môi tiah nah drêng ối rơtăm nah rơhêng hlu\m rơvo\ng, to\n chêng, tơgôu koăng [a\ rơhêng ti tăng ple\ng hriâm mâu prôa, têng nêng. Kơpeăng ko\ng [ea\n [e\ng mơjiâng kế ing mâu phêa, pơlái vâ chiâng rơvo\ng hlu\m chuât tơniâ le\m.

Ai drêng mâu tơmối vâ mơnúa pro xêh, maluâ tơpui ôh tá hleăng tâi, laga pôa xuân kơhnâ mơhno túa pro, túa hlu\m. Pôa tối, châ rêm ngế rơhêng vâ ‘nâi tiah mê cho hâk git ‘nâng, xua a pơlê nôkố ôh tá ai hên roh vâ tơbleăng mâu prôa, têng nêng, rơvo\ng kố. Pôa Y Mip Ayun tối:

‘’Á hlo u ối mơngế vâ ‘nâi mê cho tơdroăng sôk ro kân, tơdroăng hơniâp ro khât. Á pâ mâu ngế pú hmâ nah, laga nôkố ai ngế hiăng lêk lôi, á tâ pâ ‘nâng, á râng rơvo\ng hlu\m, hlu\m tơdu\t [a\ xuân tiah mê, đing năm xuân môi tiah mê, tá tung tơdroăng hơdruê eirei xuân tiah mê, á rế pêi rế tơmiât chiâng tơdrá, môi tiah rah chêh [ai hơdruê mê’’.

Tơmối ôm hyô ngăn mâu ngế nghe# nhân mơđah tơbleăng

Cho môi ngế ki rơkê teăn rơneăm, tơdrêng amê cho môi ngế hnê mơhno dêi Tíu chôu ‘măn rak vế kế tơmeăm khoăng ton nah Dak Lak, nâ H’Djuih Êban sôk ro khât drêng tơbleăng troh tơmối ngăn kế tơmeăm khoăng mơhno mơjiâng túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná.

A roh mơđah tơbleăng tơdroăng teăn rơneăm tiô khôi vâi krâ, nâ H’Djuih ôh tá xê to mơđah tơbleăng túa teăn rơneăm hmôu, djiâ mê nâ ối tiâ rơkong kơ-êng dêi tơmối tơdjâk troh tơdroăng cheăng môi tiah: Kế ki vâ teăn rơneăm, túa pro mơngiơk, rơneăm, chôu teăn môi kế vâ pơchoh chêp ếo sâp tung mâu roh leh, ki pơxúa dêi tơdroăng teăn tơneăm hmân ếo tung tơdroăng rêh ối dêi hdroâng mơngế Rơđế. Ngoh H’Djuih Êban tối ăm ‘nâi:

Nghe# nhân meăn pro kế [a\ tơnêi hneăng

‘’{a\ tơdroăng teăn rơneăm kố mê cho roh vâ tơbleăng ‘na mâu khôi túa le\m tro ngin [a\ tơmối troh lăm ngăn [a\ môi tơdroăng ki ê nếo mê ngin ai roh vâ rak vế khôi túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo. Ing mê,  vâ ăm mâu tơmối lăm ngăn troh Tíu chôu ‘măn răk ngăn kế tơmeăm khoăng ton nah Dak Lak rơtế châ hlo [a\ cô hriâm túa pêi môi tiah lâi vâ teăn tơneăm um ăm i le\m, mâu chế ki le\m mơnâ ngăn’’.

Ing mâu roh tơbleăng mơđah môi tiah kố, mâu ngế ki rơkê chiâng ‘’khu ki kum mơhno’’ pơla tiô khôi vâi krâ [a\ rơxông nếo, pơla pơlê pơla mơhno túa le\m tro dêi tơná [a\ pơlê pơla.

Kố cho tơdroăng ki pơxúa [a\ hiăng châ môi tuăn, tơbleăng tối nhên ing tơmối ki lăm ngăn a a tíu chôu ‘măn rak vế kế tơmeăm khoăng ton nah. Pôa Huỳnh Văn Thông, tơmối lăm ngăn lo ing tơring Châu Thành, kong pơlê Đồng Tháp, tối:

Mâu kế ki meăn [a\ tơnêi hneăn hiăng kêi đeăng

‘’Á hlo kố cho môi pơlê mơhno túa le\m tro [a\ tơdroăng ki ton xo\n [a\ mơngế hdroâng kuăn ngo. Mâu kế ki kố tiô á hlo kal thế châ tơbleăng [a\ ai hơ’lêh nếo tâ mê, achê há, um méa ‘na mơngế hdroâng kuăn ngo a {uôn Ma Thuột kô hlo nhên tâ’’.

Vâ pơtối rak vế mâu tơdroăng mơđah tơbleăng tơdroăng teăn tơneăm tiô khôi vâi krâ nah Tây Nguyên drêng mâu ngế ki rơkê a pơlê rêm hơnăm rế iâ, kơxo# liăn vâ pêi ôh tá ai hên, Tíu chôu ‘măn rak vế kế tơmeăm khoăng ton nah hiăng hbrâ tơnáu kơbông krếo hơ’lêh nếo ti tăng mâu ngế rơkê, tơku\m kơbông krếo mơngế rơkê mơđah tơbleăng tiô khế, tiô hneăng.

Mâu o ối ku\n ki lăm ôm hyô hâk vâ rui ki meăn pro [a\ tơnêi hneăn

Ki rơhêng vâ tối cho mâu hâi leh, Têt, Tíu chôu ‘măn rak vế kế tơmeăm khoăng roh ton nah Dak Lak thăm pêi cheăng vâ kum ăm tơmối châ trâm, hlo ki kơnía khôi túa le\m tro, tơdroăng ton nah dêi pơlê, tơnêi têa. Pak^ng kơvâ rak mâu kế tơmeăm khoăng mơhno mơjiâng túa le\m tro dêi pơlê pơla mâu hdroâng kuăn ngo Tây Nguyên, tíu kố dế chôa ‘lâng châ kuăn pơlê [a\ tơmối ‘nâi troh môi tiah môi tíu khôi túa le\m tro ki má môi’’./.

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng